الگوی کشت در استان اصفهان، نهایی شده است

به گزارش «تابناک» به نقل از خبرگزاری صدا و سیما، علیمراد اکبری در ارتباط تصویری با برنامه گفتگوی ویژه خبری پنجشنبه شب شبکه دو سیما با بیان اینکه الگوی کشت کشور آماده و فاز نخست آن در پاییز وارد مرحله عملیاتی شده است، افزود: این الگو در چهار سناریو از جمله سناریو‌های کم آبی شدید، کم آبی متوسط، کم آبی خفیف و نرمال آماده شده است.

وی با اشاره به اینکه برای اجرای الگوی کشت، الزاماتی از جمله منابع مالی، همکاری همه دستگاه‌ها و سازمان‌ها و مسئولان استان و کشور لازم است، اضافه کرد: الگوی کشت در استان اصفهان، سازگار با شرایط حوزه زاینده رود آماده شده و وزارتخانه هم آماده اجرای این الگو است مشروط بر اینکه الزامات آن تامین شود.

اکبری درباره آب مصرفی بخش کشاورزی گفت: حدود پنج سال پیش ۳۵ محصول با سطح پوشش بالای ۸۵ درصد و تولید حدود ۹۰ درصد را در برنامه عملیات میدانی قرار دادیم تا آب را در داخل مزارع، اندازه گیری کنیم اکنون حدود ۳۴ محصول به پایان رسیده و فقط یک محصول باقی مانده است که پس از آن، نتیجه بررسی‌ها منتشر می‌شود.

معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور آب و خاک با بیان اینکه مصرف آب کشاورزی، ۶۹ میلیارد متر مکعب بوده است، افزود: اگر میزان آب کشور حدود ۱۱۰ تا ۱۱۵ میلیارد متر مکعب باشد حدود ۶۵ درصد می‌شود.

اکبری اضافه کرد: در اصفهان تاکنون حدود دو هزار و ۱۰۰ هکتار گلخانه را که یکی از مصادیق بهینه کردن مصرف آب است، اجرا کردیم که حدود هزار و ۱۰۰ هکتار از آن در حوزه زاینده رود است.

وی گفت: در توسعه کشت نشایی در صیفی و سبزی حدود سه هزار هکتار و توسعه کشت ارقام میان رس و زودرس، حدود پنج هزار هکتار است.

اکبری ادامه داد: برای تامین غده‌های سیب زمینی زودرس حدود هزارو ۵۰۰ هکتار و کشت زعفران را در حوزه زاینده رود به حدود هزار هکتار توسعه دادیم که گیاه کم آب بر و کشت گیاهان دارویی هم حدود سه هزار هکتار است.

جمال محمدولی سامانی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل آب هم با حضور در این برنامه با اشاره به اینکه مصارف آب شامل کشاورزی، شرب، صنعت و بخش محیط زیست است، گفت: بر اساس آمارها، ۸۰ تا ۹۰ درصد مصارف آب کشور متعلق به کشاورزی است.

وی ادامه داد: در اوایل انقلاب، میزان سطح زیر کشت زراعی و باغی حدود ۸۰ هزار هکتار بود و بر اساس آمارها، اکنون این رقم حدود سه تا چهار برابر افزایش یافته است.

محمدولی افزود: حدود ۳۰۰ هزار هکتار کشت آبی داریم.

این کارشناس مسائل آب گفت: در برنامه سوم تا ششم توسعه و همه برنامه‌های بودجه‌های سنواتی، الگوی کشت، توصیه و به عنوان تکلیف به وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ شده، اما تاکنون الگوی کشت در سطح کشور وجود نداشته است.

وی افزود: سطح کشت فعلی بیش از توان اکولوژیک و اکنون بار اضافی از دیدگاه زیست محیطی بر سرزمینمان تحمیل شده است و الگوی کشت متناسب با منابع آبی کشورمان نیست.

محمدولی تاکید کرد: باید الگوی کشت بهینه و با سطح زیر کشت متناسب با توان اکولوژیکی منطقه باشد که این اتفاق نیفتاده است.

او افزود: حق آبه بخش کشاورزی حوزه زاینده رود از سال ۱۳۷۷ تاکنون حداقل دو برابر شده است.

حجت ورمزیاری استاد دانشگاه و کارشناس حوزه کشاورزی هم در ارتباط تلفنی با این برنامه گفت: اینکه گفته می‌شود بخش کشاورزی ۸۰ تا ۹۰ درصد آب را مصرف می‌کند مبنای علمی و اندازه گیری دقیق در این باره وجود ندارد.
وی افزود: آمار آب منطقه‌ای اصفهان نشان می‌دهد مصارف حوزه سد زاینده رود از سال ۱۳۷۷ به بعد، سهم کشاورزی از حق آبه ها، دائم کاهش یافته و سهم آب مصرفی صنعت و آب شرب، افزایش یافته است.

