امروز سالروز فاجعه تلخ بمباران شیمیایی سردشت است؛ فاجعه‌ای که به شهادت 109 نفر و مصدومیت هزاران شهروند سردشتی منجر شد، اما هنوز با گذشت 30 سال، فقط حدود هزار جانباز این فاجعه به رسمیت شناخته شده اند و هشت هزار مدعی جانباز شیمیایی در انتظار احیای حقوق خود هستند.
همایش بیست و هفتمین سالگرد فاجعه بمباران شیمیایی سردشت پنجشنبه با هدف بزرگداشت شهدا و جانبازان این فاجعه انسانی و جلب نظر مسئولان بویژه بنیاد شهید و امور ایثارگران برای پرداخت این حقوق فراموش شده برگزار شد.
رحیم واحدی، یکی از قربانیان این فاجعه که 11 نفر از اعضای خانواده اش را در این فاجعه از دست داده، با گلایه از بی توجهی به عمق فاجعه انسانی سردشت می گوید: سال هاست درباره مسائل و مشکلات شهر، مردم، جانبازان و مصدومان شیمیایی صحبت های زیادی شده و به اندازه کافی مسئولان در جریان این مشکلات هستند.
وی در گفت وگو با مهر می افزاید: اکنون 8000 نفر از مردم این شهر مدعی جانباز شیمیایی هستند، اما در طول این 27 سال گذشته، موفق به احقاق حق خود از سوی بنیاد شهید و امور ایثارگران نشده اند.
سخنگوی انجمن دفاع از مصدومان شیمیایی سردشت با بیان این که تاکنون کمتر از 1500 نفر جانباز شیمیایی در این فاجعه شناسایی شده است، یادآور می شود: از این تعداد نیز کمتر از 500 نفر تحت پوشش خدمات بنیاد شهید و امور ایثارگران قرار گرفته و خدمات دریافت می کنند.
واحدی با اشاره به این که در این فاجعه انسانی تمام مردم شهر درگیر هستند، با این حال فقط 5 درصد از جانبازان شیمیایی شناسایی شده اند، می افزاید: متاسفانه کمیسیون های پزشکی که برای تعیین درصد جانبازی مردم این شهرستان تشکیل می شود تاکنون قابلیت و ملاک عمل مناسبی نداشته است، زیرا با تشکیل این کمیسیون ها در عرض 7 ساعت، بیش از 400 مدعی جانباز شیمیایی ویزیت می شود، این در حالی است که تشخیص وضع جانبازان شیمیایی نیازمند زمان مناسبی است.وی تاکید می کند: گاز خردل استفاده شده در فاجعه شیمیایی سردشت به دلیل همراهی با گاز ارسنیک، عوارض متعددی به همراه ماندگاری بیش از 50 سال دارد و بررسی این موضوع نیازمند زمان و وقت زیادی است.
واحدی با انتقاد از این که تاکنون تحقیقاتی درباره تاثیرات این گازهای شیمیایی در شهرستان سردشت در زمینه محیط زیست و زندگی مردم صورت نگرفته و اگر صورت گرفته محرمانه بوده و یا نتایجی در برنداشته است، یادآور می شود: با توجه به ماندگاری بالای خردل، فرزندان مصدومان شیمیایی نیز دچار عوارض این گاز شده اند که نمود بارز این عوارض را می توان در نازایی زنان، افزایش سکته های قلبی و مغزی مشاهده کرد و نمی توان براحتی از کنار آنها گذشت.
علی یونسی، دستیار ویژه رئیس جمهور در امور اقوام ایرانی و اقلیت ها در همایش یادشده از بنیاد شهید خواست با مسامحه و سخاوت بیشتری با مصدومان شیمیایی سردشت برخورد کند.
وی با اشاره به ابعاد فاجعه بمباران شیمیایی سردشت افزود: برخی از حوادث تاریخی به اندازه ای دردآور است که انسان تمایل دارد آن را بیشتر در ذهن خود بایگانی کند تا از تالمات آن در امان بماند و حادثه سردشت یکی از آن وقایع تلخ است.وی خطاب به بنیاد شهید تاکید کرد: با توجه به اختلاف های آماری بسیار زیاد و نسبت اندک افرادی که تحت پوشش قرار گرفته اند، لازم است با مردم شهر به صورت سخاوتمندانه ای تعامل شود و فاجعه سردشت می طلبد با تسامح و سخاوت بیشتری روحیه مردم ترمیم شود و افراد بیشتری تحت پوشش قرار گیرند.
ضرورت پیگیری بین المللیاسعد اردلان، استاد دانشگاه با اشاره به ابعاد حقوقی و بین المللی پرونده فاجعه بمباران سردشت در همایش بیست و هفتمین سالگرد فاجعه بمباران شیمیایی این شهر می گوید: در کمتر جایی در جهان مثل ایران درباره ابعاد حقوقی، سیاسی و اجتماعی این رویداد بحث شده است، هرچند در زمینه حقوقی کارهایی انجام شده، اما متاسفانه هنوز نتیجه ملموسی به دست نیامده است.
