کارشناس/مهمان: آقاي دکتر خامي متخصص دندانپزشکي اجتماعي,
عوامل داخلی تغییر دندان را می توان به این صورت بر شمرد:
1- داروها:
مصرف برخی داروها در دوران جنینی، نوزادی و کودکی که دندان ها در حال تشکیل هستند باعث تغییر رنگ دندان ها می شود. متأسفانه این گونه تغییر رنگ ها بسیار شدید هستند و درمان آن ها نیز بسیار مشکل و پر هزینه است. بنابراین باید با جلوگیری از مصرف خود سرانه دارو از این گونه تغییر رنگ ها خودداری کرد. از مهمترین دارو های شناخته شده در این زمینه می توان به تتراسایکلین اشاره کرد. این لکه های آبی، خاکستری و سیاهی بر روی دندان ایجاد می نماید. دندان هائی که درگیر می شوند بستگی به زمان مصرف دارو دارد. در برخی از موارد این تیرگی ممکن است در تمامی دندان ها ایجاد گردد.
2- فلوراید:
فلوراید عنصری است که وجود آن برای محکم شدن دندان و مقاومت آن در مقابل پوسیدگی لازم است ولی مقدار زیاد آن باعث تغییر رنگ زرد تا قهوه ای دندان ها همراه با لکه های سفید و قهوه ای بر روی آن ها می شود. فلوراید اضافی ممکن است در آب آشامیدنی برخی مناطق وجود داشته باشد که در این مواقع باعث زردی رنگ دندان های اکثر افراد در آن مناطق می شود.
3- درمان روت کانال دندان ها: بسیاری از دندان ها پس از درمان روت کانال با گذشت زمان دچار تغییر رنگ می شوند. علل زیادی برای این گونه تغییر رنگ وجود دارد که از آن جمله می توان به خونریزی از پالپ دندان در موقع درمان روت کانال، باقی ماندن بقایای پالپ در تاج دندان، اثر مواد پرکننده کانال و... اشاره کرد. در صورتی که درمان روت کانال به موقع و به درستی انجام شود به مقدار زیادی از این اثرات کاسته می شود.
مواد ترمیمی دندان نظیر آمالگام نیز می توانند باعث تیرگی دندان شوند. جیوه موجود درآمالگام (ماده پرکننده فلزی دندان) به تدریج در بافت دندان نفوذ کرده و آن را تیره می نماید. در این گونه موارد حتی اگر بعد از چند سال بخواهیم دندان را با مواد سفید پرکنیم باز هم دندان تیره به نظر می رسد.
4- ضربه به دندان ها: در خیلی از موارد باعث تغییر رنگ دندان می شود. خونریزی پالپ در هنگام ضربه خوردن و نفوذ آن به توبول های عاجی عامل تغییر رنگ در این موارد است.
5- عفونت دندانها: دندانهای عفونی شیری و دائمی اگر به موقع درمان نشوند دچار تغییر رنگ می شوند.
6- بیماری های مادرزادی، ارثی و اکتسابی
در این دسته از عوامل، بیماری هائی نظیر برخی بیماری های خونی، پوستی یا بیماری های مادرزادی نقص مینا و عاج قرار می گیرند.
● عوامل خارجی که در تغییر رنگ دندان مؤثرند شامل موارد زیر هستند:
▪ رنگیزه های غذاها: مواد غذائی رنگی در طولانی مدت باعث تیرگی دندان می شوند. از این جمله می توان به غذاهای حاوی رب گوجه زعفران آب مرکبات و...اشاره کرد.
▪ چای: مصرف بیش از اندازه چای به خصوص اگر پررنگ باشد باعث تیرگی دندان می شود. باید دانست که چای حاوی فلوراید می باشد و در صورتی که مصرف آن بی رویه باشد باعث فلوئوریزاسیون دندان نیز می گردد.
▪ قهوه: این نوشیدنی هم مثل چای اگر بی رویه مصرف شود باعث تغییر رنگ دندان می گردد.
▪ دود سیگار: یکی از بدترین انواع عوامل تغییر رنگ دندان ها است.
▪ دهان شویه ها: دهان شویه در دندانپزشکی استفاده درمانی دارد و دندانپزشکان ممکن است در موارد مختلفی آن را تجویز نمایند ولی مصرف خودسرانه و بی رویه آن مثل هر داروی دیگری مضر است. استفاده مداوم از دهان شویه ها علاوه بر برهم زدن فلور میکروبی دهان باعث تیرگی دندان ها می شود.
همانطور که قبلا" اشاره شد سن فاکتور مهمی در تیرگی دندان هااست. مینای دندان ها در هنگام رویش سفید، براق و شفاف هستند ولی باگذشت زمان شفافیت خود را از دست داده کدر و زرد رنگ می شوند. به علت نیروهای وارده به دندان در هنگام جویدن به مرور زمان ترک هائی در مینای دندان ها به وجود می آید که با نفوذ رنگیزه های غذائی در این ترک ها تیرگی دندان بیش تر می شود.
● نقش مراقبت های بهداشتی در جلوگیری از پوسیدگی دندان ها
برای آن که طراوت و شادابی دندان هایتان حفظ شود و همواره لبخند زیبائی داشته باشید نکات زیر را در نظر داشته باشید:
مسواک و نخ دندان بهترین پیشنهاد برای تمیز کردن دندان ها است. با استفاده مداوم از آن ها علاوه بر کاهش پوسیدگی و بیماری های لثه به سفیدی و زیبائی آن ها کمک کنید.
از به کار بردن خمیر دندان های ساینده خودداری کنید. برخی از افراد سیگاری برای از بین بردن تیرگی های ناشی از سیگار از خمیر دندانها یا پودر های ساینده استفاده می نمایند که با سایش مینای طبییعی دندان باعث تیره تر شدن دندان ها در طولانی مدت می شوند.
برای جرم گیری و تمیز کردن دندان هایتان به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه نمائید. متأسفانه درمورد جرم گیری باور های غلطی در جامعه ماوجود دارد مبنی بر این که باعث از بین بردن دندان ها می شود.از کشیدن سیگار و مصرف بی رویه چای، قهوه و جویدن آدامس خودداری کنید.
از مصرف آدامس ها، برچسب ها و ژل هائی که در مغازه ها تحت عنوان سفید کردن دندان فروخته می شود خودداری کنید. برای سفید کردن دندان هایتان حتما" به دندانپزشک مراجعه کنید.
● درمان تغییر رنگ دندانها
خوشبختانه هم اکنون درمان های خوبی برای اکثر موارد بد رنگی دندان وجود دارد که از آن جمله می توان به روش های سفید کننده دندان ها (بلیچینگ) و ونیر چینی (لامینیت) اشاره کرد. برای یافتن بهترین راه سفید کردن دندان هایتان با دندانپزشک خود مشاوره نمائید.
