حمله به کاروان نظامی روسیه در سوریه/ کاهش بی سابقه ارزش لیر ترکیه/ لغو وضعیت فوق العاده در مصر پس از چهار سال/ دیدار نماینده ایران و اروپا چهارشنبه در بروکسل

بین الملل تابناک/ تحولات خاورمیانه: حمله به کاروان نظامی روسیه در سوریه، کاهش بی سابقه ارزش لیر ترکیه، لغو وضعیت فوق العاده در مصر پس از چهار سال، دیدار نماینده ایران و اروپا چهارشنبه در بروکسل و نشست اضطراری شورای امنیت درباره تحولات سودان، از مهم‌ترین خبر‌ها و رویداد‌های مرتبط با خاورمیانه در ۲۴ ساعت گذشته بوده اند.

حمله به کاروان نظامی روسیه در سوریه

وزارت دفاع روسیه روز دوشنبه از حمله به کاروان نظامی این کشور در استان درعا سوریه خبر داد.

به گزارش خبرگزاری رسمی سوریه (سانا)، «وادیم کولیت» معاون مرکز آشتی روسیه مستقر در پایگاه حمیمیم سوریه گفت: صبح روز دوشنبه هنگام گشت زنی یک کاروان نظامی روسیه در جاده M-۵ و در نزدیکی شهرک «أم المیاذن» در حومه شرقی درعا یک بمب کنار جاده‌ای دست ساز در برابر کاروان منفجر شد.

معاون مرکز آشتی روسیه در سوریه افزود، در این انفجار هیچ یک از نظامیان روس آسیبی ندیدند.

این مرکز همچنین اعلام کرد که ۹ عملیات را از سوی عناصر مسلح جبهة النصره از منطقه کاهش تنش در ادلب سوریه رصد کرده است.

منطقه کاهش تنش در ادلب شامل استان ادلب و بخش‌هایی از استان‌های حلب، حماه و لاذقیه است. در این مناطق گروه تروریستی النصره و عناصر مسلح وابسته به ترکیه حضور دارند.

استان ادلب همچنان در اشغال گروه‌های تروریستی از جمله جبهه النصره است که از حمایت گسترده ارتش ترکیه برخوردار است.

کاهش بی سابقه ارزش لیر ترکیه

کاهش بی سابقه ارزش «لیر» ترکیه در مقابل سایر ارزهای خارجی در سه روز گذشته، این کشور را در آستانه قرار گرفتن در یک بحران خودساخته اقتصادی قرار داده است.

روند سقوط ارزش پول ملی ترکیه در هفته های اخیر پس از تغییر دو معاون بانک مرکزی این کشور آغاز شد. هرچند تنها مساله یاد شده را نمی توان دلیلی بر آغاز سقوط ارزش لیر خواند، مداخله سیاستمداران ترکیه در بانک مرکزی این کشور مساله ای است که در سال های اخیر مسبوق به سابقه می باشد.

برکناری روسای سابق بانک مرکزی از سوی رییس جمهوری در سال ها و ماه های اخیر از دید ناظران هم دلیلی بر مداخلات سیاسیون در بازارهای مختلف پولی و مالی این کشور است و هم به عنوان یکی از دلایل کاهش ارزش لیر محسوب شده است.

به رغم تغییرات ساختاری بسیار عمیق در ساختارهای اقتصادی ترکیه در دهه های اخیر اقتصاد این کشور همچنان از مسائل ساختاری گسترده ای همانند نبود سرمایه گذاری منطبق با جمعیت این کشور، عدم کنترل نرخ تورم در سال های اخیر و موارد مشابه رنج می برد.

مساله شیوع «ویروس کرونا» همان گونه که اقتصاد جهان را در دوسال گذشته تحت تاثیر قرار داد، اقتصاد ترکیه نیز هم در سال گذشته و هم در سال جاری بطور جدی از این مقوله تاثیر پذیرفته است؛ هرچند در مقایسه رشد اقتصادی ترکیه با دیگر کشورهای جهان، این کشور در دو سال اخیر رشد خوبی را شاهد بود، به رغم این، تاثیر کرونا بر اقتصاد ترکیه که نسبت به قدرتهای بزرگ توان کمتری دارد را نمی توان کتمان کرد.

