سقوط آزاد حدودا هزار واحدي دماسنج بازار سرمايه بهت سنگيني را براي فعالان و سرمايه‌گذاران اين بازار به دنبال داشت. دیروز با ورود شاخص به محدوده 73 هزار و 516 واحدي، پايين‌ترين محدوده طي 7 ماه اخير به ثبت رسيد.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، بازار سهام ديروز شاهد افت 32/1 درصدي شاخص بود.
موج صعودي شاخص بورس از اواخر مرداد 91 تا نيمه‌هاي دي‌ماه سال گذشته يعني 338 روز كاري به طول انجاميد، اكنون 102 روز كاري از آغاز دوران اصلاح بازار سپري مي‌شود و انتظار مي‌رود كه با رسيدن شاخص به محدوده كف قبلي، تقاضا در بازار افزايش يابد.
به عقیده کارشناسان، عوامل مختلفی بر بازار سهام تاثیر گذاشته است، یکی از عوامل که این روزها هدایت بازار را به عهده دارند ناتوانی سهامداران حقوقی برای فروش سهام در بازار است که این مساله روی خرید نیز اثر گذاشته است. موضوع دیگر ریسک‌های منطقه ای به خصوص در عراق است که بازار سهام را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در عین حال چالش‌هایی که به خصوص در مورد خودرویی‌ها در حوزه قیمت‌گذاری این روزها شاهد آن هستیم بیشترین نقش را در ریزش بازار دارند.
برخي تحليلگران معتقدند كه حمايت بسيار قوي 72 هزار واحدي در مسير دماسنج بازار قرار دارد و چنانچه اين مقاومت نيز شكسته شود، اصلاح بيشتري حتی تا 30 درصد در انتظار بازار است.
البته بايد اميدوار باشيم كه بازار هنوز با كف قيمتي خود در سال گذشته فاصله دارد، در 11 آبان پارسال شاخص 73 هزار و 504 واحد بود كه اكنون پس از گذشت 7 ماه مجدد به اين كانال برگشته است.
در این شرایط با توجه به ابهامات بازار، خروج از ركود فعلي نيازمند يك شوك رواني قوي به همراه ابهام‌زدايي است. در غير اين صورت با برگشت احتمالي نيز، شاخص بورس رشد چنداني نخواهد شد و شاهد نوسانات 10 تا 15 درصدي خواهيم بود.
تلاش براي تحرك بيشتر و تاثير‌گذاري بيشتر صندوق توسعه بازار نيز همچنان در دستور كار است. اين صندوق با تعيين رقم 5000 ميليارد توماني اخيرا به عنوان محلي براي حمايت از بازار نیز مطرح شده كه البته برخي بانك‌هاي دولتي و بيمه‌ها را مامور تزريق اين منابع كرده بودند.
به عقیده کارشناسان كارنامه چندان شفاف و مثبتي از اين صندوق البته به دست نيامده است. در اين راستا در شرايطي كه چندين صنعت در بورس از جمله خودرويي‌ها، بانكي‌ها، پتروشيمي‌ها و معدني‌ها به نتايج مذاكرات هسته‌اي گره خورده، برخي همچنان به حمايت‌هاي دولت دل بسته‌اند.
به اين ترتيب اين هفته نيز همچنان جو مذاكرات بر بازار سرمايه سايه افكنده، اما حجم معاملات پايين است و نوسانات محدود شده است. بازار تا حدود زيادي از فروشنده‌هاي افراطي خالي شده است اما بايد قبول كرد كه خريدار آنچناني (خصوصا در محدوده مثبت) در بازار رويت نمي‌شود.
سازمان، مانعي براي بورسدر اين ميان نبايد نبود حمايت‌هاي دولت و اركان بازار سرمايه را ناديده گرفت، تاكنون اقدام عملي در جهت جامه عمل پوشاندن به وعده‌هاي دولت در‌خصوص حمايت از بورس صورت نگرفته است. حتي در مواردي برخلاف منافع توليدكننده هم لايحه‌هايي به تصويب رسانده شده كه از آخرين مورد مي‌توان به مساله نرخ خوراك پتروشيمي و اخذ بهره مالكانه از معادن اشاره كرد، به طوري‌كه اين اقدامات سبب افزايش بهاي تمام‌شده محصولات شركت‌هاي توليدكننده و كاهش حاشيه سود آنها شده است كه در نتیجه سبب كاهش جذابيت توليد به نسبت واردات خواهد بود.
در حال حاضر با قيمت فعلي ارز نيز به نظر مي‌رسد همچنان توليد براي توليدكننده سخت است و در نتيجه واردات همچنان از توجيه اقتصادي بالاتري برخوردار است.
