رونمایی از مرامنامه طرح شفافیت داوطلبانه نامزدها

جمعی از تشکل‌های دانشجویی ضمن رونمایی از مرامنامه طرح شفافیت داوطلبانه نامزدهای انتخابات مجلس، از تمامی نامزدهای انتخابات مجلس برای ارائه داوطلبانه اطلاعات خود دعوت رسمی کردند.

به گزارش «نسیم آنلاین»، تشکل‌های دانشجویی حامی طرح «شفافیت داوطلبانه» نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی از اولین بخش این طرح یعنی مرامنامه شفافیت داوطلبانه با عنوان «مرامنامه شفافیت و صداقت نامزدهای انتخاباتی مجلس شورای اسلامی» رونمایی کردند. رونمایی از این مرامنامه دعوت رسمی این تشکل‌های دانشجویی از تمامی نامزدهای انتخابات مجلس برای ارائه داوطلبانه اطلاعات خود و نیز تلاش مستمر برای توانمندسازی این نهاد مهم است.

حدود دو هفته قبل (21 دی ماه)، جمعی از تشکل‌های دانشجویی با برگزاری یک نشست خبری مشترک در کافه «کراسه» (کافه کتابی دانشجویی در نزدیکی دانشگاه تهران)، از طرح شفافیت داوطلبانه» نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی رونمایی کرده بودند. طرحی که پیش بینی می‌شود در صورت استقبال نامزدهای انتخابات مجلس از پیوستن به آن، هم کارآیی این نهاد مهم قانون‌گذاری در کشور را افزایش دهد و هم امکان قضاوت منصفانه‌تر و دقیق‌تری درباره تعهد این نامزدها به وعده‌های خود و در ادامه کیفیت عملکرد نمایندگان مجلس را برای مردم فراهم کند.

در آن جلسه، بخش‌هایی از بیانیه مشترک بسیج دانشجویی دانشگاه‌های امام صادق علیه‌السلام، صنعتی امیرکبیر،  تهران، خواجه نصیر،  صنعتی شریف،  شهید بهشتی،  علامه طباطبایی و علم و صنعت ایران و همچنین اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل، جامعه اسلامی دانشجویان و جنبش عدالتخواه دانشجویی درباره این طرح قرائت شده بود: «مجلس شورای اسلامی مهم‌ترین نهاد قانونگذار و نظارتی کشور بوده و هر گونه ضعف یا آسیب در عملکرد آن می‌تواند نقصان مهمی را در روند حکومت کشور به وجود آورد. از میان بیش از ۹۰ شاخص اطلاعاتی ناظر به مجلس شورای اسلامی، تعداد ناچیزی از آن‌ها در اختیار عموم قرار می‌گیرد و در شرایط کنونی متاسفانه مردم از کمترین و ابتدایی‌ترین حقوق اطلاعاتی خود محروم هستند نشانه این محرومیت این است که در پایان هر دوره از مجلس، شناخت عموم مردم از نمایندگان منتخب خود در حد اسم است، مگر نسبت به آن دسته از نمایندگان که توانسته باشند خود را (از طریق مسیرهای سالم یا ناسالم) رسانه‌ای کنند. چیزی تحت عنوان ارزیابی عملکرد نمایندگان مجلس وجود ندارد و محورهای آن حتی برای دغدغه‌مندان فعال در مجلس شورای اسلامی به درستی شناخته نشده است. الزام قانونی مسئولین و ساختارهای حاکمیتی به شفافیت یا دشواری طاقت‌فرسایی روبه روست و بسیاری از قوانین الزام آور شفافیت علی‌رغم پیگیری دلسوزان کارآمدی نظام، سال‌ها در پیچ و خم کمیسیون‌ها و مجامع قانونگذاری بلاتکلیف مانده است پس چه باید کرد؟ به شهادت تجربه بین المللی، یکی از راهکارهای موفقی که می‌تواند سد و مانع بزرگ تصویب قوانین شفافیت را پشت سر گذارد، حرکت‌های داوطلبانه است».

