عزت الله انتظامی آقای بازیگر بدرود حیات گفت + فیلم

عزت الله انتظامی، بازیگر کهنه کار تئاتر و سینمای ایران، صبح جمعه در 94 سالگی و پس از هفتاد سال درخشش بدرود حیات گفت و بدین ترتیب، جامعه هنر ایران برای از دست دادن «آقای بازیگر» عزادار شد.

به گزارش «تابناک»؛ عزت الله انتظامی بازیگر پیشکسوت تئاتر و سینما که پیش از این چندین بار برای مداوا در بیمارستان بستری شده بود، پس از یک عمر زندگی با عزت و بر جای گذاشتن خاطراتی ماندگار برای مردم ایران در طول هفتاد سال فعالیت حرفه‌ای، صبح امروز 26 مرداد ماه در بیمارستان باهنر تهران درگذشت.

عزت‌الله انتظامی 31 خرداد سال 1303 در محلهٔ سنگلج تهران متولد شد. آقای بازیگر درباره خانواده‌اش گفته بود: «ما خانواده پر جمعیتی بودیم، مادر من 14 شكم زاییده بود كه پنج‌تا مردند. ولی 9تای بقیه هستند. من پنج برادر و چهار خواهر دارم و اولین فرزند مادر و پدرم بودم. خلاصه این خانه فوق‌العاده شلوغ بود. اصلا داستان ازدواج پدر و مادر من جالب است. چون پدر من از اشتهارد آمده بود تهران، كه دوره سربازی را بگذراند، خانواده مادری من، قوم و خویش انتظام‌دربار بودند. حالا اینكه چه‌طور این دو نفر با هم آشنا شدند خدا می‌داند. به هر حال با هم ازدواج كردند و من هم اولین فرزندشان بودم.»

انتظامی که در واقع نام خانوادگی مادرش را برداشته، در این زمینه گفته بود: «...انتظامی دربار بودند... وقتی كه من متولد شدم، سجل اصلا نبود. پشت قرآن می‌نوشتند. بعد كه زمان رضاشاه رفتند سجل بگیرند پرسیدند اسمش چیه؟ مادرم می‌گوید: عزت‌الله. می‌پرسند اسم پدرش چیست؟ مادرم نمی‌دانسته چون پدرم با رضا‌شاه به جنگ تركمن رفته بود. آن موقع كه مثل الان نبوده آدم بتواند همه جزییات طرف را بفهمد. خلاصه وقتی من به دنیا آمدم و رفتند برایم سجل بگیرند، چون مادرم فامیل پدرم را نمی‌دانسته، فامیل خودش را روی من می‌گذارد. معلوم نیست سنم را چه‌قدر بالا بردند یا پایین آوردند. نام پدرم ابراهیم اشتهاردی بود...»

انتظامی درباره دوران کودکی‌اش گفته بود: «سنگلج، پارك‌شهر كنونی. به مدرسه عنصری می‌رفتم كه در محله دباغ‌خانه بود. آن مدرسه دیگر وجود ندارد اما محله و باغ‌خانه و درخونگاه هنوز هست، تقریبا پشت تالار سنگلج است كه منزل شعبان جعفری هم در همان محل بود. من مدرسه كه می‌رفتم جزو بچه‌های طبقه سه بودم. یعنی از نظر مالی سطح پایین بودم. شاگردی كه كنار من می‌نشست نوه «مجدالدوله» معروف بود. با همه می‌ساختم، اهل بلوا نبودم. تمام كتابچه‌های پاكنویس بعضی از بچه‌ها را از شب تا صبح من می‌نوشتم و آنها به من پول می‌دادند.»

او ادامه داده بود: «بعد از آن من به مدرسه صنعتی رفتم، در دبیرستان محمد جعفری، هوشنگ بهشتی، آقای قنبری، نصرت كریمی و كهنمویی هم بودند. همه اینها از من یك سال بالاتر بودند. دوره دبیرستان ما شش ساله بود و در آخر دوره دیپلم می‌دادند. بهشتی و من و جعفری همه، رشته برق می‌خواندیم، آنها كار هنری هم می‌كردند ولی من نمی‌كردم. نصرت كریمی هم برق می‌خواند، اما وسط كار درس را رها كرد، ولی ما تمام كردیم. اگر دو سال دیگر می‌خواندیم مهندس می‌شدیم كه برای من از لحاظ مالی مقدور نبود.»

او فعالیت هنری خود را با پیش پرده خوانی در تماشاخانه‌های لاله زار شروع کرد و پس از یک سال به تماشاخانه‌های هنر و فرهنگ تهران رفت. در سال 1320 نخستین نمایش حرفه‌ای خود را با عنوان اولتیماتوم نوشته پرویز خطیبی به کارگردانی اصغر تفکری در تئاتر پاریس خیابان لاله‌زار اجرا کرد. انتظامی درباره این دوران گفته بود: «خاطرم هست كه در جنگ دوم جهانی، 20 شهریور 1320 به كار تئاتر وارد شدم. اصولا وقتی من وارد لاله‌زار شدم، تئاتری در كار نبود. آن‌موقع نام همه تئاترها تماشاخانه بود؛ تماشاخانه كشور، تماشاخانه هنر، تماشاخانه فرهنگ، تماشاخانه تهران و تماشاخانه صادق‌پور. تقریبا از وقتی كه دیپلم گرفتم، در تئاتر جا افتادم، یعنی حدود سال‌های 24. اتفاقاتی برای من افتاد كه دیگر نمی‌توانستم با خانواده‌ام زندگی كنم.»

