مدیر گروه زنان و خانواده پژوهشکده باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه جایگاه حیا در اندیشه اسلامی مقدم بر حجاب است، یادآور شد: بسیاری از فیلمها و سریالها به جای ترویج فرهنگ حجاب، حیا و عفاف، مروج بدحجابی هستند.
حجت الاسلام سیدجعفر حق شناس مدیر گروه مطالعات زنان و خانواده پژوهشکده باقرالعلوم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با تأکید بر روشن بودن مسئله حجاب در حوزه نظری گفت: خوشبختانه در مورد جایگاه حجاب در اسلام به خوبی پرداخته شده است و به نظر می رسد در این حوزه مشکل نظر نداریم و مقالات و کتابهای خوبی در این زمینه نوشته شده است.
وی افزود: اگر کسی وارد حوزه اندیشه اسلامی می شود و واقعا نگاه کوتاهی به آموزه های اسلامی داشته باشد، به خوبی متوجه می شود حجاب یکی از مسائل روشن، قطعی و ضروری اندیشه اسلامی است و هر مسلمان به محض گفتن اینکه من مسلمان هستم می پذیرد که حجاب (به معنی پوشش) جزئی از اسلام است اما حد و مرز حجاب در اندیشه اسلامی و در روایات و مباحث فقهی بحث مفصلی است.
این پژوهشگر با بیان اینکه پوشش، اصلی است که برای زن و مرد بطور مشترک وجود دارد، افزود: پوشش جزو فطریات است و زن و مرد بنا بر فطرتشان حدی از پوشش را رعایت می کنند اسلام نیز براساس همین حکم فطری یک حد ضروری برای مردان گذاشته و برای زنان مرز بیشتری قرار داده است و این دلیل روان شناختی دارد چون همیشه مردان جلب ظاهر زنان می شوند و زنان باید بیشتر مواضع بدن خود را بپوشانند.
وی «حیا» را در اندیشه اسلامی مهمتر از حجاب خواند و گفت: باید در جامعه به دنبال توسعه فرهنگ حیا قبل از حجاب باشیم؛ طرح گسترش حجاب باید به طرح توسعه حیا و عفاف تبدیل شود چون حجاب یکی از ثمرات داشتن حیا است. برعکس ما مواردی داشته ایم به دلیل اصرار دستگاههای اجرایی و برخی افراد که زنان باید حجاب کامل داشته باشند، اما چون توصیه حیامدارانه نداشته اند، با افرادی بعضا مواجه می شویم که حجاب ظاهری خوبی دارند اما رفتارشان اصلا آمیخته به حیا نیست.
حجت الاسلام حق شناس با اشاره به تفاوت عفاف و حیا تصریح کرد: این دو ظاهر یکی است اما در معارف دینی با هم تفاوت دارند، حیا یک حالت درونی است اما عفاف بیشتر به پاکدامنی های جنسی اطلاق می شود ممکن است کسی عفاف داشته باشد اما از سطح مطلوبی از حیا برخوردار نباشد.
وی افزود: حیا در معارف اسلامی مسئله وسیعی است، حتی بر حیا در سؤال کردن و جواب دادن و نصیحت کردن و... تأکید شده است، حیا برخلاف عفاف در مسائل غیرجنسی هم وجود دارد. شخصیت با حیا در همه ابعاد زندگی خود را نشان می دهد، حالا در مسائل جنسی حیا در اسلام از جایگاه والایی برخوردار است. در آیات قرآن و روایات چقدر دستور داریم که بچه ها برای ورود به خلوتگاه پدر و مادر باید اجازه بگیرند و این حاکی از حیا است. در آموزه های اسلامی جزو چیزهای مسلمی که متأسفانه کمتر به آن توجه می شود این است که تمایلات جنسی زن و مرد در جامعه اصلا نباید بروز داشته باشد و تنها در خانواده معنا دارد.
مدیر گروه زنان و خانواده پژوهشکده باقرالعلوم(ع) تصریح کرد: در اسلام حتی یک زن و شوهر هم در ملأ عام نگاه جنسی خود را نباید بروز دهند و این مسئله را اسلام در کانون خانواده محدود می کند و در اجتماع باید همه به یکدیگر نگاه انسانی داشته باشد، نه جنسی. مباحث جنسی آنقدر در اسلام مقدس و محترم است که تنها در کانال ازدواج و خانواده و آن هم در خلوت می رود و فلسفه آن حفظ خانواده است؛ چون اگر نیاز جنسی به سطح اجتماع برود خانواده دیگر کارکرد خود را از دست می دهد و توجه مرد و یا زن نسبت به یکدیگر کاهش می یابد.