مرامنامه شفافیت و صداقت نامزدهای انتخاباتی مجلس از سه بخش مقدمه، مرامنامه-تعهدنامه و سایر تعهدات تشکیل شده و در بخش مقدمه آن آمده است: «در ازای حقوقی که قانون برای نمایندگان قائل شده است، حقوقی برای مردم ایجاد می‌شود و آن این است که بتوانند به خوبی بر نمایندگان خود نظارت نمایند، از کیفیت و حسن رفتار، گفتار و عملکرد آنها با خبر شوند، مسیرهای سهل‌الوصول و کارآمدی برای ارائه مشکلات و نظرات خود به نمایندگان در اختیار داشته باشند، بخوبی بتوانند نمایندگان را در قبال وعده‌ها و تعهدات زمان انتخابات و عملکردشان در طول دوره نماینده مورد ارزیابی و سنجش دقیق قرار داده و در نهایت بتوانند نسبت به نمایندگان به ارزیابی جامعی دست یافته و در انتخابات دوره بعد در خصوص ایشان و یا افراد جایگزین‌شان تصمیمات هوشیارانه‌ای اتخاذ کنند. به دلیل اهمیت فراوان مجلس شورای اسلامی و وظایف حساس معطوف به جایگاه نمایندگی مردم، ارتقاء عملکرد مجلس شورای اسلامی و فرآیندهای ناظر به آن از ضرورت‌های حیاتی و همیشگی به شمار می‌رود. بدین ترتیب ما نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی ضروری می‌دانیم تا در آغاز این حرکت، از طریق انجام اقداماتی داوطلبانه از سوی خود، این فرآیندها را ارتقاء بخشیده و نتایج این اقدامات را به صورت مستمر و با شفافیت کامل در معرض دید و ارزیابی عموم مردم قرار دهیم».

در بخش دوم این مرامنامه با عنوان «مرامنامه-تعهدنامه» نیز آمده است: «ما داوطلبان شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی دوره دهم، متعهد می‌شویم تا به منظور انجام انتخاباتی آگاهانه و تشکیل مجلسی پاک و کارآمد، تلاش نماییم تا هرگونه اطلاعات پیرامون شخص خود، که به تحقق این هدف کمک می‌کند، را داوطلبانه اعلام عمومی نماییم و در صورت انتخاب شدن نیز بر همین سیاق ادامه راه دهیم. برخی از این اطلاعات عبارت‌اند از:

محورهای شفافیت داوطلبانه (پیش از انتخابات):

ثبت و اعلام عمومی کلیه وعده‌های انتخاباتی؛

ثبت و اعلام عمومی کلیه منابع مالی به منظور استفاده در فعالیت‌های انتخاباتی؛

ثبت و اعلام عمومی نحوه و ترکیب هزینه‌کرد مالی انتخاباتی؛

ثبت و اعلام عمومی مشاغل پیشین و نیز فهرست دارایی‌های مرتبط با خود، همسر و فرزندان تحت تکفّل خود، در حال حاضر، و در صورت انتخاب شدن، به صورت سالیانه تا 2 سال پس از پایان تصدی جایگاه نمایندگی؛

محورهای تعهدات داوطلبانه (در صورت برگزیده شدن در انتخابات):
مرتبط با جایگاه نمایندگی:

ثبت و اعلام عمومی فعالیت‌های شاخص نمایندگی؛

ثبت و اعلام عمومی هزینه‌های مرتبط با انجام کلیه فعالیت‌ها و وظایف نمایندگی؛

ثبت و اعلام عمومی کلیه اطلاعات مرتبط با سفرهای داخلی و خارجی (از جایگاه نمایندگی) و نیز کلیه سفرهای خارجی (به طور شخصی)؛

ثبت و اعلام عمومی حقوق و مزایا از محل مجلس؛

ثبت و اعلام عمومی کلیه توصیه‌نامه‌ها و پیگیری‌هایی که از جایگاه نمایندگی صورت می‌پذیرد؛

ثبت و اعلام عمومی کلیه مهمانانی که بواسطه اینجانب (نماینده) به جلسات کمیسیون دعوت می‌شوند؛

ثبت و اعلام عمومی کلیه هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی در طول دوره نمایندگی؛

مرتبط با مجلس:

ثبت و اعلام عمومی فهرست کلیه طرح‌های ارائه شده به مجلس شورای اسلامی، در قالب ارائه کننده اصلی یا حامی؛

ثبت و اعلام عمومی آراء به کلیه طرح‌ها و لوایح در صحن علنی و نیز کمیسیون‌های داخلی مجلس؛

ثبت و اعلام عمومی مشروح نطق‌ها در جلسات کمیسیونی و نیز صحن علنی مجلس؛

ثبت و اعلام عمومی حضور و غیاب در کلیه جلسات صحن علنی و نیز کلیه جلسات علنی کمیسیون‌های مجلس».

