«بیشه دالان» نام تالابی است در شهرستان بروجرد که مساحت عمومی آن حدود ۹۱۳ هکتار برآورد شده است. تالاب بیشه دالان در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر بروجرد و در دشت سیلاخور قرارگرفته است.
به گزارش مهر، بیشه دالان از گذشته زیستگاه پرندگان مهاجری بوده است که برخی ماه‌های سال را در این منطقه می‌گذرانند. علاوه بر آن جانوران بومی دیگری از گروه پرندگان، دوزیستان، خزندگان و پستانداران در این منطقه زیست می‌کنند. مار، مرغابی، خرگوش، لاک‌پشت، حواصیل، گرگ، شغال و سگ آبی از حیواناتی هستند که در این ناحیه یافت می‌شوند.
رنجی که بیشه دالان را نزارتر می‌کند
تالاب بیشه دالان ازجمله تالاب‌هایی است که از گزند شرایط نامساعد در امان نمانده و از یک‌سو تصرف‌های غیرقانونی اراضی اطراف بیشه دالان توسط کشاورزان و جاری شدن فاضلاب‌های خانگی، صنعتی و کشاورزی در محیط‌زیست تالاب، استفاده بیش‌ازحد سموم رفع آفات، بهره‌برداری تجاری از نیزار اطراف تالاب و شکار بی‌رویه و غیرمجاز و از سوی دیگر چندگانگی مدیریتی بین منابع طبیعی، جهاد کشاورزی، سازمان محیط‌زیست موجب شده تا وسعت آن تا حد زیادی کاسته شود.
هم‌جوار بودن این تالاب با پنج روستای منطقه موجب شده که این تالاب درگیر اراضی کشاورزی و مخاطرات هم‌جواری با جوامع انسانی منطقه شود، موضوعی که تاکنون بارها انتقادات فعالان محیط‌زیست را در پی داشته است.
همه عوامل یادشده دست‌به‌دست هم داده تا این روزها روزگار ناخوش بیشه دالان موجب نگرانی دوستداران طبیعت شود، تالابی که سال‌هاست مأمن پرندگان آبزی و کنار آبزی است که با مرگ تالاب چاره‌ای جز مهاجرت و یا گرفتار شدن در چنگال شکارچیان نخواهند داشت.
این در حالی است که هم‌اکنون بخش عمده‌ای از اراضی این تالاب در دست کشاورزان قرار دارد و حتی در برخی موارد روستائیان نسبت به گرفتن سند اراضی نیز اقدام کرده‌اند. تنها حدود ۸۰ هکتار از باقی‌مانده این تالاب ارزشمند به اداره حفاظت محیط‌زیست واگذارشده است.
«بیشه دالان» ۹۰۰ هکتاری، ۴۵۰ هکتار شد
رضا آریایی فرماندار ویژه بروجرد در این رابطه گفت: در سال‌های گذشته تالاب «بیشه دالان» ۹۰۰ هکتار مساحت داشته که امروز با تغییر کاربری غیرقانونی و نامناسب، مساحت آن به ۴۵۰ هکتار کاهش‌یافته است.
وی افزود: لازم است مالکیت «بیشه دالان» به اداره حفاظت محیط‌زیست بروجرد برگردد تا از تسلط دستگاه‌های اجرایی جلوگیری شود.
در حال حاضر حیات ماهیان و آبزیان در «بیشه دالان» بغرنج شده است
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست بروجرد با اشاره به اینکه در حال حاضر حیات ماهیان و آبزیان و همچنین اراضی در «بیشه دالان» بغرنج شده است، اظهار داشت: متأسفانه در این منطقه نظارتی وجود ندارد، با توجه به بی‌آبی در منطقه زمین‌های پایین‌دست لم‌یزرع شده و در آینده مشکلات زیادی به وجود می‌آید.
مصطفی مصطفی وند یادآور شد: در سال جاری برای احداث پاسگاه در این منطقه اعتبار مصوب شده است که هنوز اختصاص پیدا نکرده است.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست بروجرد با اشاره به وضعیت نگران‌کننده تالاب «بیشه دالان» این شهرستان، گفت: امروز تالاب «بیشه دالان» به کانون بحران تبدیل‌شده است، متأسفانه با توجه به بارندگی‌های نسبتاً خوب امسال اما به دلیل عدم مدیریت بهینه منابع آب و الگوی کشت نامناسب در منطقه، «بیشه دالان» با مشکل بی‌آبی دسته و پنجه نرم می‌کند.
