تعریف ارزش اسمی چیست؟

ارزش اسمی یا ریالی اوراق بهادار، قیمتی است که بر روی اوراق چاپ و منتشر می‌شود. وقتی صحبت از ارزش اسمی می‌شود ممکن است گروهی به ارزش اسمی اوراق مشارکت یا قرضه و گروهی دیگر به ارزش اسمی سهام فکر کنند. در زبان انگلیسی برای این دو، واژگانی جداگانه وجود دارد. انگلیسی‌ها از par value برای اشاره به ارزش اسمـی اوراق قرضه و از face value برای ارزش اسمـی سهام استفاده می‌کنند. دانستن ارزش اسمـی برای اوراق قرضه یا ابزارهای مالی با درآمد ثابت مهم است، چراکه ارزش سررسید و همچنین ارزش دلاری بهره های پرداختی را تعیین می‌کند. ارزش اسمی اوراق قرضه در کشورهای خارجی معمولاً ۱۰۰۰ یا ۱۰۰ دلار است؛ اما سهام معمولاً ارزش اسمـی نداشته یا ارزش اسمـی کمی مثلاً ۱ سنت برای هر سهم دارند. ارزش روز اوراق قرضه یا مشارکت در بازار ممکن است کمتر یا بیشتر از ارزش اسمی آن باشد و به عواملی نظیر نرخ عمومی بهره بازار و اعتبار اوراق قرضه بستگی دارد؛ اما از نظر حقوق سهامداران، ارزش اسمـی ارتباط کمی با قیمت سهام بازار دارد. در ایران ارزش اسمـی هر سهم ۱۰۰۰ ریال یا ۱۰۰ تومان است و معمولاً اختلاف قابل‌توجهی با ارزش بازار سهام دارد.

ارزش اسمی در اوراق قرضه آمریکا و اروپا و همین‌طور در اوراق مشارکت اهمیت پیدا می‌کند. در ارتباط با اوراق قرضه می‌توان گفت که ارزش اسمـی، به‌طورمعمول به میزان پولی که توسط ناشر اوراق به دارندگان آن‌ها در تاریخ سررسید پرداخت می‌شود، اشاره دارد البته با این پیش‌فرض که ناشر اوراق قرضه ورشکسته نشود. در بورس آمریکا بسیاری از انواع اوراق قرضه‌ در بازاری مخصوص همین اوراق خرید و فروش می‌شوند و قیمت روزانه آن‌ها وابسته به نرخ سود بانکی بوده و همواره در نوسان است. به‌طور مثال، اگر نرخ سود بانکی از نرخ بهره کوپن اوراق قرضه بیشتر شود، اوراق قرضه با تخفیف فروخته خواهند شد (کمتر از ارزش اسمـی). در طرف مقابل، اگر نرخ سود بانکی از نرخ بهره اوراق قرضه کمتر شود، اوراق با قیمت بالاتری (بیشتر از ارزش اسمـی) فروخته می‌شوند.

در مورد اوراق مشارکت که در کشور ما منتشر می‌شود، داستان قدری متفاوت است. این اوراق نیز مانند اوراق قرضه ارزش اسمی دارند و ناشر بازپرداخت اصل اوراق در سررسید و همین‌طور پرداخت سود علی‌الحساب وعده داده شده را تضمین می‌کند. در ایران بازار منسجم و توسعه‌یافته‌ای برای خرید و فروش اوراق مشارکت وجود ندارد و این اوراق معمولاً از نقدشوندگی پایینی برخوردار هستند. ارزش اوراق مشارکت نیز مانند اوراق قرضه با نرخ بهره بانکی رابطه معکوس دارد و افزایش نرخ سود بانکی باعث کاهش ارزش این اوراق و کاهش نرخ سود بانکی ارزش اوراق مشارکت را افزایش می‌دهد.

مثال عملی از محاسبات مربوط به ارزش اسمی اوراق مشارکت (قرضه)

به طور مثال، اوراق مشارکتی با ارزش اسمـی یک میلیون تومان و نرخ بهره ۱۸% بهره سالیانه ۱۸۰ هزار تومان خواهد داشت. یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث می‌شود اوراق مشارکت بالاتر یا پایین‌تر از ارزش اسمـی معامله شود این است که میزان نرخ بهره سپرده های بانکی در مقایسه با نرخ بهره اوراق مشارکت چه مقدار متفاوت است. اگر نرخ بهره بانکی ۲۰% باشد، اوراق مشارکت با ۱۸% بهره زیر ارزش اسمی معامله خواهد شد. این بدان خاطر است که در چنین سناریویی، سرمایه گذاران می‌توانند بین خرید اوراق مشارکت و سرمایه گذاری در سپرده های بانکی، دومی را انتخاب کنند و با ریسک تقریباً مساوی سود بیشتری به دست آورند. پس قیمت اوراق مشارکت با بهره کمتر باید کاهش یابد تا ارزش خرید و سرمایه گذاری داشته باشند. همین‌طور اگر نرخ سپرده های بانکی ۱۶% باشد در این صورت اوراق مشارکت بالاتر از ارزش اسمی اش معامله می‌شود.

در مورد اوراق قرضه چنانچه بالاتر از ارزش اسمی معامله شود گفته می‌شود که این اوراق با صرف معامله شده، درحالی‌که اگر زیر ارزش اسمی معامله شود با تخفیف معامله شده است. در طول این دوره‌ها وقتی نرخ های بهره کم هستند یا با قیمت کمتر معامله می‌شوند، بخش زیادی از اوراق قرضه بالای ارزش اسمی معامله خواهند شد.

معادل‌ انگلیسی ارزش اسمی عبارت است از:

Nominal value, Par Value, Face Value

تهیه‌شده در: مدیر مالی