در بخش انتهایی این مرامنامه با عنوان «سایر تعهدات» نیز به موضوعاتی مانند تلاش در راستای اعلام عمومی تدریجی سایر اطلاعات بایسته، تلاش در راستای ارائه سیستمی اطلاعات فوق‌الذکر، فرآیندهای مشارکتی نخبگان و عموم مردم، پایبندی به ارزش‌ها، نه به هدایا و صیانت از قانون در فرآیندهای انتخاباتی اشاره شده است. در توضیح تعهد «نه به هدایا» این بخش از مرامنامه آمده است: «متعهد می‌شویم در صورت انتخاب شدن، هرگونه هدیه که به واسطه مسئولیت نمایندگی به اینجانبان داده می‌شود را به مجلس شورای اسلامی تقدیم نموده و در صورت نیاز به بهره‌برداری شخصی، مشخصات آن هدیه و دلایل دریافت آن را اعلام عمومی نمایم. همچنین متعهد می‌شویم از اعطای هرگونه هدیه از محل هزینه‌های حکومتی، بطور کلی خودداری نمائیم، مگر در سفرهای خارجی طبق قواعد تشریفات ذیربط و به طور غیرمسرفانه. همچنین از اعطای هرگونه هدیه به افراد به سبب مناصب حاکمیتی آنها، به کلی اجتناب نمائیم».

متن کامل مرام نامه به شرح ذیل است:

باسمه تعالی
 
 مرامنامه شفافیت و صداقت نامزدهای انتخاباتی مجلس شورای اسلامی
(در ارائه داوطلبانه اطلاعات خود و نیز تلاش مستمر برای توانمندسازی این نهاد مهم)
 
شفافیت معنایش این است که مسئول در جمهوری اسلامی عملکرد خودش را به طور واضح در اختیار مردم قرار بدهد؛
این معنای شفافیت است، باید هم بکنند. (مقام معظم رهبری 26/09/1388)
مسئولان بلندپایه‌ کشور، قوای سه گانه، از خود رهبری تا آحاد مأموران و مدیران، همه باید پاسخگو باشند؛ پاسخگوی کار خود، پاسخگوی تصمیم خود، پاسخگوی سخنی که بر زبان آورده‌اند و تصمیمی که گرفته‌اند؛ این معنای پاسخگویی است؛
این یک حقیقت اسلامی است و همه باید به آن پایبند باشیم. (مقام معظم رهبری 26/01/1383)
محصور بودن اطلاعات، محدود بودن اطلاعات به بعضی از افراد دون بعضی، موجب ویژه‌خواری‌های عجیبی می‌شود.
اطلاعات باید عمومی بشود. باید شفاف‌سازی اطلاعات صورت بگیرد. (رهبر معظم انقلاب 26/05/1390)
آنچه من عرض می‌کنم، فقط این نیست که بخواهم زبانی مسؤولان را نصیحت کنم؛ به شما مردم عرض می‌کنم تا بدانید و بخواهید و مطالبه کنید. به مسؤولان و دست‌اندرکاران و کارگزاران حکومتی در قوای سه‌گانه و به خودم این را می‌گویم،
برای این که خودمان را موظف بدانیم و عمل کنیم و پاسخگو باشیم. (مقام معظم رهبری 15/04/1383)
مشروعیت همه‌ ما بسته به انجام وظیفه و کارآیی در انجام وظیفه است. بنده روی این اصرار و تکیه دارم که بر روی کارآیی‌ها و کارآمدیمسؤولان طبق همان ضوابطی که قوانین ما متخذ از شرع و قانون اساسی است، بایست تکیه شود.
هر جا کارآمدی نباشد، مشروعیت از بین خواهد رفت. (مقام معظم رهبری 31/06/1383)
اعتماد به مردم، عقیده‌ واقعی به مشارکت مردم. بعضی‌ها اسم مردم را می‌آورند؛ اما حقیقتاً اعتقادی به مشارکت مردم ندارند.
بعضی اسم مردم را می‌آورند؛ اما به مردم اعتماد ندارند. بنای جمهوری اسلامی بر اعتماد به مردم و اعتقاد به مشارکت مردم است. (مقام معظم رهبری 24/09/1387)

