عرضه همزمان چاپ اول تا پنجم کتاب در یک روز!

توزیع چاپ اول تا پنجم یکی از کتب نشر چشمه در حالی از سوی یکی از کارمندان این نشر تایید شده که این انتشارات سابقه چنین اقدامی را از گذشته تاکنون داشته و «تابناک» در سال‌های پیشین نیز نسبت به آثار چنین سوءرفتارهایی در عرصه کتاب با مصادیق مشخص اشاره کرده بود؛ اما شواهد نشان می دهد این هشدارها از سوی متولیان امر نادیده انگاشته شده است.

به گزارش «تابناک»؛ «هیچ دوستی به جز کوهستان» کتابی است که یک پناهنده ایرانی درباره خاطراتش از اردوگاه مانوس و رفتار خشن استرالیا با پناهجوها نوشته و اکنون نشر چشمه ترجمه آن را منتشر کرده است. خریداران این کتاب در همان بدو عرضه، متوجه شدند روی جلد کتاب چاپ دوم یا سوم درج شده که اسباب شگفتی‌شان را رقم زد و منجر به واکنش‌هایی در شبکه‌های اجتماعی شد، چون چنین اقدامی می‌تواند فریبکاری استنباط شود.

مخاطب علم ندارد که این کتاب در همان زمان چاپ با جلدهای متفاوت و در قالب چاپ اول تا چندم منتشر شده و تصور می‌کند این اقدام پس از اتمام نسخه‌های منتشر شده در یک چاپ و طی فرآیند تجدیدچاپ رخ داده و از این منظر خرید کتاب برای او جذاب می‌شود و کتاب را خریداری می‌کند. این در حالی است که ناشر از همان ابتدا تصمیم گرفته چنین اقدامی را انجام دهد و اصل ماجرا را نیز تا زمان اعتراض برخی خریداران کتاب بیان نکرده است!

پس از واکنش‌های عمومی نسبت به این اقدام، مهدی یزدانی خرم کارمند نشر چشمه و ظاهراً مسئول این ژانر از کتب این نشر در واکنش به کامنتی در حسابش در یکی از شبکه‌های اجتماعی نوشت: «نشر پنج چاپ دو هزار نسخه‌ای آماده کرد که در روز اول نزدیک چهار هزار نسخه به فروش رفت...» و در واقع تایید کرد این اقدام سازمان یافته و از قبل طراحی شده، اجرا شده است. پرسش این است که چرا این موضوع از سوی ناشر در زمان عرضه کتاب رسماً اعلام و تاکید نمی‌شود: «چاپ اول تا پنجم کتاب... با ... نسخه در هر نوبت چاپ یک جا به چاپ رسید و عرضه شد»؟

پاسخ این پرسش واضح است. ناشر به دنبال استفاده از بازی با نام «چاپ پنجم» به عنوان نشانه استقبال مخاطبان بوده، در غیر این صورت اگر پیش بینی کرده بوده که چنین استقبالی می‌شود، چرا چاپ اول را با تیراژ پنج یا ده هزار نسخه عرضه نکرد؟ این بازی با اعداد به عنوان روش تبلیغ غیراخلاقی سابقه طولانی دارد و مشخصاً نشر چشمه در این زمینه صاحب سبک است و هرچند توزیع همزمان پنج چاپ شگفت انگیز است، رکورد توزیع همزمان سه چاپ در سال 95 برای نشر با کتاب «هیاهوی زمان» اثر جولین بارنز ثبت شده بود.

همان زمان، «تابناک» در گزارشی نسبت به بی‌عملی اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد و همراهی تلویحی با چنین بازیهای تبلیغاتی را دارای آسیب مخرب خواند و خواستار پیگیری متولیان امر شد اما ظاهراً همه از این تحرکات رضایت دارند. پرسشی که آن زمان مطرح شد باز هم قابل تکرار است و آن، چگونگی اتمام نوبت اول چاپ، کسب مجوز نوبت دوم چاپ، چاپ دوم کتاب، توزیع و اتمام نسخ چاپ دوم، کسب مجوز برای چاپ سوم کتاب، چاپ سوم و عرضه چاپ سوم و طی این فرآیند تا انتهای چاپ پنجم بدون طی ابتدای فرآیند یعنی فروش چاپ اول است؟!

اگر اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فاصله زمانی یک تا سه ماهه میان تجدید چاپ کتاب را در نظر می‌‌گرفت، ناشرانی نظیر چشمه مجبور می‌شدند در هر نوبت چاپ، متناسب با آمار واقعی خریداران، چاپ کنند و لفظ تجدیدچاپ که در گذشته اعتباری با خود به همراه داشت، این‌گونه به ابتذال کشیده نمی‌شد. اگر اندک تعهد و دلسوزی برای حفظ اعتبار این عرصه برای متولیانش باشد، هنوز برای تجدیدنظیر در این فرآیندها دیر نشده است.