یکی از مشکلات اصلی اقتصاد کشور ما کسری بودجه ای است که همواره دولت های مختلف با آن دست به گریبان بوده اند. عمده دلیل این موضوع نیز این است که دولت ها پایه های درآمدی بودجه خود را بر روی عواملی بنا می کنند که هیچگونه کنترلی بر روی آن ها ندارند. یکی از این پایه ها، درآمدهای حاصل از فروش و صادرات نفت است. در چند سال اخیر و با وجود لغو تحریم ها باز هم این دلارهای نفتی صرف امورات دیگری شده و بنا به دلایلی نتوانسته اند به کمک بودجه بیایند.
به گزارش
تابناک اقتصادی، یکی از مشکلات اقتصادی کشور ما این است که هر ساله دولت ها با کسری بودجه مواجه می شوند. دلیل عمده آن نیز بنا نهادن پایه های درآمدی بودجه بر روی عواملی است که کنترل آن ها از عهده دولت خارج می باشد. یکی از این پایه ها، درآمدهای حاصل از فروش و صادرات نفت می باشد. نفتی که قیمت آن توسط دولت تعیین نمی شود و تعیین قیمت بر عهده بازار جهانی است.
در چند سال اخیر نیز قیمت نفت همواره از مقدار میانگینی که برای آن در بودجه در نظر گرفته شده است پایین تر بوده و این خود باعث دامن زدن به کسری بودجه شده است. از طرفی در سال 1390 و با تشدید تحریم های نفتی علیه ایران صادرات نفت ما به شدت کاهش یافت و این نیز باعث کاهش شدید درآمدهای کشور شد. با روی کار آمدن دولت یازدهم و آغاز مذاکرات ایران و 6 کشور دیگر در راستای رفع تحریم ها و به سرانجام رسیدن این مذاکرات، صادرات نفتی ما نیز افزایش یافت، اما این افزایش صادرات آن گونه که از صحبت های محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت پیداست هیچگونه تاثیری بر روی بودجه نداشته است.
نوبخت در نشست خبری 18 مهر ماه 1396 گفت: بخشی از بودجه طبق سنوات قبل از محل صادرات نفت خام و میعانات گازی تأمین می شود که در سال های ۹۴ و ۹۵ تقلیل یافت. وی ادامه داد: تا اواخر سال ۹۵ روزانه یک میلیون بشکه نفت خام و با احتساب میعانات گازی یک میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز صادرات نفت خام و میعانات گازی داشتیم که بعد از توافق برجام، این رقم به ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز رسید. نوبخت افزود: البته اینگونه نیست که نفت را بفروشیم و آن مبالغ را به صورت چمدان های دلار وارد کشور کنیم؛ این پول در همان خارج کشوربه حساب های بانک مرکزی و شرکت نفت واریز می شود و پس از آن هر شخصی که بخواهد واردات داشته باشد با حواله از آن پول برداشت می کند.
بنابراین از صحبت های محمدباقر نوبخت دو نکته برداشت می شود: اول اینکه علیرغم اجرایی شدن برجام، دست بودجه از درآمدهای نفتی به دلیل تحریم های سایه و همکاری نکردن بانک های خارجی با بانک مرکزی کوتاه است و دوم اینکه درآمدهای نفتی در خارج از کشور به واردکنندگان پرداخت می شود و به نوعی می توان گفت دلارهای نفتی در اختیار واردات است، آن هم وارداتی که به گفته حسینعلی حاجی دلیگانی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نوع کالایش خیلی توسط واردکنندگان تعیین نمی شود و کشورهای فروشنده کالاهایی که به نوعی مدنظر خودشان می باشد را بفروش می رسانند.
با توجه به دو نکته فوق می توان نتیجه گرفت که بخش عمده ای از درآمدهایی که در بودجه در نظر گرفته شده اند، محقق نمی شوند و این باعث می شود که هزینه های عمرانی عملاً قربانی این شرایط شوند. چرا که دولت نمی تواند از هزینه های جاری ای بکاهد که عمده آن صرف پرداخت حقوق و دستمزد کارمندان دولت می شود، بنابراین دست به کاهش هزینه های عمرانی می زند.