1 مقدمه

1-1. سخن اول

مجلس شورای اسلامی، طبق قانون اساسی، تبلور مردم‌سالاری دینی و رکن قانون‌گذاری در نظام جمهوری اسلامی ایران است. مردم از طریق شرکت در انتخابات آزاد و در چارچوب قوانین کشور، نمایندگانی را انتخاب و روانه مجلس می‌کنند. منتخبین مردم به واسطه جایگاه نمایندگی‌، وظیفه دارند تا به نیابت از موکلین خود با رسیدگی و تصویب لوایح دولت، یا طرح‌هایی که با امضای بیش از 15 نماینده به مجلس تقدیم می‌شود، به قانونگذاری بپردازند. در جلسات کمیسیون و صحن نسبت به طرح‌ها و لوایح اظهار نظر کرده و در نهایت، پس از تضارب آراء، به آنها رأی بدهند.
در ازای حقوقی که قانون برای نمایندگان قائل شده است، حقوقی برای مردم ایجاد می‌شود و آن این است که بتوانند به خوبی بر نمایندگان خود نظارت نمایند، از کیفیت و حسن رفتار، گفتار و عملکرد آنها با خبر شوند، مسیرهای سهل‌الوصول و کارآمدی برای ارائه مشکلات و نظرات خود به نمایندگان در اختیار داشته باشند، بخوبی بتوانند نمایندگان را در قبال وعده‌ها و تعهدات زمان انتخابات و عملکردشان در طول دوره نماینده مورد ارزیابی و سنجش دقیق قرار داده و در نهایت بتوانند نسبت به نمایندگان به ارزیابی جامعی دست یافته و در انتخابات دوره بعد در خصوص ایشان و یا افراد جایگزین‌شان تصمیمات هوشیارانه‌ای اتخاذ کنند.
به دلیل اهمیت فراوان مجلس شورای اسلامی و وظایف حساس معطوف به جایگاه نمایندگی مردم، ارتقاء عملکرد مجلس شورای اسلامی و فرآیندهای ناظر به آن از ضرورت‌های حیاتی و همیشگی به شمار می‌رود. بدین ترتیب ما نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی ضروری می‌دانیم تا در آغاز این حرکت، از طریق انجام اقداماتی داوطلبانه از سوی خود، این فرآیندها را ارتقاء بخشیده و نتایج این اقدامات را به صورت مستمر و با شفافیت کامل در معرض دید و ارزیابی عموم مردم قرار دهیم.

1-2. باورها

به صورت خلاصه، ما نمایندگان و نامزدهای داوطلب شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی بر این باور هستیم که:

مجلس شورای اسلامی تبلور مردم‌سالاری دینی در نظام جمهوری اسلامی ایران و رکن قانون‌گذاری کشور است؛

کارآمدی مجلس شورای اسلامی متناسب با کارآمدی سازوکارها و فرآیندهای داخلی و یا پیرامونی آن ارتقاء می‌یابد. لذا لازم است این سازوکارها به صورت مستمر مورد پایش و ارزیابی قرار گرفته و متناسب با کارآمدترین تجربیات و دستاوردهای قانونی و فناورانه ارتقاء یابد؛

قانون اساسی این حق را برای هر نماینده و مجلس به رسمیت شناخته که در «همه‏ مسائل‏ داخلی‏ و خارجی‏ کشور اظهار نظر نماید.»(اصل 84) و «در عموم‏ مسائل‏ در حدود مقرر در قانون اساسی‏... قانون‏ وضع کند» (اصل 71). علاوه بر این قانون اساسی حق نظارت بر همه امور کشور را به مجلس داده است (اصول 76، 88 و ...)؛