از سوي ديگر هر چند فعالان بازار سرمايه انتظار حمايت سازمان بورس را از روند منفي بازار داشتند و با مشاهده روند نزولي شاخص خواستار حمايت‌هاي جدي سازمان بودند و شايد خواسته آنها نيز كمي غير‌منطقي بود و بايد روند طبيعي بازار طي شود، اما انتظار كارشكني و مانع تراشي آن هم از سوي بزرگ‌ترين نهاد بورسي را ندارند؛ شنيده‌ها حاكي از آن است كه نهاد ناظر بازار سرمايه اجازه فروش سهام به حقوقي‌ها را نمي‌دهد و اين مساله نه تنها انگيزه خريد را براي حقوقي‌ها كاهش داده (چون اگر اجازه فروش نباشد، چه دليل و انگيزه‌اي براي خريد وجود دارد) بلكه به التهابات موجود دامن زده است.
امروز شركت‌هاي حقوقي نیز درباره وضعيت بازار جلسه‌اي خواهند داشت كه اميد است نتايج مثبتي از آن حاصل شود.
مديرعامل كارگزاري بانك اقتصاد نوين با اشاره به اين موضوع كه بازار را نمي‌شود به حال خود رها كرد، گفت: حتي در كارآترين و پيشرفته‌ترين بازارهاي سرمايه دنيا با اعمال قوانين، آيين‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها بر كاركرد بورس و همچنين روابط بين اركان بازار نظارت مي‌شود.
نصرالله برزني در ادامه گفت: در واقع مي‌توان با تدوين آيين‌نامه، قوانين و مقررات لازم در جهت شفافيت، كشف قيمت عادلانه و صحيح كوشيد و بالاترين خدمت را به مجموعه بازار سرمايه داشت تا در شرايط بحراني با استفاده از اين قوانين و دستورالعمل‌ها بازار را هدايت كرد.
وي ادامه داد: در بازاري با سطح معيني از ريسك، بازدهي مشخصي وجود دارد كه اين بازدهي مهم‌ترين انگيزه براي ورود سرمايه‌گذاران به بخش‌هاي مختلف است كه در اين ميان مشاوران، تحليلگران و كارگزاران نيز بايد ريسك‌هاي موجود را شناسايي كرد تا سرمايه‌گذار مناسب از نظر ريسك‌پذيري، اقدام به سرمايه‌گذاري كند.
برزني در ادامه افزود: از سوي ديگر خود بازار مالي نقشي در افزايش سود شركت‌هاي بازار ثانويه ندارد و در واقع وضعيت كلي و شرايط اقتصادي تعيين‌كننده اين موضوع است و به همين دليل بورس را دماسنج اقتصاد يك كشور مي‌دانند و بالطبع در شرايط كنوني اقتصاد كشور نمي‌توان انتظار روند ديگري از بازار سرمايه داشت.
بازار سهام نبايد دولت زده شودشاهين شايان‌آراني، کارشناس بازار سرمایه در خصوص ميزان مداخلات دولت و نقش آن به مواردي اشاره كرده است؛ او مداخلات مستقيم را نفي مي‌كند.
شايان‌آراني ضمن نادرست شمردن تزريق منابع مالي به بورس، معتقد است كه بايد همچنان به بازار اجازه تعديل داد و دولت تنها در برخي موارد بحراني مي‌تواند حتی با دستور وزير اقتصاد به بسته شدن 3 روزه آن اقدام كند.در قانون بورس اوراق بهادار به اين پرسش پاسخ داده شده كه اصولا دولت و وزارت اقتصاد چه موقع مي‌تواند در بازار سهام مداخله كند. اين اتفاق در بورس‌هاي بين‌المللي نيز به‌طور شفاف و قانونمند داراي مقررات شفاف و مشخصي است. بالاخره دولت‌ها به دليل اينكه نماينده حاكميت هستند به نوعي در شرايط ويژه بازار و در جريان فعل و انفعالات معاملات خود را ذي نفع مي‌دانند. اين شرايط عموما براي حفاظت از سهامداران خرد و شرايط عمومي اقتصاد كشور قابل توجيه است. چراكه هنگام ريسك سيستماتيك، بحران، وحشت و شرايط فوق‌العاده، مي‌توانند در بازار دخالت كنند. در بازار پول حتي زماني كه وحشت موجب افزايش امكان خروج سپرده‌ها از بانك‌ها بشود بازهم دولت‌ها مي‌توانند دخالت كنند.