وی با بیان اینکه قبل از بحث حجاب و عفاف باید بر روی حیا تأکید کنیم، افزود: تلاش کنیم حجابها و پوشش ها برخاسته از حیا باشد البته پوشش، سطحی از حیا است و کسی که خود را پوشانده حدی از حیا را رعایت کرده است اما این کافی نیست و باید در جامعه به سمتی برویم که اگر زن و مرد از پوشش مناسبی برخوردار هستند نگاهها، رفتارها و سخنانشان هم با حیا و با رعایت حریم همراه باشد.
حق شناس با بیان اینکه تردیدی نیست که باید برای گسترش سه محور اصلی حیا، عفاف و پوشش همت اصلی بر کار فرهنگی است، افزود: به هیچ وجه ما در بحث حیا و حجاب بدون یک فرهنگ سازی مناسب و هرگز تنها با الزامات قانونی موفق نمی شویم.
وی تأکید کرد: حتما الزامات قانونی باید در یک بستر فرهنگی مناسب صورت گیرد؛ مثلا نیروی انتظامی در بحث برخورد با دزدی و اعتیاد و... به راحتی می تواند عمل کند و کسی معترض برخورد نیروی انتظامی با این قبیل مسائل نیست چون آنچنان کار فرهنگی سنگینی صورت گرفته که امروز هر انسانی از اعتیاد متنفر است. وقتی یک چیزی در جامعه ای بد شد و نقطه مقابل آن چیز مطلوبی معرفی شد آنوقت الزامات در جامعه جواب می دهد اما اگر برای مسئله ای نه تنها کار فرهنگی صورت نگرفت بلکه ضد فرهنگ آن در جامعه در حال تولید است، برخورد قانونی بسیار نشدنی و بسیار سخت است.
حق شناس با تأکید بر جایگاه رسانه ها به ویژه صدا و سیما، در امر تروج حیا و حجاب در جامعه، تصریح کرد: متأسفانه صدا و سیما و بسیاری از رسانه های ما از کارکرد واقعی خود بسیار فاصله دارند؛ باید رسانه ها بر روی عفاف و حیا حجاب فرهنگ سازی کنند نه در مدت کوتاه بلکه در زمان طولانی و عمده این فرهنگ سازی هم باید در سریالها نمود پیدا کند چراکه اگر صدا وسیما هزاران برنامه گفتگومحور و علمی در مورد حجاب پخش کند نمی توان گفت که خوب کار کرده بلکه باید برنامه های تأثیرگذار و جذاب را تهیه کند ضمن اینکه فرهنگ حاکم بر گزارشات، اخبار، مجریان، سریالها و... مبتنی بر حیا و پوشش مناسب باشد.
وی بر همکاری همه دستگاههای فرهنگی- تبلیغی کشور برای اجرای یک برنامه مدون طولانی مدت تأکید کرد و افزود: باید تلاش کنیم فرهنگ حیا و عفاف را در جامعه توسعه دهیم و اگر این تبلیغات در جای خود قرار گیرد و ضد تبلیغ نشود ما به نتیجه خواهیم رسید اما وقتی می بینیم فیلمهای سینمایی و سریالهای تلویزونی مهمترین عامل در ترویج بدحجابی است چگونه می توان در مورد حجاب و حیا سخن گفت؟
حجت الاسلام حق شناس تأکید کرد: بیننده ما در فیلمهای اجتماعی و خانوادگی هر روز یک زن و شوهری را می بیند که هیچکدام نه تنها ظواهر اسلامی ندارند بلکه بی حیایی حاکم است و یا اکثر کسانی که نقش اول فیلمی را دارند شاید حجاب کامل داشته باشد اما صورت کاملا آرایش کرده و رفتارها کاملا خلاف حیا است و برخوردی کاملا باز و بدون رعایت حدود اخلاقی در فیلم دارند و این در قالب حجاب انجام می شود و این آسیب زا است. وقتی در اکثر برنامه های تلویزیون و سینمایی که مردم چهره های آرایش کرده و بدحجاب را می بینند چگونه ما می توانیم در خیابان به همان چهره بگوییم چرا اینگونه در جامعه ظاهر می شوی؟ این نوع برخورد اصلا معقول نیست و باید به دنبال راهکار درست بود.