وی با اشاره به این که طبق قواعد بین المللی در صورت بروز چنین حوادثی، برای دولت مسئولیت بین المللی ایجاد می شود تا دولت متخاصم را به پرداخت خسارت و پاسخگویی وادار کند، تاکید می کند: بزرگ ترین زیان در فاجعه سردشت، زیان معنوی است که برای جبران این زیان، ضروری است که از سوی نهادهای ذی ربط پیگیری شود، هر چند دولت دشمن در عراق امروزی رفته و دولت دوست بر جای آن نشسته است.
احسان هوشمند، پژوهشگر مطالعات قومی نیز در این مراسم طی سخنانی پیشنهاد کرد که شهر سردشت به عنوان نماد صلح در کشور شناخته و ثبت شود.
وی در سخنان خود به چند نکته اشاره می کند و می گوید: آیا باورکردنی است که هزاران زن و مرد و کوچک و بزرگ سردشتی قربانی کید و کینه صدام و صدامیان شوند و هنوز نامشان در فهرست جانبازان سرافراز این کشور در بنیاد شهید ثبت و ضبط نشده باشد؟ هنوز زخم هایشان رسمیت حقوقی نیافته باشد و نامشان در میان جانبازان نهاد مربوط و مسئول این کار ثبت نشده باشد؟ مگر چند شهر مانند سردشت در کشور داریم که تاکنون مسئولان مربوط هنوز تلاشی برای ثبت و رسمیت جانبازی این شهروندان نداشته اند؟
به گفته وی، با توجه به فشارهای روحی و اجتماعی افراد مصدوم و خانواده های آنها، تجهیز کلینیک تخصصی در سردشت برای مراجعه نکردن مصدومان به تهران و نیز تامین داروهای مورد نیاز مردم ضروری است.
83 درصد تحت پوشش بنیاد شهید نیستندمزین، وکیل مصدومان شیمیایی سردشت نیز در این همایش به تفاوت و تناقض آماری این واقعه پرداخته و می گوید: براساس آمارهای رسمی، هنگام بروز واقعه ده هزار نفر قربانی شدند که انعکاس چندانی نداشت. شاید دلیل آن، حفظ روحیه نیروهای ایرانی بود که در حال مبارزه با دشمن بعثی بودند. این آمار بعد از مدتی 5000 و پس از آن 8000 نفر اعلام شد که از این تعداد 400 نفر تحت پوشش قرار گرفتند و در نهایت 1400 نفر که 17 درصد از کل این تعداد مصدومان هستند، تحت پوشش قرار گرفتند؛ هرچند از این تعداد هم فقط 5 درصد جانباز 25 درصد شیمیایی شناخته و از حقوق ماهانه و خدمات درمانی بهره مند شدند.
به گفته وی، با توجه به این آمار می توان گفت اکنون 83 درصد از مصدومان مورد احراز بنیاد مربوط نیستند و تحت پوشش قرار ندارند که همین موضوع به یاس و ناامیدی در میان مردم دامن زده است.
فقط ادعا ملاک نیستدر همین حال سرپرست فرمانداری سردشت در پاسخ به این پرسش که هم اکنون حدود 8000 مدعی جانباز شیمیایی در سردشت وجود دارد و با گذشت 27 سال از واقعه بمباران این شهرستان هنوز موفق به اثبات ادعای خود نشده اند، می گوید: فقط ادعای صرف، مدرک قابل قبول برای جانبازی نمی شود و باید مدارک لازم به کمیسیون تعیین درصد جانبازی ارائه و آزمایشات بدنی بر این اساس انجام شود.
حسین یوسفی فر در این زمینه که آیا کمیسیون درصد جانبازی از قوانین خاصی پیروی می کند که بیشتر مدعیان با وجود داشتن مشکلات ریوی و تاول های پوستی موفق به اثبات ادعای خود نمی شوند، در گفت وگو با مهر می افزاید: اخیرا این کمیسیون تشکیل جلسه داده و در آن درصد جانبازی تعدادی محرز و تائید شده است.وی با بیان این که هم اکنون در حال جمع آوری مدارک متقاضیان یا مدعیان جانباز شیمیایی در سردشت هستیم، تصریح می کند: در صورت رسیدن به حد نصاب لازم، کمیسیون بار دیگر تشکیل و مدارک ارائه شده از سوی افراد بررسی و با آزمایشات لازم تائید یا رد می شود.
سرپرست فرمانداری سردشت درخصوص برنامه های عملیاتی در جهت جلوگیری از تاثیرگذاری اثر منفی گاز خردل استفاده شده در بمباران شیمیایی این شهرستان که با عامل دیگری ترکیب و تا صدها سال ماندگاری دارد، عنوان می کند: مردم این شهرستان به لحاظ جسمانی مقاوم بوده و تاکنون گزارشی از شیوع بیماری خاصی به دلیل ماندگاری گاز خردل نداشتیم.