اما چه کسی بر نمایندگان نظارت می‌کند؟ جواب روشن است، مردم! این حق برای مردم باقی است تا امکان نظارت دقیق، در لحظه و جامع بر رفتار، گفتار و عملکرد منتخبین خود در مجلس شورای اسلامی را داشته باشند؛

صاحبان اندیشه و قلم، نخبگان، ذینفعان و بطور کلی عموم مردم حق خواهند داشت در سطوحِ گوناگونِ فرآیندهای تصمیم‌سازی در مجلس شورای اسلامی مشارکت فعال و اثرگذار داشته باشند؛

هرگونه اشتباه یا ناکارآمدی مجلس شورای اسلامی، به دلیل جایگاه خطیر آن، بسیار پرهزینه بوده و قابل قبول نخواهد بود؛

توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به نسبت گذشته، فرصت بی‌سابقه‌ای را در راستای تحقق موارد فوق‌الذکر در اختیار مجلس شورای اسلامی قرار داده است و بهره‌گیری سریع و هوشمندانه از آن یک ضرورت انکارناپذیر است.

2 مرامنامه - تعهدنامه

با توجه به نکات فوق‌الذکر، ما داوطلبان شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی دوره دهم، متعهد می‌شویم تا به منظور انجام انتخاباتی آگاهانه و تشکیل مجلسی پاک و کارآمد، تلاش نماییم تا هرگونه اطلاعات پیرامون شخص خود، که به تحقق این هدف کمک می‌کند، را داوطلبانه اعلام عمومی نماییم و در صورت انتخاب شدن نیز بر همین سیاق ادامه راه دهیم. برخی از این اطلاعات عبارت‌اند از:

2-1. محورهای شفافیت داوطلبانه (پیش از انتخابات):

ثبت و اعلام عمومی کلیه وعده‌های انتخاباتی؛

ثبت و اعلام عمومی کلیه منابع مالی به منظور استفاده در فعالیت‌های انتخاباتی؛

ثبت و اعلام عمومی نحوه و ترکیب هزینه‌کرد مالی انتخاباتی؛

ثبت و اعلام عمومی مشاغل پیشین و نیز فهرست دارایی‌های مرتبط با خود، همسر و فرزندان تحت تکفّل خود، در حال حاضر، و در صورت انتخاب شدن، به صورت سالیانه تا 2 سال پس از پایان تصدی جایگاه نمایندگی؛

2-2. محورهای تعهدات داوطلبانه (در صورت برگزیده شدن در انتخابات):

مرتبط با جایگاه نمایندگی:

ثبت و اعلام عمومی فعالیت‌های شاخص نمایندگی؛

ثبت و اعلام عمومی هزینه‌های مرتبط با انجام کلیه فعالیت‌ها و وظایف نمایندگی؛

ثبت و اعلام عمومی کلیه اطلاعات مرتبط با سفرهای داخلی و خارجی (از جایگاه نمایندگی) و نیز کلیه سفرهای خارجی (به طور شخصی)؛

ثبت و اعلام عمومی حقوق و مزایا از محل مجلس؛

ثبت و اعلام عمومی کلیه توصیه‌نامه‌ها و پیگیری‌هایی که از جایگاه نمایندگی صورت می‌پذیرد؛

ثبت و اعلام عمومی کلیه مهمانانی که بواسطه اینجانب (نماینده) به جلسات کمیسیون دعوت می‌شوند؛

ثبت و اعلام عمومی کلیه هدایای دریافتی نقدی و غیرنقدی در طول دوره نمایندگی؛

مرتبط با مجلس:

ثبت و اعلام عمومی فهرست کلیه طرح‌های ارائه شده به مجلس شورای اسلامی، در قالب ارائه کننده اصلی یا حامی؛

ثبت و اعلام عمومی آراء به کلیه طرح‌ها و لوایح در صحن علنی و نیز کمیسیون‌های داخلی مجلس؛

ثبت و اعلام عمومی مشروح نطق‌ها در جلسات کمیسیونی و نیز صحن علنی مجلس؛

ثبت و اعلام عمومی حضور و غیاب در کلیه جلسات صحن علنی و نیز کلیه جلسات علنی کمیسیون‌های مجلس.

