رضا رحیمی/ آنچه با مرور وضعیت آب و هوایی ایران در ماه و سال های اخیر به دست می آید این است که الگوی بارشی ایران چه به لحاظ مکانی و چه به لحاظ زمانی با تغییرات قابل ملاحظه ای رو به رو شده است و همین مهم امکان برنامه ریزی صحیح و به موقع را از شهروندان و مسئولان سلب کرده است.
بارش های ناچیز فصل سرد سال 96 از یک سو و از سوی دیگر آغاز بارش های پیاپی در فصل بهار سال 97 که در برخی مناطق با ریزش برف همراه است، گواهی است بر این مدعی که الگوی بارشی در ایران دچار تغییراتی شده است و بی توجهی به این مسئله چه به لحاظ دلایل شکل گیری و چه به لحاظ پیامدها می تواند منجر به خسارت های فراوانی شود.
در همین رابطه و در ادامه نظرات خواندنی دکتر بهلول علیجانی، استاد دانشگاه خوارزمی و پدر علم سینوپتیک ایران را که در گفت و گو با «تابناک»، بیان شد می خوانید.
-آقای دکتر با سلام و تشکر بخاطر وقتی که در اختیار ما گذاشتید. لطفاً برای شروع بفرمایید الگوی بارشی ایران و منطقه جنوب غرب آسیا به صورت کلی و در گذشته چگونه بوده است؟
من هم خدمت شما سلام عرض می کنم. واقعیت این است که بیشتر بارش سالانه در دوره سرد سال و بویژه فصل بهار می بارد. و ماه اردیبهشت در همه جای ایران به غیر از سواحل خزر پربارانترین ماه سال است.
-در سال های اخیر کشور ایران در اکثر مناطق حتی سواحل دریای خزر دچار کاهش شدید بارندگی شده است و الگوهای بارشی گذشته تکرار نمی شود. دلیل این مهم چیست؟
دلیل عمده را تغییر اقلیم یا گرمایش زمین می دانند که سبب شده است بادهای غربی یا سامانه های باران زا به ایران کمتر می ایند.
-به رغم کاهش چشمگیر بارش های کشور در فصل پاییز و زمستان سال 96، گویا بهار سال 97 شرایط بارشی کشور بهتر شده است. نظر شما در این باره چیست؟
البته در اکثر نقاط ایران پربارانترین ماه سال اردیبهشت است که در شعر سعدی هم منعکس است. این هنوز اول آذار جهان افروز است باش تا خیمه زند دولت نیسان و عیار. اما امسال در پی چندین سال کم باران فصل بهار دارد به شرایط نرمال خود بر می گردد. امید است که این آغاز ادامه داشته باشد.
-آیا افزایش بارش ها در فصل بهار حکایت از جابجایی فصول و تغییر الگوی زمانی بارش ها در ایران ندارد؟
حاکی از تغییر الگوهای بارش نیست بلکه نشانه برگشت شرایط نرمال فصل بهار است. بارش زیاد این باران ها امیدواری می دهد که شاید شدت تغییر اقلیم کاهش پیدا می کند. اما اگر مدت این بارش ها کوتاه باشد بازهم نشانه بی نظمی بارش یعنی تغییر اقلیم می باشد.
-ماه پیش شاهد این بودیم که در استان خوزستان ضمن بارش باران در اواسط روز هوای برخی شهرهای استان به ناگهان تاریک شد. کارشناسان این موضوع را ناشی از ترکیب ابر و باد و باران عنوان کردند. به نظر شما چنین رخدادی منطقی است و آیا در گذشته نیز سابقه داشته است؟
تاریک شدن هوا می تواند به دلیل ابر کومولونیمبوس باشد که پیش قراول رگبار شدید و تندر و رعد و برق است. اگر این شرایط نباشد نشان از ورود یک هوای پر از گرد و غبار و در کل آلودگی می باشد.
-با تشکر مجدد از فرصتی که به «تابناک»، دادید. لطفاً در پایان نظر خودتان را در مورد ضرورت توجه مدیران و شهروندان به این تغییرات پیش آمده با هدف کاهش خسارت ها و افزایش بهره بری ها بفرمایید.
این سالها دوره تغییر اقلیم است. و تغییر اقلیم مادر همه مخاطرات کره زمین است. مدیران باید در تمام برنامه های عمرانی و توسعه خود تغییر اقلیم را منظور کنند. در غیر این صورت با خسارت جبران ناپذیر در اینده مواجه می شویم. مهمترین ویژگی تغییر اقلیم فراوانی پدیده های فرین است. مانند سیل شدید برف 27 فروردین و غیره. تمام برنامه ها باید این فرین ها را مورد توجه قرار دهند و برای مقابله با انها برنامه های مناسب تدارک ببینند.
