یک کارشناس اقتصادی گفت: بدترین سیاست انرژی ممکن را ما داشتیم. این سیاست به مردم می‌گفت: هرکس که ماشین دارد و ثروتمندتر است می‌تواند یارانه بنزین بیشتری مصرف کند و این نهایت بی عدالتی بود چنان که مصرف بنزین در تهران تقریبا معادل بقیه کشور بود.
جماران نوشت: سعید لیلاز در خصوص طرح افزایش قیمت بنزین گفت: هیچ شاهد علمی مبنی بر اینکه افزایش قیمت بنزین می‌تواند اثر ملموس یا تعیین کننده‌ای روی نرخ تورم داشته باشد وجود ندارد. در پنج سال گذشته که ما قیمت را ثابت نگه داشتیم اقتصاد ایران همچنان تورم داشته است. در پنج سال آخر آقای احمدی نژاد هم ما تورم داشتیم، در حالی که در تمام این مدت قیمت سوخت ثابت بود.
آقای لیلاز افزایش قیمت بنزین به این شیوه را تایید می‌کنید؟
بدیهی است که تایید می‌کنم. من یکی از طراحان و پیشنهاددهندگان آن بودم. من از زیر باز مسئولیت شانه خالی نمی‌کنم. به نظر من بسیار اقدام درستی بود، اما بسیار دیر صورت گرفت؛ البته ناقص است و باید کامل شود. این اتفاق باید دست کم ۲۰ ماه پیش رخ می‌داد.
استدلال‌تان برای تایید این اقدام چیست؟
بدترین سیاست انرژی ممکن را ما داشتیم. این سیاست به مردم می‌گفت: هرکس که ماشین دارد و ثروتمندتر است می‌تواند یارانه بنزین بیشتری مصرف کند و این نهایت بی عدالتی بود چنان که مصرف بنزین در تهران تقریبا معادل بقیه کشور بود. دوم اینکه ما همین بی عدالتی را به صورت امکان توزیع ترافیک، آلودگی و سرطان استفاده می‌کردیم نه به عنوان یک انتخاب که مردم بتوانند از آن استفاده کنند. من همیشه گفته‌ام که اگر ما قیمت بنزین را ۱۰ برابر کنیم و پولش را به دلار تبدیل کنیم و به بدترین دشمن ملت ایران – فرض کنید به بنیامین نتانیاهو – هدیه دهیم از کاری که تا الان با کشور می‌کردیم [بهتر است.]، چون اینکه شما ثروت ملی را از بین ببرید یک سیاست است، اما اینکه ثروت ملی را به آلودگی، سرطان و ترافیک تبدیل کنید خیلی عجیب و غریب است. به همین دلیل من فکر می‌کنم با اجرای این کار به مراتب به عدالت و تامین معیشت توده‌های مردم نزدیک‌تر شدیم.
اما ظاهرا بر قیمت‌ها و افزایش تورم تاثیر وحشتناکی خواهد داشت. شما چگونه می‌گویید به تامین معیشت توده‌های مردم نزدیک‌تر شده‌ایم؟
نه اثر وحشتناک ندارد. هرکس این را به شما گفته دروغ محض گفته است. متوسط نرخ تورم در سال ۱۳۹۷ در حالی که قیمت بنزین در چهار سال ماقبل از آن ثابت بود به ۳۵ درصد رسید. تورم امسال بدون آنکه قیمت بنزین افزایش پیدا کند نصف شده است. این را چطور می‌شود توضیح داد؟ عامل اصلی تورم در اقتصاد ایران مثل هر جای دیگر بر هم خوردن توازن عرضه و تقاضای کل است بنابراین هیچ شاهد علمی مبنی بر اینکه افزایش قیمت بنزین می‌تواند اثر ملموس یا تعیین کننده‌ای روی نرخ تورم داشته باشد وجود ندارد. در پنج سال گذشته که ما قیمت را ثابت نگه داشتیم اقتصاد ایران همچنان تورم داشته است. در پنج سال آخر آقای احمدی‌نژاد هم ما تورم داشتیم، در حالی که در تمام این مدت قیمت سوخت ثابت بود.
اما در دوران آقای احمدی‌نژاد هم که این اتفاق افتاد تورم افزایش پیدا کرد.
بله. شما رابطه همزمانی را با رابطه علت و معلولی قاتی نکنید. من عرض کردم در دوره آقای احمدی نژاد و دوره آقای روحانی هرکدام قیمت بنزین فقط یک بار افزایش پیدا کرد. اما نرخ تورم سالانه رو به افزایش بود. ثانیا، چون همزمان با افزایش قیمت سوخت و حامل‌های انرژی رشد نقدینگی در کشور ما ادامه دارد و در تمام سال‌های گذشته ادامه داشته است ممکن است شما آن عامل اصلی را فراموش کنید و فکر کنید افزایش حامل‌های انرژی عامل اصلی است. این یک برداشت کاملا غیرعلمی است.
ما همین الان که با هم صحبت می‌کنیم نرخ رشد نقدینگی ۲۵ درصد است. با همین نرخ ۲۵ درصد، چه قیمت بنزین افزایش پیدا بکند چه نکند، شما تورم خواهید داشت. الان که من دارم با شما صحبت می‌کنم روزی ۱۳۰۰ میلیارد تومان دارد به نقدینگی ایران اضافه می‌شود. چطور ممکن است یک روزنامه نگار قدیمی مثل شما این را نبیند و افزایش حامل سوخت را عامل تورم بداند. در گذشته هم همین بوده است. می‌دانید که نرخ رشد نقدینگی در دوران آقای احمدی نژاد در مجموع بیشتر از دولت روحانی بود. به همین دلیل نرخ تورم در آن دولت لجام گسیخته‌تر از دولت آقای روحانی افزایش پیدا می‌کرد. عامل اصلی تورم بر هم خوردن توازن بین عرضه و تقاضای کل است که یا به صورت رشد نقدینگی و افزایش تقاضای کل اتفاق می‌افتد و یا به صورت کاهش عرضه مثل تحریم‌ها خودش را نشان می‌دهد.
دونرخی شدن بنزین فسادزا نیست؟
به این شکل فسادش کمتر است، اما با توجه به شکنندگی ساختار اجتماعی ایران و تا زمانی که ما بتوانیم خود افزایش قیمت بنزین را مدیریت کنیم و نظام یارانه‌ای مربوط را برقرار کنیم فکر می‌کنم چاره دیگری نداریم. باید به سمت حذف سهمیه هم جلو برویم. من هم مثل شما فکر می‌کنم.
آقای لیلاز نقدی که من در شبکه‌های اجتماعی و زبان مردم وجود دارد این است که اگر اسم افزایش قیمت بنزین واقعی شدن بنزین است زندگی ما هم واقعی است یا نه؟ شما فرمودید از طراحان این موضوع هستید و مسئولیت خود را رد نمی‌کنید. در این رابطه چه پاسخی دارید؟
ببنید مجانی دادن بنزین جز آلودگی و ترافیک هیچ کمکی به ملت ایران نمی‌کند. در حالی که ما با افزایش قیمت بنزین بسیار می‌توانیم اصلاحات انجام دهیم. تجربه نشان می‌دهد که برقراری یارانه نقدی در سال ۸۹ تاثیر روشن و ملموسی روی بهبود ضریب جینی گذاشته است و ۱۲۰ درصد افزایش پیدا کردن قیمت بنزین این اثر را تکرار خواهد کرد. به نظر من گام مهمی را برای کاهش شکاف طبقاتی و بهبود معیشت حداقل سه تا پنج دهک جامعه برداشتیم.