ورمزیاری در پاسخ به این پرسش که آیا بند چهارم طرح ۹ ماده‌ای احیای آبریز زاینده رود مصوب شورای عالی آب مبنی بر ممنوعیت بارگذاری جدید بر منابع زاینده رود تا پیش از تعیین تکلیف در این حوضه اجرا شده است یا خیر؟ گفت: رشد جمعیت شهر اصفهان به نوعی بارگذاری جدید بر منابع آب زاینده رود و از نظر صنعت هم افزایش داشته است.

وی با انتقاد از سیاست‌های تمرکزگرای جمعیتی و رشد جمعیت کلان شهرها، افزود: جمعیت شهر اصفهان در سال ۱۳۵۵، ششصد و نود و شش هزار نفر بود و بر اساس برآورد‌ها این رقم در امسال، دو میلیون و ۳۰۰ هزار نفر است.
ورمزیاری اضافه کرد: آمار‌ها نشان می‌دهد حق آبه بخش کشاورزی از سال ۱۳۷۷ به بعد کاهش یافته است.

حدود ۲۵ درصد سطح زیر کشت حوضه زاینده رود آبیاری تحت فشار است

استاد دانشگاه و کارشناس مسائل آب گفت: حدود ۲۵ درصد سطح زیر کشت در حوضه زاینده رود تحت پوشش آبیاری تحت فشار قرار گرفته است.

جمال محمدولی سامانی در ادامه برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما افزود: در تمام کشور بر اساس اسناد بالادستی موضوع آبیاری تحت فشار همیشه بوده و حتی از صندوق توسعه ملی هم یک سهمی داشته است.
وی ادامه داد: ۸۵ درصد هزینه‌ها در این موضوع به عهده دولت و بلاعوض می‌باشد و ۱۵ درصد هم آورده‌های کشاورزان است.

محمدولی سامانی گفت: حدود ۲۵ درصد سطح زیر کشتی که در حوضه زاینده رود قابل کشت بوده تحت پوشش آبیاری تحت فشار قرار گرفته است.

وی خاطر نشان کرد: اجرای این طرح عملا بدون هدف است؛ وقتی که این کار هیچ تاثیری در زاینده رود نداشته است بنابراین آب بیشتر در توسعه سطح زیر کشت مصرف شده البته نظارت‌ها ضعیف است.

این کارشناس مسائل آب گفت: یکی از راهکار‌های مهم در خصوص هر کاری که دولت انجام می‌دهد ارزیابی و هدف گذاری است.

وی درباره بند ۵ سند احیای حوضه آبریز زاینده رود که اشاره شده ساماندهی برداشت آب باید مورد توجه قرار گیرد افزود: در این مورد باید باز تخصیص صورت گیرد هم در خصوص آب‌های سطحی و هم آبی‌های زیر زمینی.

سامانی عنوان کرد: در مبنای برنامه ریزی هر منطقه باید یک سند آمایشی داشته باشیم.

استاد دانشگاه و کارشناس مسائل آب درباره راهکار کوتاه مدت گفت: باید هم مصارف را کاهش دهیم و هم بهره وری را بالا ببریم؛ کاهش مصارف در کشت نکردن، بستن چاه‌های غیر مجاز و الگوی کشت است.

وی افزود: در حوضه زاینده رود کشاورزی معیشتی داریم بنابراین دولت باید معیشت مردم را به شکلی تامین کند که در قالب پرداخت خسارت، بیمه و کنترل و هدایت الگوی کشت به سمت مطلوب حرکت کند.

حجت ورمزیاری استاد دانشگاه و کارشناس حوزه کشاورزی در ارتباط تلفنی با این برنامه درباره آبیاری مدرن در حوضه زاینده رود گفت: با توجه به اهداف کمی که در نظر گرفته شده بود خیلی عقب هستیم.

وی افزود: در سیاست‌های مدیریت منابع آب، به آب به عنوان نفت نگاه می‌کنیم؛ برای تامین بودجه وزارت نیرو اقدام به آب فروشی می‌کنیم بلکه بایستی رفتار صرفه جویانه را تشویق کنیم یعنی کشاورزانی که از آبیاری تحت فشار استفاده می‌کنند در قالب بانک آب باید مورد تشویق قرار گیرند، ساز وکار این موضوع در کشور‌های دیگر وجود دارد، ولی متاسفانه ما به این سمت حرکت نمی‌کنیم.

