انتخابات پارلمانی ۲۰۱۸ عراق که شنبه ۲۲ اردیبهشت ماه برگزار می شود؛ چهارمین انتخابات از زمان سقوط نظام صدام و اولین پس از غلبه بر داعش در این کشور محسوب می شود.
به گزارش مهر، عراق خود را آماده انتخابات پارلمانی در روز ۱۲ ماه مه(فردا) می کند که این اولین انتخابات پس از شکست داعش و دومین انتخابات پس از عقب نشینی نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۱۱ به شمار می رود.
این انتخابات پارلمانی که قرار است روز شنبه برگزار شود دومین انتخابات در عراق از زمان عقب نشینی نیروهای آمریکایی از این کشور در سال ۲۰۱۱ و چهارمین انتخابات از زمان سقوط نظام صدام در سال ۲۰۰۳ برای انتخاب اعضای پارلمان عراق است.
در انتخابات امروز ۳۲۰ حزب سیاسی و ائتلاف و فهرست انتخاباتی با یکدیگر رقابت می کنند که شامل ۸۸ فهرست انتخاباتی، ۲۰۵ حزب و گروه سیاسی و ۲۷ ائتلاف انتخاباتی است. هفت هزار و ۳۶۷ نامزد در این انتخابات مشارکت دارند که در مقایسه با سال ۲۰۱۴ که تعداد آنها از ۹ هزار نفر فراتر می رفت رقم کمتری است. انتخابات برای انتخاب ۳۲۹ نماینده ای که نخست وزیر و رئیس جمهور را انتخابات می کند، برگزار می شود.
نظام انتخاباتی عراق مبتنی بر نظام انتخاباتی «سانت لیگو» است که در حال حاضر در کشورهایی مانند نیوزیلند، سوئد، نروژ و بوسنی مورد استفاده قرار می گیرد. نظام انتخاباتی سانت لیگو در ۱۹۱۰ برای صیانت از آراء مردم در انتخاب فهرست های انتخاباتی وضع شد و برای اولین بار در دو کشور نروژ و سوئد در ۱۹۵۱ عملا به اجرا گذاشته شد. این نظام انتخاباتی براساس تقسیم آراء فهرست انتخاباتی بر ضریب های ثابت - که ارقام فردی شامل ۱، ۳، ۵، ۷، ۹، ۱۱ و ... هستند - محاسبه می شود. در برخی کشورها برای صیانت از آراء فهرست انتخاباتی کوچک در برابر فهرست های بزرگ انتخاباتی که شانس بیشتری برای جمع آوری آراء دارند، ضریب رقم اول را به جای عدد ۱، عدد ۱.۴ در نظر گرفته اند تا شانس رسیدن فهرست های کوچک به کرسی های پارلمانی افزایش یابد.
اقلیت ها در پارلمان ۸ کرسی دارند که ۵ کرسی متعلق به مسیحیان و مندائیین، ایزیدی ها و الشبک هر کدام یک کرسی دارند. در دهم ژانویه ۲۰۱۸ دادگاه فدرال عراق تصمیم گرفت که کرسی های پارلمانی ایزدی ها بر اساس نفوس و طبق احکام ماده ۴۹ قانون اساسی که هر صد هزار نفر یک کرسی در نظر گرفته شود، در نظر بگیرد.
کرسی ها ۱۸ استان عراق به ترتیب عبارتند از بغداد ۷۱ کرسی، نینوا ۳۴ کرسی، بصره ۲۵ کرسی، ذیقار ۱۹ کرسی، سلیمانیه ۱۸ کرسی، بابل ۱۷، اربیل ۱۶ و الانبار ۱۵ کرسی، دیالی ۱۴ کرسی، کرکوک ۱۳، نجف، دهوک و صلاح الدین هر کدام ۱۲ کرسی، الدیوانیه، کربلا و واسط هر کدام ۱۱ کرسی، میسان ۱۰ کرسسی و المثنی ۷ کرسی خواهد بود. رای گیری الکترونیکی و شمارش آراء نیز الکترونیکی خواهد بود
پارلمان عراق به عنوان قوه مقننه وظیفه قانونگذاری و نظارت بر کار قوه مجریه را برعهده دارد. از دیگر وظایف تعریف شده پارلمان عراق طبق قانون اساسی این کشور، تأیید معاهده‌ها و توافقنامه‌های بین المللی، رأی اعتماد به نامزدهای معرفی شده دولت و انتخاب رئیس جمهوری است که، نخست وزیر را از ائتلاف اکثریت مجلس تعیین می کند.
