راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی توسط اتحادیه اروپا برای ایران در حالی به صورت رسمی اعلام شد که یک اقتصاددان معتقد است این کانال ویژه مالی به صورت حداقلی تصویب شده و در آن فقط به دارو و مواد غذایی اشاره شده است، در حالی که درباره صادرات مواد اولیه، قطعات و تجهیزات تولید و صنعتی که اهمیت بسیار بیشتری دارند صحبتی نشده است.
به گزارش «تابناک» به نقل از ایسنا، بعد از ماه‌ها چشم‌انتظاری بالاخره پنجشنبه (یازدهم بهمن) سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس به عنوان سران اتحادیه اروپا در حالی به طور رسمی راه‌اندازی کانال ویژه مالی اروپا با ایران را اعلام کردند و به جای اصطلاح SPV از اصطلاح INSTEX استفاده کردند که در واقع بخش مقدماتی و فنی SPV یا سازوکار ویژه مالی است.
INSTEX از تجارت مشروع اروپا با ایران حمایت می‌کند
INSTEX یا ابزار حمایت از تبادلات تجاری، برای شروع کار تمرکز خود را بر دارو، مواد غذایی و کشاورزی گذاشته است که در واقع اقلام غیر تحریمی هستند. البته آنگونه که در بیانیه اروپایی‌ها اعلام شده است این سازوکار مالی به صورت گام به گام ومتناسب با پایبندی ایران به تعهداتش گسترش پیدا خواهد کرد.
در بخشی از بیانیه اعلام INSTEX آمده است که: INSTEX از تجارت مشروع اروپا با ایران حمایت می‌کند و در ابتدا بر بخش‌هایی که برای مردم ایران ضروری‌تر هستند تمرکز دارد، همچون اقلام دارویی، تجهیزات پزشکی و غذا و کشاورزی. هدف INSTEX در بلند مدت این است که برای اپراتورهای اقتصادی کشورهای دیگر که خواهان تجارت با ایران هستند، باز باشد و این سه کشور اروپایی نیز به تلاش خود برای کشف چگونگی دست یافتن به این اهداف ادامه می‌دهند.
کانال ویژه مالی به صورت حداقلی تصویب شده است
در این باره وحید شقاقی شهری - عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی تهران - در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به شرط اتحادیه اروپا مبنی بر تصویب لوایح چهارگانه FATF برای راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی، اظهار کرد: از این لوایح دو لایحه نهایی شده و دو لایحه دیگر هم که لوایح مربوط به پالرمو و CFT هستند هنوز نهایی نشده‌اند.
او همچنین به اصطلاح INSTEX (ابزار حمایت از تبادلات تجاری) هم که اخیراً در متن بیانیه سران اتحادیه اروپا به به جای SPV (سازوکار ویژه مالی) به کار رفته است هم اشاره کرد و گفت: همانطور که قبلاً هم پیش‌بینی می‌شد این کانال ویژه مالی به صورت حداقلی تصویب شده است و در آن تنها به دارو و مواد غذایی اشاره شده است در حالی که درباره صادرات مواد اولیه، قطعات و تجهیزات تولید و صنعتی که اهمیت بسیار بیشتری دارند صحبتی نشده است.
اتحادیه اروپا صادرات بیشتر را منوط به تصویب FATF می‌کند
این اقتصاددان اصطلاح "گام به گام" که در متن بیانیه آمده است را عبارتی مرتبط با FATF توصیف کرد و گفت که هدف این است که اتحادیه اروپا صادرات بیشتر را منوط به تصویب FATF کند و همچنین ایران همچنان ملزم به رعایت مفاد برجام بماند.
شقاقی شهری همچنین به عدم حضور شرکت‌های بزرگ در این سازوکار جدید اتحادیه اروپا اشاره کرد و گفت که اروپایی‌ها نتوانسته‌اند رضایت شرکت‌های بزرگ را برای مبادله با ایران بگیرند و به همین خاطر بر شرکت‌های کوچک و متوسط برای واردات غذا و دارو تکیه کرده‌اند.
SPV بستری امن برای تحریم‌های آمریکایی
همچنین کنایسل - وزیر امورخارجه اتریش - با اشاره به ثبت ساز و کار مالی اتحادیه اروپا با ایران بر اهمیت این موضوع تاکید کرد و گفت: اجرایی شدن سیستم INSTEX برای شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی مهم است.
وزیر امورخارجه اتریش در ادامه گفت: این ساز و کار مالی برای شرکت‌های کوچک و متوسط می‌تواند راهکاری را فراهم آورد تا بدون واهمه از یافتن بانکی که پروژه‌های تجاری آنها در ایران را به دلیل خطر تحریم از سوی آمریکا پشتیبانی نمی‌کند، به تجارت با ایران ادامه دهند.
به گزارش ایسنا، آنچه از این اظهارنظرها درباره SPV برمی‌آید این است که این سازوکار مالی در نهایت قرار است امکان مبادلات ایران با شرکت‌های متوسط و کوچک را فراهم کند؛ مسأله‌ای که احتمالاً برای تحقق آن باید مدت زمان بیشتری صبر کرد و دید که ابعاد و نوع مبادلات شرکت‌های اروپایی کوچک یا متوسط که حاضر به مبادله با ایران می‌شوند چگونه است.