از سوی دیگر در پی مناقشه های سیاسی در ترکیه و کودتای نافرجام منتسب به گروه «فتح الله گولن» (فتو) در ترکیه، این کشور تا قریب به دو سال تحت اداره با تدابیر فوق العاده بود که دست دولت را برای مداخله در امور اقتصادی بازمی گذاشت و با پایان حالت فوق العاده، بازارهای مالی و ارز ترکیه، خودجوش و منطبق با معیارها و اصول بازار آزاد اقدام به تنظیم خود کردند و مساله یاد شده، یکی از مسائل مهم در افزایش نرخ ارز در سال های اخیر در این کشور است، زیرا در دوران تدابیر فوق العاده با مداخلات سیاسیون، نرخ اسعار در ترکیه تا حد زیادی از سوی دولت تحت کنترل قرار داشت.

مقوله‌های اقتصاد و سیاست در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگرند. ترکیه در بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ با کشور‌های ثروتمند حاشیه خلیج فارس ارتباطات محکمی داشت و سرمایه گذاری‌های این کشور‌ها در ترکیه نیز در بهبود وضعیت این کشور تاثیرگذار بود، ولی متعاقب اختلافات سیاسی با عربستان و امارات، ترکیه از این امکان بالقوه محروم مانده بود و قطر با داشتن روابط خوب با دولت آنکارا، یکی از کشور‌هایی بود که امکان انتقال سرمایه از آن کشور به ترکیه فراهم بود. با لحاظ تاثیرات منفی اختلافات سیاسی ترکیه با کشور‌های حاشیه خلیج فارس، دولت آنکارا و امارات در سال گذشته اقدام به بهبود روابط سیاسی تیره خود کردند و راه برای ورود سرمایه امارات به ترکیه در حال حاضر فراهم شده است.

در هفته های اخیر ترکیه با کشورهای اتحادیه اروپا و آمریکا در زمینه آزادی «عثمان کاوالا» که دولت آنکارا وی را متهم به حمایت مالی از گروه «فتو» می کند، اختلاف پیدا کرده و «رجب طیب اردوغان» در روزهای گذشته از وزارت خارجه این کشور خواست که سفیران ده کشور غربی به عنوان عنصر نامطلوب اعلام شوند. مساله یاد شده نیز یکی از دلایلی است که در کاهش ارزش لیر در مقابل دلار موثر بود. مساله دیگر در این زمینه مداخله مجدد سیاسیون در بانک مرکزی و کاهش نرخ بهره ها بود.

به گفته کارشناسان اقتصادی با مداخلات سیاسیون، بانک مرکزی ترکیه پنجشنبه گذشته نرخ بهره را دو درصد کاهش داد و متعاقب آن کاهش ارزش لیر ترک آغاز شد.

به موازات مسائل یاد شده، گروه ویژه اقدام مالی سازمان همکاری اقتصادی و توسعه " اف‌ای تی اف" در نشست اخیر خود که در تاریخ ۲۱-۱۹ اکتبر در پاریس برگزار شد، ترکیه را به اتهام"عدم کفایت در جلوگیری از پولشویی و تأمین مالی تروریسم" متهم کرد و در «لیست خاکستری» قرار داد. در این جلسه در واقع ترکیه نه به دلیل عدم کفایت در جلوگیری از پولشویی و تأمین مالی تروریسم، بلکه به دلیل کنترل شدید ترافیک پولی گروه‌های تروریستی «پ. ک. ک» (حزب کارگران کردستان ترکیه) و فتح الله گولن و انسداد مسیر نهاد‌های مدنی وابسته به آنها، متهم شد.

به رغم نوسانات یاد شده و در حالی که نوسانات در نرخ ارز به یکی از موضوعات اصلی عملیات توهم تبدیل شده است، «روبین بروک» اقتصاددان ارشد انستیتوی مالی بین المللی، ادعا‌های مربوط به ادامه نوسانات دلار/لیرترک را حرف مفت شمرده و گفت: به هیچ یک از این ادعا‌ها توجه نکنید. این روز‌ها حرف‌های بی اساس در مورد لیر زده می‌شود. حتی بعضی‌ها می‌گویند، گرافیک دلار/لیرترک کماکان صعودی ادامه خواهد یافت. بخش فاینانس ترکیه و بخش خصوصی این کشور در آگوست ۲۰۱۸ با بحران و شوک شدیدتری از امروز مواجه شده بود، اما توانست بحران را پشت سر بگذارد. این بار هم موفق خواهد شد.