مدیر گروه زنان و خانواده پژوهشکده باقرالعلوم(ع)با تأکید بر لزوم طبقه بندی افراد بدحجاب، یادآور شد: بسیاری از افراد بدحجاب ممکن است واقعا عناد و لجاجتی هم نداشته باشند و به خاطر جو اینگونه می شوند؛ وقتی فضای اجتماعی به گونه ای شد آنوقت عده ای مطابق با آن حرکت می کنند بنابراین برخوردهای خشن و تذکرات غیرمحترمانه اصلا در این مسیر درست نیست.
وی افزود: اگر قرار باشد ما مردم را به تذدکر دادن تشویق کنیم باید ابتدا حیا را در جامعه مثبت معرفی کنیم و خلافش را بد نشان دهیم دوم به مردم آموزش دهیم که تذکرات مهربانانه و محترمانه باشد و روشها را آموزش دهیم. البته بنده معتقدم امر به معروف و نهی از منکرعمومی است و کار یک نهاد خاص نیست و اگر نهاد خاص وظیفه ای هم دارد در یک امور خاص است.
حجت الاسلام حق شناس افزود: نیروی انتظامی و همه دستگاهای اجرایی کشور نیز باید در برخورد با افراد بدپوشش بر اساس طبقه بندی عمل کنند یعنی کسانی که عالما و عامدا بنا دارند فضای جنسی جامعه را آلوده کنند باید به شدت با آنها برخورد قانونی شود و سرمنشأ تولید فسادها را شناسایی کنند و با کسانی که متعرض نوامیس مردم می شوند باید به شدت برخورد قانونی محکم صورت گیرد اما برای توسعه فرهنگ حجاب و حیا نیروی انتظامی کارکرد اساسی ندارد؛ این نهاد در واقع جلوی مفاسد را می گیرد و این کار مهمی است که باید به خوبی انجام گیرد.
وی با انتقاد از بی توجهی دستگاههای دولتی نسبت به ترویج فرهنگ حیا و حجاب یادآور شد: همه این تدابیری که ذکر کردم یک طرف اما خواست جدی مسئولان و برنامه ریزیان کشور نیز در مسئله حجاب و حیا مسئله ای جدی است که مورد بی توجهی است. یعنی مگر متولی بحث حجاب و عفاف تنها نیروی انتظامی است؟ امروز دستگاههای اجرایی کشور و در رأس آن دولت و وزرا قرار دارند و وزارتخانه ها زیر نظر دولت است آیا ما نمی توانیم همانطور که کارمند یکسری ضوابط رسمی اداری را انجام می دهد، الزامات قانونی رسمی را در زمینه پوشش قرار دهیم؟ این مسئله اصلا فشار دینی نیست و باید قانون اجرایی کشور شود.
وی افزود: بر اساس گزارشاتی که به دست بنده از کشورهای اروپایی رسیده در اماکن عمومی اصلا آرایش مرسوم نیست. دولت بهتر است الزام کند هر کارمند رسمی در هر نهاد دولتی چه خانم و چه آقا یکسری ضوابط پوشش را رسما رعایت کند. با این کار بخشی از معضلات بی حیایی در جامعه کم می شود چون اداره جای مثلا آرایش و نمایاندن خود نیست نه برای زن و نه برای مرد و باید در محیط اداری لباس مناسب تعریف شود.
حجت الاسلام حق شناس در پایان تأکید کرد: اگر نگاه اجرایی داشته باشیم اولا باید مسئولان اجرایی کشور یکسری الزامات قانونی محترمانه را محکم اجرا کنند و نیروی انتظامی با موارد حاد و فسادپراکنان و با عوامل فساد جنسی برخورد کند و رسانه ها و فرهنگسازان باید یک فرهنگ مناسب حیا و عفاف را در جامعه ایجاد کنند تا جامعه خود به خود این مسیر را انتخاب کند مهمترین اصل این است که حجاب درونی شود. حجاب با ارعاب، مورد نظر اسلام نیست و اسلام می خواهد حجاب درونی شود اما کسانی که می خواهند عمدا جامعه را آلوده کنند باید با آنان برخورد جدی صورت گیرد.
