بسته ویدیویی «تابناک» مجموعهای از ویدیوها پیرامون رویدادهای سیاسی عمدتاً متکی بر گزارشها و تحلیلها و ویدیوییهایی درباره دیگر موضوعات فرهنگی، اقتصادی و... است که تماشایش را از دست دادهاید؛ نگاهی دوباره و متفاوت به آنچه در این بستر میتوان فرا گرفت.
انفجار مجسمههای بودا در بامیان
«تندیسهای بودا در بامیان / Buddhas of Bamiyan» مجموعه مجسمههای تاریخی است که قدمت آنها به قرن ششم میلادی بازمیگشت. بنای ایستاده این مجسمههای تاریخی در کنارههای صخرهای دره بامیان در مناطق هزارهجات کنده کاری شده بودند. این دو مجسمه به بلندی ۵۳ متر و ۳۵ متر، در کنار مجموعهای از بناهای تاریخی در این محل برای زمانی طولانی از جاذبههای اصلی گردشگری در افغانستان بودند. تندیس کوچکتر در سال ۵۰۷ میلادی و تندیس بزرگتر در سال ۵۵۴ میلادی ساخته شده است. این دو تندیس، نشاندهنده سبک کهن هنر یونانی و بودایی بوده که در مناطق آسیای مرکزی به ویژه در افغانستان رواج داشته؛ اما با اشغال افغانستان توسط طالبان، بسیاری از آثار تاریخی تخریب و این مجسمهها نیز در همین راستا تخریب شد. نیروهای طالبان به فتوای ملامحمد عمر در روز نهم مارس سال ۲۰۰۱ میلادی، به روی مجسمههای غولپیکر بامیان آتش گشودند تا در شامگاه یازده مارس از صلصال و شهمامه تنها دو حفره باقی ماند. تندیسهای بودا در بامیان، تا قبل از آنکه در زمان حاکمیت طالبان تخریب شوند، بزرگترین تندیسهای بودا و بلندترین مجسمههای سنگی در جهان بهشمار میآمدند. لحظات منفجر کردن این مجسمههای عظیم را در تابناک میبینید.
رفتار توهین آمیز صدام حسین با هویدا
پس از امضای قرارداد الجزایر، امیرعباس هویدا نخست وزیر رژیم پهلوی در سال ۱۹۷۵ به کشور عراق سفری رسمی داشت و با صدام حسین التکریتی ملاقات کرد. رویه مرسوم در چنین دیدارهایی، عدم قرار دادن پرچم برای شخص غیرهمتراز است، اما در این دیدار رسمی، روش دیگری در پیش گرفته شده و صدام حسین بر روی یک صندلی بلند نشست و هویدا را بر روی یک مبل راحتی نشاندند. این تصاویر کوتاه را میبینید.
تفریحات گروگانها در سفارت آمریکا در تهران
سفارت آمریکا در سیزدهم آبان ۱۳۵۸ برابر با چهارم نوامبر ۱۹۷۹ با حمله تعدادی از فعالان دانشجویی موسوم به دانشجویان پیرو خط امام به سفارت آمریکا در تهران که توسط سید محمد موسوی خوئینیها هدایت شده بودند، تصرف شد و این آغاز گروگانگیری ۴۴۴ روزه کارمندان و تبعههای آمریکایی حاضر در سفارت آمریکا بود. تصاویر کمی از لحظات خصوصی این گروگانها ثبت شده است. تصاویر کوتاهی از این لحظات خصوصی و تفریحات گروگانها در سفارت آمریکا در تهران را در ایامی میبینید که حمله آمریکا به تهران در صحرای طبس شکست خورد.
اسرای عراقی با پرچم ایران در تهران
در جریان جنگ تحمیلی، صدام حسین برای تامین نیروی انسانی، حتی افسران راهنمایی و رانندگی عراق را نیز به اجبار به جنگ با ایران گسیل کرده بود. بسیاری از این سربازان مقاومتی در مقابل اسارت نمیکردند و چون انگیزههای ایدئولوژیک قوی نداشتند، پس از اسارت با ایرانیها همراه میشدند. گروهی از همین اسرا، با تشکیل گردان بدر در عملیات خیبر علیه صدام شرکت کردند. تصاویری از گروهی از این عراقیهای اسیر را با پرچم ایران در تابناک میبینید.