ورمزیاری خاطر نشان کرد: بایستی با ساز وکار‌های خود تنظیم، کشاورزان را تشویق کنیم؛ اگر ساز وکار تشویقی را فراهم کنیم قطعاً با توسعه آبیاری تحت فشار هم بهره وری تولید افزایش پیدا می‌کند و هم بیلان آبی ما بهتر خواهد شد.

وی تصریح کرد: ما سیستم‌های ارزیابی دقیقی نداریم که بعد از آبیاری تحت فشار چه اتفاقاتی می‌افتد که سد توسعه پیدا می‌کند یا خیر؟ و اگر توسعه پیدا کرد چه ابزار‌های باز دارنده‌ای باید داشته باشیم.

این کارشناس حوزه کشاورزی گفت: چاه‌های غیر مجاز نباید نادیده گرفته شوند؛ وزارت نیرو در جلوگیری از چاه‌های غیر مجاز برخورد مناسبی ندارد، چون نگاه جامع نداشته است.

وی افزود: اگر دغدغه آب را داریم باید یک مجموعه کامل تعریف کنیم و بایستی وزارت جهاد کشاورزی وظیفه خودش را در تنوع بخشی شغلی به مشاغل روستاییان بپذیرد؛ متولی توسعه روستایی، وزارت جهاد کشاورزی است.

این کارشناس حوزه کشاورزی ادامه داد: زمانی که می‌خواهیم بخشی از چاه‌های غیر مجاز را ببندیم باید زمینه توانمند سازی این افراد برای ورود به حرفه‌های جدید را فراهم کنیم که این نگاه جامع وجود ندارد.

عملکرد آبیاری در حوضه زاینده رود بالای ۷۰ درصد است

علی مراد اکبری معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور آب و خاک هم گفت: درحوضه زاینده رود تاکنون ۵۰ هزار هکتار سیستم‌های مدرن آبیاری انجام شده است.

وی افزود: ۱۷ هزار کیلومتر انتقال آب با لوله انجام شده است میزان شبکه‌های آبیاری زهکشی حدود ۱۵ هزار هکتار، کانال‌های عمومی آبیاری حدود ۷۴۶ کیلومتر، تسطیح لیزری برای توزیع یکنواختی آب حدود ۱۵ هزار هکتار و تجهیز و نوسازی مدرن حدود ۲۰ هزار هکتار انجام شده است.

اکبری ادامه داد: با این عملیات بیش از ۱۵۰ میلیون متر مکعب آب صرفه جویی شده است.

معاون وزیر جهاد کشاورزی خاطر نشان کرد: موضوع آبیاری تحت فشار در حوضه زاینده رود با جا‌های دیگر متفاوت است سامانه‌های نوین آبیاری در حوضه زاینده رود و عملیات تجهیز و نوسازی به نحوی انجام شده که الان راندمان آبیاری بالای ۷۰ درصد است؛ متوسط راندمان آبیاری در کشور ما ۴۵ درصد است که این شرایط با مشارکت مردم منطقه و بهره برداران محقق شده است.

وی تصریح کرد: ما بهترین کشاورزان را در حوضه زاینده رود داریم کشاورزان حوضه زاینده رود از نظر خرد علمی، فناوری و آموزش آمادگی پذیرش هر گونه نوآوری را دارند.

اکبری گفت: آبیاری مدرن را در جایی می‌توان انجام داد که آب پایدار داشته باشد و ما در سد زاینده رود آب پایدار نداریم یا منابع آب کامل نداریم و امکان توسعه سیستم‌های مدرن در جا‌هایی که آب پایدار وجود ندارد امکان پذیر نیست بنابراین به سمت تسطیع لیزری، تجهیز و نوسازی، انتقال آب با لوله و شبکه‌های کم فشار رفتیم.

وی افزود: الان در کل پروژه‌ها سالانه قسمتی از منابع خودمان را برای ارزیابی پروژه‌ها به صورت موردی در داخل مزرعه هزینه می‌کنیم و آنچه که اتفاق افتاده موجب شده که کارآیی آبیاری را به طور متوسط در سیستم‌های مدرن آبیاری از ۴۵ درصد تا ۷۵ درصد برسانیم.

معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور آب و خاک خاطر نشان کرد: بارگذاری بیش از حد در دهه‌های گذشته در موضوع حوضه زاینده رود برای آب شرب و صنعت موجب شده که فشار مضاعفی به بخش کشاورزی وارد شود یعنی صنایعی که در حاشیه زاینده رود مستقر شده اند طبیعتاً جای آن‌ها اینجا نبوده است که مسئولان استانی باید مدیریت کنند تا این وضع توسعه پیدا نکند.