ضعف مدیریت و عدم نظارت بر نوع کشاورزی در منطقه
وی بابیان اینکه از سالیان گذشته تاکنون مشکلات و مسائل موجود بر سر آب در دشت سیلاخور نگران‌کننده بوده است، افزود: محیط‌زیست در برابر این پدیده مسئولیت دارد و با برنامه‌ریزی‌های درست هر چه سریع‌تر احیای «بیشه دالان» باید انجام شود چراکه این منطقه درگذشته محل چراگاه، صیدگاه و شکارگاه مردم بوده و روستاییان از هر نوع معیشتی در این بیشه برخوردار بوده‌اند.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست بروجرد با اشاره به این منبع درآمد و معیشت سالم که طی سال‌های گذشته با عدم مدیریت و نظارت به این صورت درآمده است، اظهار داشت: کشت روزافزون برنج در این منطقه دل آدمی را به درد می‌آورد، کشاورزی تک‌محصولی در دشت سیلاخور نشان‌دهنده ضعف مدیریت و عدم نظارت بر نوع کشاورزی در این منطقه است.
کشت روزافزون برنج در تالاب «بیشه دالان» دل آدمی را به درد می‌آورد
مصطفی وند بابیان اینکه جایگزینی کشت محصولاتی چون گندم، جو و باقلا در این منطقه به‌جای کشت برنج که محصولی آب‌دوست است؛ ضرورت دارد، ادامه داد: کشت محصولات جایگزین برنج موجب برکات فراوان و استفاده اهالی منطقه از ثمرات این محصولات است.
وی ادامه داد: کشت برنج فرصتی برای چرای دام نیست و دام‌ها نیز بهره‌ای از زمین‌هایی که به زیر کشت برنج می‌روند، نمی‌برند.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست بروجرد بابیان اینکه رویکرد جوامع پیشرفته بر این است که معیشت پایدار در تالاب‌ها ایجاد شود، افزود: خروجی تصمیمات نیز باید کاهش مشکلات معیشتی روستاییان، نزاع‌های دسته‌جمعی، ایجاد اشتغال روستایی، افزایش سوددهی، برخورد مناسب مردم با کارشناسان، همیاری و هم‌افزایی با انجمن‌های زیست‌محیطی و همکاری با کارشناسان متخصص زیست‌محیطی و... باشد.
برای احیای «بیشه دالان» باید نقشه راه ترسیم شود
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بروجرد نیز در این رابطه اظهار داشت: برای احیای «بیشه دالان» باید نقشه راه ترسیم شود، با همکاری انجمن‌های زیست‌محیطی و مسئولان می‌توان به یک فرمول رسید تا بتوانیم حداقل وضعیت موجود را حفظ کنیم.
امیر ثقلینی افزود: علامت سؤال‌های زیادی در خصوص مشکلات تالاب «بیشه دالان»، اعم از مسائل اجتماعی و عدم آگاهی و شناخت مردم نسبت به اهمیت اکوسیستم طبیعی موجود، وجود دارد که حل کردن هرکدام از آن‌ها به زمان نیاز دارد.
وی بابیان اینکه تأمین معیشت پایدار در حوزه یک تالاب رویکرد نوینی است که در دنیا بعد از کنوانسیون بین‌المللی رامسر در سال ۲۰۰۵ پیش‌بینی‌شده است، تصریح کرد: همه زنجیره‌وار در مقابل حفاظت از «بیشه دالان» مسئول هستیم و گرفتن حق آبه و حفظ محیط‌زیست این منطقه امروزه بسیار مهم بوده به‌طوری‌که این حق آبه در لایحه سال ۹۶ در محیط‌زیست کشور مصوب شده و مسئولان شهرستانی باید آن را مطالبه کنند.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بروجرد ادامه داد: این موضوع که چه میزان از تالاب باقی‌مانده یا چه کسانی از وارد شدن آب به بیشه در زمین‌های بالادستی جلوگیری می‌کنند از اهمیت بالایی برخوردار است، اینکه آلودگی موجود توسط اهالی به چه میزان بوده و آیا آلودگی‌های موجود از شهر به این منطقه منتقل می‌شوند؟ همه مواردی است که باید مسئولان به‌منظور آگاهی بخشی مردم به آن‌ها پاسخگو باشند.