حادثهای که منجر به تاسیس اورژانس در ایران شد
فرودگاه مهرآباد در ۱۴ آذرماه ۱۳۵۳ مصادف با ۵ دسامبر ۱۹۷۴ صحنه وقوع یک حادثه عجیب بود که دست کم ۱۷ کشته و دهها زخمی بر جای گذاشت. این بار به جای سقوط هواپیما، نشستن برف سنگین باعث ریزش سقف بخشی از ترمینال فرودگاه شد و این حادثه رقم خورد. ستون نگه دارندهٔ سقف سالن به دلیل انجام پارهای از عملیات عمرانی، موقت برداشته شده بود. سالن مربوطه در زمان مدیر عاملی ابوالحسن ابتهاج ساخته شده بود. به گفته علی ملک از کارکنان شرکت آیبک-Ibac- (مجری بروزرسانی سیستم ناوبری برج مراقبت فرودگاه) که ساعتی قبل از حادثه در سالن حضور داشته، وی ابتدا منشی دفتر اطلاعات و سپس مدیر سالن را در جریان خطری که بر اثر برداشتن ستون و ریزش سنگین برف در حال شکلگیری است گذارده، اما مدیر سالن با ذکر این موضوع که این عملیات کاملاً کنترل شده و مهندسی است، ترتیب اثری به این هشدار به هنگام نداده است. پس از این حادثه، نهاد اورژانس با همکاری آمریکا رسماً در ایران تأسیس شد. قبل از آن، هیچ سیستم ازپیشطراحیشدهای برای کمکرسانی و انتقال مجروحین به بیمارستان در این گونه حوادث ناگهانی وجود نداشت. تصاویری از این حادثه را که آن زمان آسوشتیدپرس مخابره کرده بود را در تابناک میبینید.
پس از حمله عراق به کویت که با حمله متقابل آمریکا با همراهی شماری از کشورهای عربی به نیروهای عراقی و عقب راندن پرتلفات عراق از کویت همراه شد، روند ساقط کردن حکومت صدام حسین آغاز شد و در نخستین گامها، با قطع ارتباطات مالی عراق با شبکه بانکی جهان و همچنین ممانعت از هر گونه صادرات عراق از جمله صادرات نفت، عراق محاصره اقتصادی شد. همزمان با این اقدام بیرحمانه که مرگ میلیونها نفر را در پی داشت، برای مشروعیت بخشیدن به این محاصره کامل اقتصادی، «برنامه نفت در برابر غذا /Oil-for-Food Program» سازمان ملل متحد با صدور قطعنامه ۹۸۶ شورای امنیت سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۴ آوریل ۱۹۹۵ آغاز شد و تا ۲۱ نوامبر ۲۰۰۳، همزمان با اشغال نظامی عراق توسط آمریکا ادامه یافت. مطابق قطعنامه ۹۸۶ شورای امنیت عراق میتوانست محصولات نفتی خود را صادر کرده و از عواید آن برای بهرهگیری در جهت نیازهای انسانی (مواد غذایی و دارویی) استفاده کند، عراق ابتدا این قطعنامه را در ۱۵ آوریل ۱۹۹۵ رد میکند، ولی در نهایت در ۲۰ می ۱۹۹۶ آن را میپذیرد. در این دوران نفت عراق به میزان مشخصی به شماری از کشورهای مشخص نظیر ترکیه فروخته میشد و در عوض از شماری از کشورها نظیر عمان، محمولههای غذا و دارو پس از بازرسی و اطمینان از عدم مخفی بودن دیگر کالاها در میان آنها، وارد عراق میشد. در این دوران به واسطه تحریمهای اعمال شده از سوی آمریکا و کمیته بین المللی در کشور عراق، ارزش دینار عراقی در اواخر سال ۱۹۹۵ میلادی، به ارزشی معادل ۰.۰۰۰۳۳ دلار آمریکایی رسید. حال آن که ارزش آن در زمان ریاست جمهوری صدام حسین در سال ۱۹۸۲، برابر با ۳.۲۲ دلار آمریکایی بوده که کاهش ۹۹ درصدی ارزش دینار عراق به سبب رخداد جنگ خلیج فارس و تحریمهای اعمال شده در آن کشور را نشان میدهد. تصاویری از اجرای این برنامه در عراق و همچنین صرافیها که نشان میدهد چه حجمی از پول عراق با اسکناس دلار تبادل میشد را در تابناک میبینید.
تظاهرات طرفداران چماق به دست پهلوی
همزمان با اوج گیری تظاهرات مردم در جریان انقلاب اسلامی، رژیم پهلوی چندین تجمع را در تهران و دیگر شهرهای بزرگ سازماندهی کرد که شمار شرکت کنندگان در اغلب آنها محدود بود. در یکی از این تجمعات که با همراهی بخشی از نیروهای ارتش در ۲۳ آذر ۱۳۵۷ در اصفهان برگزار شد، گروهی از چماق به دستهای طرفدار شاه از جنس چماق به دستان کودتای ۲۸ مرداد به خیابان آمدند و شعار «جاوید شاه» سر دادند! تصاویر این تجمع را که آسوشتیدپرس در آن زمان مخابره کرده بود، در تابناک میبینید. این تصاویر به خوبی کیفیت و کمیت هواداران رژیم پهلوی در واپسین ماههای سلطنت محمدرضا پهلوی را نشان میدهد.