در نخستین مرحله پس از انتخابات، پارلمان «شورای ریاست جمهوری» را با تعیین ۳ نفر برای انجام وظایف ریاست جمهوری، تشکیل می‌دهد. تعداد اعضای پارلمان بر اساس یک نفر برای هر صد هزار نفر از جمعیت مشخص می شود. این نمایندگان با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شوند. جمعیت عراق در سال ۲۰۱۷ میلادی طبق سرشماری وزارت برنامه ریزی این کشور، ۳۷میلیون ۱۳۹ هزار و ۵۱۹ نفر اعلام شد.
طی ۱۵ روز پس از اعلام و تأیید نتایج انتخابات پارلمانی، با فرمان رئیس جمهور نمایندگان منتخب به ریاست بزرگترین نماینده از نظر سِنی تشکیل جلسه می دهند. در این جلسه رئیس، معاون اول، نایب رئیس، و معاون دوم تعیین می شوند. مدت دوره هر مجلس ۴ سال طبق تقویم است که با نخستین جلسه آغاز می شود. دور بعدی انتخابات پارلمانی هم ۴۵ روز قبل از پایان دور انتخاباتی قبلی برگزار می‌شود.
کمیساریای عالی مستقل انتخابات، وظیفه نظارت بر فرایند انتخاب اعضای پارلمان را برعهده دارد. این کمیساریا هیأتی حرفه‌ای، مستقل و بی طرف است که پارلمان بر فعالیتهای آن نظارت می‌کند.
این کمیساریا همچنین وظیفه برگزاری و نظارت بر هر نوع انتخابات و نظرسنجی در عراق را برعهده دارد و تنها هیأت رسمی در عراق است که برای تعیین چارچوب و اصول برگزاری هرنوع انتخابات و نظرسنجی در همه مناطق عراق صلاحیت دارد.
کمیساریای عالی مستقل انتخابات عراق از "شورای کمیساریا" و "اداره انتخابات" تشکیل شده است. شورای کمیساریا از ۹ نفر تشکیل شده که وظیفه امور قانونی و حقوقی و ایجاد سیاستهای کلی انتخابات و نظارت بر اداره انتخابات را برعهده دارند. این افراد توسط توسط پارلمان و طبق قانون انتخاب می شوند. نظارت بر روند ثبت نام رأی دهندگان با همکاری استانداری ها و دفاتر انتخاباتی، برگزاری فرایند ثبت نام، تنظیم و تأیید فهرست نامزدهای انتخابات، رأی اعتماد به ناظران و نمایندگان جریانهای سیاسی و نمایندگان رسانه ها، رسیدگی به همه شکایتها و اعتراضات انتخاباتی، و تأیید نتایج نهایی انتخابات و همه پرسی‌ها، از دیگر وظایف این شورا است.
انتخاباتی ویژه از حیث اعلام نتایج
این انتخابات در تاریخ عراق از حیث اعلام نتایج استثنایی خواهد بود البته اگر کمیساریایی عالی انتخابات به وعده های خود در مدت وعده داده شده عمل کند. معین الهیتاوی رئیس شورای کمیساریای انتخابات اعلام کرد: نتایج انتخابات ویژه نظامیان و عراقی های مقیم خارج با نتایج کلی ۴۸ ساعت پس از پایان رای گیری اعلام خواهد شد. این تحولی به نوبه خود محسوب می شود زیرا عراقی ها برای آگاهی از نتایج انتخابات روزها و هفته ها باید منتظر می ماندند زیرا شمارش آراء به صورت دستی بود.