از سوی دیگر دولتمردان این کشور نیز نوسانات یاد شده را چندان جدی ارزیابی نکرده و تا به امروز به این مساله واکنشی نشان نداده اند.

کارشناسان سیاسی با اشاره به نشست روز جاری هیات دولت ترکیه و اخبار منتشره مبنی بر اینکه آنکارا از موضع خود در زمینه عنصر نامطلوب خواندن ۱۰ سفیر غربی می‌تواند عدول کند، می‌گویند: هرچند نرخ اسعار افزایش یافته است، این افزایش که تاثیر بسیار جدی در روند اقتصادی این کشور نخواهد داشت و ترکیه می‌تواند اثرات این کاهش نرخ پول ملی خود را به حداقل برساند.

لغو وضعیت فوق العاده در مصر پس از ۴ سال

عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر شامگاه دوشنبه، لغو وضعیت فوق العاده در این کشور را اعلام کرد.

به گزارش روسیا الیوم، سیسی در پستی در صفحه فیس بوک خود نوشت: خوشحالم لحظه‌ای را با یکدیگر به اشتراک می‌گذاریم که همیشه با تلاش دنبال تحقق آن بودیم. مصر به لطف مردم بزرگ و مردان وفادار خود به محلی امن و مرکزی برای تامین ثبات در منطقه تبدیل شده است. از این روی، تصمیم گرفتم برای اولین بار پس از سال‌ها تمدید وضعیت فوق العاده در سراسر کشور را لغو کنم.

سیسی تاکید کرد که این تصمیم توسط مردم مصر که طی سال‌های گذشته در همه تلاش‌های توسعه و سازندگی مشارکت صادقانه داشتند اتخاذ شد. میخواهم زمانی که این تصمیم را اعلام می‌کنم، با کمال احترام و قدردانی از شهدای قهرمان خود یاد کنم که بدون آنها به امنیت و ثبات نمی‌رسیدیم.

وی در پایان این پست نوشت: ما با همدیگر و با کمک و حمایت خداوند پیوسته به سمت ساختن جمهوری جدید مصر حرکت می کنیم؛ زنده باد مصر، زنده باد مصر، زنده باد مصر.

وضعیت فوق العاده در سراسر مصر برای نخستین بار در پی حملات تروریستی به کلیساهای شهر اسکندریه و طنطا در ۹ آوریل ۲۰۱۷ که مسئولیت آن را گروه تروریستی داعش بر عهده گرفت، سه ماه اعمال و مدت مزبور تاکنون بارها تمدید شده بود.

در دوازدهم ژوئیه، پارلمان مصر با تمدید وضعیت اضطراری در سراسر کشور از ۲۴ همان ماه به مدت ۳ ماه موافقت کرد؛ این هفدهمین باری بود که پارلمان وضعیت فوق العاده را از آوریل ۲۰۱۷ تمدید نمود.

طبق این قانون، نیروهای نظامی اختیار داشتند که اقدامات لازم را برای مقابله با خطرات تروریسم، حفظ امنیت در سراسر کشور و حفظ جان شهروندان انجام دهند.

قرار بود وضعیت اضطراری از دیروز دوشنبه تمدید شود، اما سیسی بدون ارائه جزئیات بیشتر در مورد وضعیت پس از آن، تصمیم به لغو آن گرفت.

دیدار نماینده ایران و اروپا چهارشنبه در بروکسل

«پیتر استانو» سخنگوی اتحادیه اروپا روز گذشته (دوشنبه) دیدار روز چهارشنبه پنجم آبان ماه «علی باقری» معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با «انریکه مورا» هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام در «بروکسل» پایتخت بلژیک را تأیید کرد.

روز دوشنبه هفته جاری (سوم آبان ماه)، «علی باقری» معاون سیاسی وزیر امور خارجه در پیامی که در صفحه توییتری خود منتشر کرد، گفت: «روز چهارشنبه، هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام (انریکه مورا) را در بروکسل ملاقات خواهم کرد تا گفت‌وگوهایمان را درباره مذاکرات نتیجه - محور ادامه دهیم.»

بنا بر گزارش خبرگزاری فرانسه، استانو در این خصوص تصریح کرد که مورا هفته جاری با باقری در بروکسل در خصوص مذاکرات احیای برجام دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد.