دولت در بازار سهام براي حفظ منافع سهامداران خرد اقداماتي را انجام مي‌دهد تا در مقايسه با سهامداران حرفه‌اي كه بر بازار احاطه بهتري دارند از آنها حفاظت‌هاي لازم را انجام دهند تا به نوعي به سلامت و بقاي بازار كمك كنند.
نقش مهم دولت در اين راستا مي‌تواند به اين شكل باشد كه مقررات و قوانين موجود در بازار سرمايه به خوبي اجرا بشود. در بازار سرمايه نهاد ناظر نمايندگي دولت را دارد و وظيفه دارد تا قوانين و مقررات در جهت تعادل در بازار و برقراري عدالت رعايت شود. در اين راستا برخي البته معتقدند كه نظارت‌ها بايد خود جوش باشد اگر تخطي شد بازهم در قالب مقررات از طريق قوه قضائيه مورد تعقيب قرار بگيرد. برخي نيز البته به ميزان دخالت‌هاي دولت انتقاد دارند و حد تفسيرهاي آن از نوع مداخلات را زير ذره‌بين قرار مي‌دهند.
به گفته شايان‌آراني البته حد و حدود دخالت دولت در بازار سرمايه مشخص است اينكه بازار نوسان كمي داشته باشد امري عادي است اما در شرايطي كه روزانه مرتبا بازار افت را به خود ببيند، وزير اقتصاد مي‌تواند دستور بسته شدن موقت بازار را بدهد تا بازار نفس بكشد.
در برخي كشورها به تشخيص نهاد ناظر اين اتفاق مي‌تواند به بسته شدن موقت بازار نيز بينجامد. به‌طور مثال در بورس نيويورك به ويژه پس از بحران مالي سال 2008 بارها دستور توقف معاملات داده شده است.
به گفته شایان آرانی، در قانون بازار سرمايه در كشور ما اما دخالت‌هايي به شكل تزريق منابع مالي توسط بانك‌ها در بازار سرمايه جايي ندارد. اين موارد محافظه‌كارانه مطرح شده است. اينكه دولت‌ها بر بانك‌ها براي حمايت از بازار فشار بياورند در قانون نداريم. اين اتفاق از نظر من يك سم است و تبعات منفي دارد.
در فدراسيون بورس‌هاي جهاني، دقيقا به همين دلايل بازار سهام مارا نمي‌پذيرند و به اين دليل كه بورس كشور ما يك بازار دولتي است، از پذيرش آن خودداري مي‌كنند. من اين شرايط را تاييد نمي‌كنم.
شايان‌آراني در ادامه سخنان خود به روند افزايش شاخص در سال گذشته اشاره كرد و گفت: شاخص در سال گذشته تا محدوده 140 درصد هم رشد كرد و در حال حاضر در حال تعديل است. با اين حال بورس نبايد اجازه دهد تا دولت و حاكميت به نوعي در بازار دخالت كند. دولت در اين راستا عموما از برخي نهادهاي بزرگ حمايت مي‌كند و تزريق منابع مالي در اين راستا به بازار سرمايه مورد تاييد نيست. دولت زده بودن بازار سهام مهم‌ترين پيامد حمايت‌هاي آشكار از بازار سرمايه است. در مقابل مي‌توان بازار را به سمتي هدايت كرد تا حركت‌هاي صنفي تقويت شده و نظارت‌هاي خود جوش در قالب مقررات با شفاف‌سازي معاملات شكل بگيرد. دولت تنها بايد در راستاي برقراري قوانين و مقررات حركت كند و از ايجاد بحران جلوگيري كند.
اين كارشناس ارشد بازار سرمايه همچنين نياز به بازنگري در برخي قوانين را لازم دانست. شايان‌آراني البته قوانين فعلي را به مراتب بهتر از قوانين قبل از سال 84 دانست نحوه اجرايي آنها را در 8 سال گذشته قابل ارزيابي دانست كه كاستي‌هاي آن را بايد رفع كرد.
ريزش بيشتر در صورت نبود حمايتدر اين ميان احسان حاجي از تحليلگران بازار سرمايه نيز معتقد است: شاخص كل بورس تهران طي هفته گذشته بعد از چند روز صعود در برخورد به خط روند نزولي سبز‌رنگ ترسيم شده نتوانست از اين محدوده مقاومتي عبور كرده و با ضعف و ناتواني بسيار در روزهاي برگزاري نمايشگاه بازار سرمايه مسير افت و نزول را در پيش گرفت. با اينكه آخرين روز كاري هفته گذشته شوراي رقابت نرخ جديد خودروهاي داخلي را اعلام كرد و اين اعلام با عبارت افزايش همراه بود، اما ابهامات بيش از اندازه در همه صنايع و جو نا مطمئن بازار، خودرويي‌ها را نيز به سمت منفي و صف فروش سوق داد تا در نهايت فضاي عمومي بازار اول هفته را به سمت صف‌هاي فروش سنگين هدايت كند.