انتظامی تا سال 1326 توانست در بیش از 10 نمایش نقش پردازی کند. بازی در فیلم واریته بهاری به کارگردانی پرویز خطیبی نخستین تجربه سینمایی اوست. انتظامی در سال 1348 با گاو ساخته داریوش مهرجویی وارد عرصه حرفه‌ای سینما شد. انتظامی در نقش مش حسن در این اثر سینمایی به کارگردانی مهرجویی به ایفای نقش پرداخت.

خانواده انتظامی به واسطه فقر خانواده و فضای مذهبی با بازیگری اش مخالف بودند و او به تلخی از این مسأله یاد می‌کرد: «مادرم می‌دانست كه من تئاتر می‌روم ولی نمی‌دانست بازی هم می‌كنم. مادر من سال 1357 فوت كرد. قبل از آن در سینما و تلویزیون بازی كرده و شناخته شده بودم. پدر من سال 62 فوت كرد. من سال 48-47 فیلم گاو را بازی كرده بودم ولی پدرم هیچ‌كاری از من را ندید. دوست نداشت. نمی‌خواستند من را به عنوان بازیگر ببینند. بازیگری چیه؟ مطربی بود، بدنامی بود. بعدها یک هنرستان هنرپیشگی ایجاد شد كه سه سال دوره داشت.»

او بخشی مهم از تاریخ معاصر ایران را دیده بود و با رویداهای آن بزرگ شده بود. شهریور 20 و جنگ جهانی دوم، کودتای 28 مرداد و دیگر رویدادهای دوره پهلوی دوم، رویدادهای انقلاب 57، جنگ و رخدادهای پس از آن تاکنون و همه اینها بر مسیر هنریِ این اسطوره سینمای ایران تاثیرات روحی گذاشته بود.

دایره مینا، پستچی، هامون، بانو، حاجی واشنگتن، اجاره نشین‌ها، گراند سینما، گاو، ستارخان، صادق کرده، خانه خلوت، ناصرالدین شاه اکتور سینما، روز فرشته، روسری آبی، مینای شهر خاموش، ستاره می‌شود، دیوانه از قفس پرید، خانه‌ای روی آب و راه آبی ابریشم از جمله آثاری هستند که آقای بازیگر در آنها به ایفای نقش پرداخته است.

عزت سینمای ایران در تمام این سال ها با کارگردانان بزرگی کار کرده که از جمله آنان می توان به علی حاتمی، مسعود کیمیایی، رخشان بنی‌اعتماد، ناصر تقوایی و بهروز افخمی اشاره کرد. عزت‌الله انتظامی اولین بازیگر ایرانی بود که موفق به دریافت جایزه از فستیوال بین‌المللی شد. او برای بازی در فیلم گاو جایزه هوگو نقره‌ای بهترین بازیگر نقش اول مرد را از جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو دریافت کرد.

مراسم تشییع استاد انتظامی ساعت 9:30 صبح یکشنبه 28 مرداد از تالار وحدت برگزار می‌شود.

از دیگر دستاوردهای هنری آقای بازیگر می‌توان به حضور درخشانش در ادوار مختلف جشنواره فیلم فجر اشاره کرد؛

*نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر 1384 برای فیلم ستاره می‌شود
*نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر 1383 برای فیلم جایی برای زندگی
*برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر 1382 برای فیلم گاوخونی
*برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد جشنواره فیلم فجر 1380 برای فیلم خانه‌ای روی آب
*نامزد تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشن خانه سینما 1377 برای فیلم حاجی واشنگتن
*برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر 1372 برای فیلم روز فرشته
*لوح تقدیر بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر 1370 برای فیلم خانه خلوت و ناصرالدین شاه آکتور سینما
*نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد جشنواره فیلم فجر 1368 برای فیلم هامون
*برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر 1367 برای فیلم گراند سینما
*نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر 1365 برای فیلم اجاره‌نشین‌ها

گوشه‌هایی از نقش آفرینی‌های عزت الله انتظامی را در شماری از فیلم‌های سینمایی مرور کرده‌ایم. برای مطالعه اطلاعات کامل‌تر درباره هر کدام از نقش آفرینی‌های این استاد بازیگری بر روی عنوان فیلم‌ها کلیک کنید:

مینای شهر خاموش

گاو

کمال الملک

روسری آبی

گاوخونی

حکم

اجاره‌نشین‌ها

دایره مینا

حاجی واشنگتن

«تابناک» به سهم خود درگذشت آقای بازیگر را به مردم ایران بالاخص جامعه سینما و خانواده محترم انتظامی تسلیت می‌گوید.