خیابان های تاریخی مشهد؛ از خیابان ارگ تا سرشور

مشهد در قرن هشتم هجری قمری عنوان شهر گرفته است؛ اما این شهر تا ابتدای قرن جاری شاهد پیشرفت چندانی نبوده و فقط یک خیابان اصلی داشته که آن خیابان نیز در دوران شاه‌ عباس صفوی بنا شده است. در حال حاضر مرقد مطهر  امام رضا (ع) در میانه همان خیابان قدیمی قرار دارد و آن خیابان از دو بخش بالا خیابان و پایین‌ خیابان تشکیل می‌شود. در واقع باید گفت که بالا خیابان (خیابان شیرازی) و پایین خیابان (خیابان نواب صفوی) اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین خیابان های تاریخی مشهد محسوب می‌شوند. هرکدام از خیابان های این شهر ویژگی‌های خاص خود را دارند؛ در ادامه با برخی از مشهورترین و پرطرفدارترین خیابان های تاریخی مشهد آشنا می شوید.

خیابان تاریخی ارگ مشهد

مشهد یکی از شهرهای تاریخی و قدیمی ایران است و به دلیل وجود حرم مطهر امام رضا در آن، هر ساله پذیرای حجم زیادی مسافر از داخل و خارج کشور است. بسیاری از افراد جهت بهره‌‌مندی از یک سفر پر بار قبل از اقدام به خرید بلیط قطار تهران مشهد، سعی می‌کنند در رابطه با این شهر و آثار تاریخی موجود در آن اطلاعات بیشتری به دست آورند. به عبارت دیگر یکی از جذابیت‌های مشهد بازدید از خیابان‌های تاریخی آن است. خیابان ارگ، یکی از آنهاست. در گذشته، خیابان ارگ از سه راه ارگ تا میدان ده دی را دربرمی‌گرفت؛ اما در حال حاضر این خیابان فقط قسمتی از خیابان امام خمینی را شامل می شود. از آنجایی که محله ارگ در دوره پهلوی دوم به طبقات بالا دست و مرفه تعلق داشته، با پیشرفت خوبی به همراه شده است و اکنون نیز بسیاری از مراکز مهم و دولتی شهر مشهد نظیر بانک ملی، هلال احمر،  اداره دارایی، شهرداری، اتاق تجارت، هتل پارس، ستاد ارتش، اداره ثبت، پست و تلگراف، باغ ملی، ساختمان چهار طبقه، و میدان ارگ در این خیابان قرار دارند و یکی از مهمترین خیابان‌های مشهد به شمار می رود. بیشترین آثاری که در شهر مشهد به ثبت ملی رسیده‌اند در این خیابان قرار دارد.

خیابان سناباد

خیابان سناباد یکی از اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین خیابان های تاریخی مشهد است. از این خیابان می‌توان به عنوان بورس مصنوعات چوبی،  فروشگاه‌های لوازم‌خانگی، کابینت و مبل یاد کرد. همچنین بسیاری از عروس و دامادهای مشهدی ترجیح می‌دهند لباس عروسی خود را از فروشگاه‌های متنوع لباس عروس و داماد موجود در این خیابان خریداری کنند. براساس آنچه در تاریخ شفاهی شهر مشهد نقل می کنند، آمده که خیابان سناباد، اواخر دهه30 آسفالت شد؛ چراکه محله سناباد بخشی از بالای شهر محسوب می‌شد و رسیدگی‌ها هم بهتر بود. این محله که حالا خیابانی به نام آن برجای مانده، مملو از باغات زرد‌آلو بود که در دو سوی این خیابان تا پل خاکی (میدان تختی فعلی) امتداد داشتند. ساکنان این خیابان بیشتر متمول بودند و درشکه داشتند.

خیابان جنت

یکی دیگر از خیابان های تاریخی مشهد شامل خیابان جنت است که از آن به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مراکز خرید شهر مشهد نیز یاد می‌شود. بازار جنت به موازات خیابان مدرس و در حدفاصل میان  بلوار امام خمینی و پاسداران قرار دارد و به جرات می‌توان آن را یکی از معروف ترین بازار فروش پوشاک این کلان شهر دانست. از این‌رو بسیاری از مسافران و ساکنان مشهد این خیابان را برای خرید پوشاک انتخاب می‌کنند. البته جنت در نزدیکی بازار بزرگ صرافی‌های مشهد نیز قرار دارد و به همین دلیل یکی از مراکز خرید ویژه این شهر محسوب می‌شود.