سیستم الکترونیکی جدید
در سال جاری میلادی کمیساریای عالی انتخابات با شرکتی از کره جنوبی قراردادی به ارزش ۱۳۵ میلیون دلار برای خرید سیستم الکترونیکی شامل ۷۰ هزار سیستم که در سراسر عراق به کار گرفته می شود امضا کرد.
این دستگاه عبارت از اسکنری است که در روی صندوق گذاشته شده است تا رای دهنده پس از انتخاب شماره فهرست و نیز شماره نامزد مورد نظرش در برگه رای گیری را از طریق قلم خاص و با قرار دادن آن در دستگاه رای اش ثبت می شود. پس از آن آرا به شکل الکترونیکی شمرده می شود تا به دستگاه مرکزی به موجب کد مشخص در برنامه دستگاه در ظرف چند ساعت ارسال شود. هدف از به کارگیری سامانه جدید در وهله اول سرعت بخشیدن در اعلام نتایج و در وهله بعد کنار گذاشتن عامل انسانی از عملیات شمارش آراء و ممانعت از تقلب طبق گفته کمیساریای عالی انتخابات عراق است. اما در صورتی که شکایات زیاد یا گزارشی درباره تخلف در نتیجه انتخابات در مرکز انتخاباتی شود، از سیستم دستی استفاده می شود.
رای گیری چگونه انجام می شود
کمیساریای انتخابات شروط و دستورالعمل هایی برای موفقیت روند رای گیری و برگزاری آن بدون مشکل قرار داده و از رای دهندگان خواسته است که هنگام رای دادن اگر هدفشان فقط رای دادن به فهرست است علامت را مقابل شماره فهرست بزنند اما اگر قصد دارند به نامزد مشخص در فهرست رای دهند باید هم مقابل شماره فهرست و هم شماره نامزد مورد نظر علامت قرار دهند. فهرست رای گیری شامل اسامی و شماره فهرستها و ائتلاف ها و شماره نامزدها بدون اسامی آنها و رای دهنده باید شماره نامزد مورد نظرش را بداند. در همه حوزه ها قلم ویژه علامت زدن مقابل نام فهرست و نامزد مورد نظر وجود دارد. طریقه صحیح این است که علامت مقابل نام فهرست و نامزد مورد نظر زده شود. اگر مقابل فهرست زده شود رای صحیح است اما فقط رای به حساب فهرست می رود نه نامزد مورد نظر.
چه زمانی رای باطل است
کمیساریای عالی انتخابات عراق اعلام کرده است که در صورتی که بیش از یک گروه سیاسی انتخاب شود یا فقط علامت مقابل شماره نامزد زده شود بدون اینکه علامت در برابر فهرستش زده شود این برگه رای باطل اعلام می شود. اگر علامت خارج از مربع مورد نظر زده شود رای باطل است.
روز پنجشنبه رای گیری ویژه‌ای برای نیروهای امنیتی، ارتش عراق و پیشمرگ‌ها در تمامی استان‌های عراق برگزار شد. رای گیری ویژه نظامیان یکروزه بود که طبق آمار کمیساریای انتخابات میزان شرکت در آن به بیش از ۷۸ درصد رسید.
بر اساس این گزارش؛ از مجموع ۹۴۳۶۳۹ نظامی واجد شرایط ۷۰۳۲۶۴ نفر رای دادند که میزان مشارکت ۷۸.۷۴ درصد است. در این رای گیری ویژه، نیروهای پلیس، نیروهای امنیتی، ارتش، پیشمرگ‌ها، زندانیان و همچنین بیماران بستری در بیمارستان‌ها رای خود را در صندوق انداخته‌اند.
از سوی دیگر همچنین روند رای گیری عراقی‌ها در خارج از کشور ادامه دارد. رای گیری برای عراقی‌های مقیم در خارج نیز در ۲۱ کشور صورت گرفته است. عراقی های مقیم خارج تا پایان جمعه فرصت رای دادن دارند.