3 سایر تعهدات

3-1. تلاش در راستای اعلام عمومی تدریجی سایر اطلاعات بایسته

علاوه بر محورهای اطلاعاتی ذکر شده در این مرامنامه، متعهد می‌شویم در راستای ارائه عمومی سایر اطلاعاتی که آگاهی از آنها حق مردم بوده و می‌تواند در راستای افزایش پاسخگویی مجلس و نمایندگان، و سایر مسئولان و نهادهای حاکمیتی مؤثر باشد، تلاش مضاعفی داشته باشیم. همچنین از انجام هر اقدامی که می‌تواند موجب افزایش اعتماد مردم و مشارکت آنها در فرایندهای تصمیم‌سازی حاکمیتی، بویژه فرآیندهای معطوف به مجلس شورای اسلامی شود، کوتاهی ننمائیم.

3-2. تلاش در راستای ارائه سیستمی اطلاعات فوق‌الذکر

متعهد می‌شویم با تلاش در راستای اتخاذ ترتیبات لازم، موجبات ارائه سیستمی و سهل‌الوصول اطلاعات مذکور در این مرامنامه توسط سامانه‌های اطلاعاتی مجلس شورای اسلامی را فراهم نماییم، به گونه‌ای که این اطلاعات به صورت خودکار و روزآمد، و از طریق روش‌های نوین و در قالب‌های رایج اطلاعاتی، در اختیار عموم مردم قرار گیرد.

3-3. فرآیندهای مشارکتی نخبگان و عموم مردم

متعهد می‌شویم تا تلاشی پیگیر، مصرّانه و مستمر را به منظور تدارک سامانه‌ها و فرآیندهای غیررسمی و در نهایت رسمی در راستای بهره‌گیری هر چه بیشتر، گسترده‌تر و کارآمدتر از نظرات نخبگان، خبرگان و عموم مردم در فرآیندهای تصمیم‌سازی در مجلس شورای اسلامی را بکار بسته و به ویژه در مسیر توانمندسازی و مشارکت‌پذیری هر چه بیشتر مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، این نهاد مهم و ارزنده در جمهوری اسلامی ایران تلاش مجدانه داشته باشیم.

3-4. پایبندی به ارزش‌ها

متعهد می‌شویم در شرایطی که منافع مختلفی که به طور شرعی، قانونی و یا اخلاقی، وظیفه دفاع و مطالبه آنها را بر عهده داریم (نظیر منافع ملی، حوزه­ای، استانی، حزبی و جناحی، گروهی و فردی، و نظایر آنها) با یکدیگر متعارض گردند، منافع ملی را، که در مصالح نظام و اکثریت مردم تجلی دارد، بر منافع دیگر ترجیح دهیم و هرگز هیچ منفعت و ضرورتی را در جایگاهی بالاتر از ارزش‌های ملی، اسلامی و انقلابی قرار نداده و آنها را در صدر مطالبات خود قرار دهیم.

3-5. نه به هدایا

متعهد می‌شویم در صورت انتخاب شدن، هرگونه هدیه که به واسطه مسئولیت نمایندگی به اینجانبان داده می‌شود را به مجلس شورای اسلامی تقدیم نموده و در صورت نیاز به بهره‌برداری شخصی، مشخصات آن هدیه و دلایل دریافت آن را اعلام عمومی نمایم. همچنین متعهد می‌شویم از اعطای هرگونه هدیه از محل هزینه‌های حکومتی، بطور کلی خودداری نمائیم، مگر در سفرهای خارجی طبق قواعد تشریفات ذیربط و به طور غیرمسرفانه. همچنین از اعطای هرگونه هدیه به افراد به سبب مناصب حاکمیتی آنها، به کلی اجتناب نمائیم.

3-6. صیانت از قانون در فرآیندهای انتخاباتی

علاوه بر موارد مذکور، متعهد می‌شویم در کلیه مراحل انتخابات مطابق قوانین جمهوری اسلامی ایران عمل کرده و از آن پیروی نمایم. و در صورت وجود هر گونه اعتراض نسبت به انتخابات، آنرا تنها و تنها از مسیرهای قانونی پیش‌بینی شده پیگیری نمایم.