وي ادامه داد: اين فضا باعث شد تا نه تنها كف موقت 74 هزار و 500 واحدي در هم شكسته شود بلكه حمايت قدرتمند 73 هزار و 600 واحدي نيز دچار تزلزل و سستي شود و عدد 73 هزار و 500 واحدي به عنوان حداقل و ركورد براي شاخص به ثبت رسد.
وي در ادامه افزود: دستيابي به اين محدوده طبعا نگراني سرمايه‌گذاران را بيش از پيش ساخته است. هرچند طي روزهاي آتي ممكن است با برخي حمايت‌ها و ورود بزرگان بازار روبه‌رو باشيم اما با شرايط حاضر مسير افت بيشتر شاخص تا محدوده 72 هزار و300 و 71 هزار و 800 واحدي تسهيل و هموار شده است.
حاجي خاطرنشان كرد: در ادامه اين مسير و در آينده نزديك در صورتي كه حمايت‌هاي جدي (نه از جنس خريدهاي بي‌هدف صندوق حمايت از بازار) از بازار سرمايه را شاهد نباشيم به راحتي، ريزش‌هاي بيشتر و دستيابي به حمايت‌هاي جديدتر را خواهيم ديد.
اين تكنيكاليست در ادامه گفت: بنابر اين در حالت كلي با نگاه به مدل حركت كندل‌هاي روزانه شاهد ضعف عمومي در بازار بوده و قدرت حركت‌هاي صعودي را نمي‌توان مشاهده كرد. اولين علامت خروج از اين حالت بي‌اعتمادي و انتظار مي‌تواند شكست و عبور از خط روند نزولي (سبز رنگ) ترسيم شده در شكل باشد.
در بازار چه گذشت؟در بازار ديروز بيش از يك ميليارد و 166ميليون برگه سهم به ارزش يك هزار و 971 ميليارد ريال در 36 هزار نوبت معاملاتي دست به دست شد. در اين بازار نفت سپاهان، معامله بلوكي 909 ميليون سهمي به ارزش يك هزار و 95 ميليارد ريال را ثبت كرد و در صدر بيشترين حجم و ارزش معاملات ايستاد.
پس از آن بانك صادرات با معامله 29 ميليون سهم و گروه بهمن با معامله 14ميليون سهم بيشترين حجم و ارزش معاملات را داشتند.
از سوي ديگر نفت سپاهان با معاملات خردي به ارزش 76ميليارد ريال و ارتباطات سيار با معاملاتي به ارزش 50 ميليارد ريال نيز بيشترين ارزش معاملات را ثبت كردند.در داد‌و‌ستدهاي روز گذشته، گروه مالي در ميان 39 گروه حاضر در بازار، با معاملاتي پرحجم توانست در صدر برترين گروه‌هاي صنعت قرار بگيرد.
در داد و ستدهاي روزي كه گذشت نمادهاي همراه اول، تاپيكو، هلدينگ پارسيان، پالايش نفت بندرعباس، مخابرات، سرمايه‌گذاري غدير و بانك ملت با بيشترين تاثير منفي بر شاخص باعث شدند تا اين متغير 983 واحد عقب نشيني كند و در عدد 73 هزار و 516 به كار خود پايان دهد.
شاخص صنعت نيز 777 واحد افت كرد و شاخص‌هاي بازار اول و دوم به ترتيب 744 و يك هزار و 805 واحد نزول را تجربه كردند.
در نتيجه داد و ستدهاي دیروز در گروه مالي بيش از 84ميليون سهم به ارزش 145 ميليارد ريال معامله شد و اين گروه در صدر برترين گروه‌هاي بازار قرار گرفت. فرآورده‌هاي نفتي و خودرويي‌ها نيز در رده‌هاي دوم وسوم نشستند. در بازار ديروز نمادهاي پارس الكتريك، فيبر ايران، صنايع شيميايي سينا، لوله و ماشين‌سازي ايران، گسترش صنايع و خدمات كشاورزي، داروسازي دكترعبيدي و كنترل خوردگي تكين‌كو با بيشترين رشد قيمت به كار خود پايان دادند. در مقابل نمادهاي نيرو ترانس، سرمايه‌گذاري سپه، بانك سينا، بانك انصار، زغال‌سنگ نگين طبس، تكنوتار و فرآوري مواد معدني بيشترين كاهش قيمت را تجربه كردند.