ثقلینی ارزش یک هکتار تالاب را معادل ۱۵۰ هکتار جنگل دانست و خاطرنشان کرد: تا آنجا که نیاز است با توجه به مدیریت اکوسیستمی و جامع، باید تالاب این منطقه احیا شود.
واگذاری زمین های «بیشه دالان» در مقابل اندک هزینه ای!
وی با اشاره به کنوانسیون بین‌المللی رامسر گفت: در این کنوانسیون حدود ۸۶ تالاب ثبت‌شده است، بیش از هزار و ۷۰۰ تالاب در ایران وجود دارد که از این تعداد تنها ۲۲ تالاب به ثبت جهانی رسیده است.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بروجرد بابیان اینکه نگاه کردن به ذینفعان تالاب و دیده شدن روستاهای اطراف تالاب به‌عنوان هنر اکوسیستمی موضوعی مهم است، تصریح کرد: تالاب بیشه دالان بیش از ۲۵ سال است که نقشه‌برداری نشده است و این مهم در پروسه زمانی ۶ ماهه توسط منابع طبیعی بروجرد انجام شد.
ثقلینی ادامه داد: طبق کمیسیون موجود در منابع طبیعی در دهه ۷۰، یکسری واگذاری‌های زمین در بیشه دالان انجام‌شده است که مشخص است منابع طبیعی با گرفتن اندک هزینه زمین‌های تالاب را واگذار کرده است و امروز منابع طبیعی در نظر دارد زمین‌های واگذارشده تالاب را خلع ید کند.
وی گفت: در تالاب تخریب اراضی به‌وفور دیده می‌شود، درحالی‌که باید تلاش شود این منطقه به‌عنوان یک میراث طبیعی و امانت به مردم روستا داده شود.
۱۲۰ هکتار از اراضی ملی تالاب واگذارشده است
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بروجرد بابیان اینکه در حوزه منابع طبیعی در حال حاضر حدود ۱۲۰ هکتار از اراضی ملی تالاب واگذارشده است، اظهار داشت: باید یک بازنگری در حوزه منابع طبیعی و جهاد کشاورزی انجام شود، همچنین باید اداره حفاظت محیط‌زیست نیز همکاری لازم را داشته باشد، طوری که این نظارت با محوریت افرادی باشد که در حوزه آبریز تالاب قرار دارند و مدیریت اکوسیستمی منطقه را بر عهده‌دارند.
ثقلینی تأکید کرد: آنچه مهم است تأمین معیشت پایدار در حوزه «بیشه دالان» است، باید کشتی جایگزین کشت برنج معرفی شود، به نظر می‌رسد کشت داروهای گیاهی مناسب باشد.
وی برگزاری کلاس‌های آموزشی ترویجی برای دهیاران از سوی منابع طبیعی متناسب با بوم سازگار در منطقه، کاشت گل محمدی، گل‌گاوزبان، کاشت قارچ، آموزش فرش‌بافی، گلیم، پرورش ماهیان زینتی، پرورش طیور و ... در غالب پرداخت تسهیلات روستایی را ازجمله اقدامات مناسب برای احیای تالاب و ایجاد معیشت پایدار روستاییان اطراف تالاب «بیشه دالان» عنوان کرد.
به نظر می‌رسد متولیان امر چشم‌هایشان را روی وضعیت تالاب‌هایی چون «بیشه دالان» بسته‌اند، تالاب‌هایی که در صورت خشک شدن هرکدام می‌توانند به ظرفیت بالقوه‌ای برای تولید گردوغبار تبدیل شوند. برنج‌کاری، کشت صیفی‌جات، بهره‌برداری نامناسب از تالاب و ... حکایت رنجی است که بیشه دالان را هرروز نزارتر می‌کند.