خیابان سرشور

یکی دیگر از خیابان های تاریخی مشهد خیابان سرشور است که در غرب حرم مطهر و جنوب شرق محله سراب قرار دارد. سرشور یکی از خیابان های مشهد نزدیک حرم و عیانی‌نشین‌ترین محله مشهد پس از محله سراب است و از آن به عنوان خیابان دیالمه نیز یاد می شود. بازار سرباز سرشور در قسمت چپ خیابان خسروی نو قرار دارد و در آن محصولات مختلفی نظیر مواد غذایی، کیف، کفش، پوشاک و حوله به فروش می‌رسد.در این خیابان ۳ خانه عیان نشین قدیمی از دوره قاجار برجای مانده است. بناهای با ارزش موجود در این خیابان شامل خانه دختر ملک، خانه جواهر و خانه صاحب علم هستند‌ که از بین آنها فقط خانه دختر ملک به ثبت ملی رسیده است.

خیابان خسروی

خسروی نیز یکی دیگر از خیابان های تاریخی مشهد است که از آن به عنوان بورس طلا، جواهر و زیورآلات نقره مشهد یاد می‌شود‌. خیابان خسروی مشهد، همچنین یکی از مقاصد اصلی کسانی که قصد خرید پارچه یا آینه و شمعدان را دارند. در حال حاضر خیابان خسروی یکی از ۴ خیابان اصلی شهر مشهد به شمار می‌رود و بسیاری از هتل‌ها و آپارتمان‌های معروف مشهد در این خیابان قرار دارند. خسروی بورس فرش نیز بوده و بسیاری از فرش فروشی‌های قدیمی و نام آشنا در این خیابان واقع شده‌اند.

خیابان تهران یا خیابان امام‌رضا (ع)

خیابان تهران حدود یک قرن پیش در سال ۱۳۰۷ در  قسمت ضلع جنوبی حرم مطهر ساخته شده است و اکنون یکی از شریان‌های اصلی شهر مشهد به شمار می‌رود. این خیابان اکنون به نام خیابان امام رضا (ع) شناخته می شود و ایستگاه مترو بسیج در آنجا قرار دارد. بیش از ۹۵ سال از ساخت خیابان تهران می‌گذارد و این خیابان در طول این سال‌ها شاهد رویدادهای تاریخی مهمی بوده و حتی سبک معماری آن بارها دستخوش تغییر شده است.

خیابان نخریسی مشهد

یکی دیگر از خیابان های تاریخی مشهد خیابان نخریسی است که بیش از 6 دهه قدمت دارد و جزو محلات اصیل و ریشه‌دار مشهد به شمار می‌رود. نخستین کارخانه‌های نخرریسی شهر مشهد در این محله شروع بکار کرده‌اند و ساکنان اولیه این محله را کارکنان  و کارگران این کارخانه ها تشکیل می‌دادند و در حال حاضر این محله بیش از ۲۱هزار ساکن دارد.

بالا خیابان یا خیابان شیرازی

یکی دیگر از  خیابان های تاریخی مشهد، بالا خیابان است که از از میدان شهدا شروع و تا نزدیکی حرم مطهر رضوی ادامه دارد. به عبارت دیگر، بالا خیابان همان خیابانی شیرازی کنونی است و چون در سمت بالای سر امام رضا(ع) قرار دارد، ساکنان قدیمی و محلی مشهد آن را به عنوان بالا خیابان می خواندند. باغ نادر شاه افشار از بارزترین آثار تاریخی موجود در این خیابان است.

پایین خیابان

پایین خیابان همان خیابان نواب صفوی است که در قسمت شرق حرم اما رضا قرار دارد و یکی از قدیمی ترین خیابان های شهر مشهد به شمار می‌رود. این خیابان در دوره صفوی بنا شده و در قسمت پایین پای حضرت علی ابن موسی الرضا قرار دارد و به همین دلیل مردم محلی از آن به عنوان پایین خیابان یاد می‌‌کردند.

کلام آخر

با توجه به توضیحات ارائه شده می‌توان نتیجه گرفت که خیابان نواب صفوی و شیرازی اولین و اصلی ترین خیابان‌های مشهد هستند که در دوره حکومت صفویه بنا شده‌اند. دیگر خیابان های تاریخی مشهد کمتر از یک قرن قدمت دارند؛ اما با این وجود مملو از آثار تاریخی ارزشمند و امکان توریستی هستند. بنابراین مسافران مشهد در کنار زیارت از آستان قدس رضوی می‌توانند از خیابان‌های قدیمی و اماکن تاریخی موجود در آنها نیز بازدید کنند. دیگر نکته مهم در رابطه با سفر به مشهد خرید بلیط قطار در زمان مناسب است. سایت یوتراوز یکی سایت های معتبر فروش بلیط قطار محسوب می‌شود که همه هموطنان عزیز می‌توانند از طریق آن خیلی راحت بلیط قطار مشهد را رزرو کنند.