وی همچنین ادامه داد که اتحادیه اروپا «از هیچ تلاشی برای ازسرگیری مذاکرات وین دریغ نمی کند.»

«انریکه مورا» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پنجشنبه ۲۲ مهر ماه، سفری به تهران داشت و با علی باقری دیدار و گفت‌وگو و در پایان طرفین توافق کردند که مباحث باقی مانده را در بروکسل ادامه دهند.

دولت جو بایدن، علی‌رغم اعتراف به شکست سیاست فشار حداکثری علیه ایران از انجام اقداماتی که برای بازگشت به برجام ضروری بوده خودداری کرده و عملاً پیگیری سیاست ترامپ را علیه ایران در دستور کار قرار داده است.

بایدن و مشاورانش گفته‌اند، قصد دارند آمریکا را به برجام بازگردانند، اما می‌خواهند از بازگشت به برجام به عنوان «سکویی برای قوی‌تر و طولانی‌تر کردن» این توافق استفاده کنند.

جمهوری اسلامی ایران تأکید کرده با توجه به اینکه آمریکا طرفی بوده که توافق را نقض کرده، این واشنگتن است که باید با رفع تحریم‌ها به توافق بازگردد و لازم است اجرای تعهدات آمریکا مورد راستی‌آزمایی قرار گیرد. تهران البته تأکید کرده اصرار یا عجله‌ای برای بازگشت آمریکا به توافق ندارد.

نشست اضطراری شورای امنیت درباره تحولات سودان

خبرگزاری فرانسه شامگاه دوشنبه به نقل از دیپلمات‌ها خبر داد که اعضای شورای امنیت سازمان ملل خواستار برگزاری نشست اضطراری درباره تحولات سودان شدند.

بر اساس این گزارش، انگلیس، ایرلند، نروژ، آمریکا، استونی و فرانسه خواستار برگزار شدن این نشست برای روز سه‌شنبه شده‌اند.

صبح روز دوشنبه رسانه‌ها از وقوع کودتای نظامی در سودان و بازداشت «عبدالله حمدوک» نخست‌وزیر و تعدادی دیگر از وزرای دولت انتقالی این کشور خبر دادند.

ساعاتی بعد از انتشار خبرهای اولیه درباره کودتا در سودان، «عبدالفتاح البرهان» رئیس شورای حاکمیتی انتقالی سودان با اعلام وضعیت فوق‌العاده در این کشور، از انحلال شورای حاکمیتی و شورای وزیران سودان خبر داد.

برهان مدعی شد: ما تأکید می‌کنیم که نیروهای مسلح به انتقال دموکراتیک تا واگذاری قدرت به یک دولت منتخب ادامه خواهند داد. آن‌چه در کشور در جریان است، آینده سودان را تهدید می‌کند.

در واکنش به اظهارات رئیس شورای حاکمیتی انتقالی سودان، وزارت فرهنگ و اطلاع‌رسانی سودان اعلام کرد که این اظهارات موید وقوع یک کودتای نظامی در کشور است.

انتشار خبر کودتا در سودان واکنش‌های گسترده بین‌المللی به ویژه مقام‌های کشورهای غربی را در پی داشته است.

سودان در یازدهم آوریل ۲۰۱۹ (۲۲ فروردین ۱۳۹۸) پس از تظاهرات گسترده مردمی در اعتراض به اوضاع نابسامان اقتصادی، شاهد عزل «عمر البشیر» رئیس جمهور سابق سودان به دستور ارتش بود.

سودان از ۲۱ آگوست ۲۰۱۹ (۳۰ مرداد ۱۳۹۸) وارد مرحله انتقالی شده که ۵۳ ماه ادامه خواهد داشت و قرار است اوایل ۲۰۲۴ انتخابات در این کشور برگزار شود. در حال حاضر قدرت بین ارتش، نیروهای مسلح و ائتلاف «الحریة والتغییر» تقسیم شده است.

بنا بر اعلام وزارت اطلاع‌رسانی سودان، عبدالله حمدوک نخست‌وزیر این کشور پس از امتناع از صدور بیانیه‌ای در حمایت از کودتای نظامی به مکانی ناشناس منتقل شده است. نیروهای نظامی سودان، حمدوک را تحت حصر خانگی قرار داده‌اند و وی را وادار کرده‌اند تا یک بیانیه‌ در حمایت از آنها صادر کند.