حسن روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان فردا در رأس هیتی عالیرتبه به عراق سفر و با مقامات ارشد سیاسی و مذهبی این کشور دیدار و گفتگو خواهد کرد. انجام این سفر که نخستین دیدار روحانی از عراق در قامت ریاست‌جمهور خواهد بود، در شرایطی که ایالات متحده آمریکا تلاش‌های خود را برای تشدید فشار‌های همه‌جانبه بر جمهوری اسلامی ایران افزایش داده، از چند منظر دارای اهمیت ویژه است.
به گزارش
«آزادی/Azaditoday.ir»، بر اساس برنامه از پیش اعلام شده، قرار است سفر روحانی به عراق، فردا بیستم اسفند ماه انجام گیرد. بر اساس گزارش‌های رسمی منتشره، وی در این سفر به جز دیدار‌های مرسوم با همتای عراقی خود و دیگر مقامات ارشد این کشور همسایه، با آیت‌الله العظمی علی سیستانی، مرجع عالیقدر شیعیان عراق نیز دیدار و گفتگو خواهد کرد. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان، شب گذشته جهت انجام تدارکات مربوط به سفر روحانی عازم عراق شده و هم اکنون در این کشور به سر می‌برد.
انجام این سفر در وضعیتی که دولت آمریکا به ریاست دونالد ترامپ، طی ماه‌های اخیر و در چارچوب سیاست «فشار حداکثری»، قطع ارتباطات سیاسی و اقتصادی بین‌المللی ایران را هدف خود قرار داده، در محافل رسانه‌ای و تحلیلی جهان مورد توجه دقیق قرار گرفته است. از سوی دیگر، گستره دستور کار این سفر که طیفی از موضوعات سیاسی، اقتصادی، امنیتی و حتی مذهبی را در برمی‌گیرد، بر اهمیت موضوع افزوده است.
در همین راستا، سایت تحلیلی «المانیتور» در مطلبی به قلم محمدعلی شعبانی، سردبیر بخش ایران این سایت، به موضوع سفر روحانی پرداخته و چنین استدلال می‌کند که سفر روحانی به عراق، از یک به موضوع توسعه تجارت با این کشور همسایه به منظور سرشکن کردن فشار‌های تحریمی آمریکا ارتباط دارد و از سوی دیگر، به دلایل مختلف سبب ارتقای جایگاه رئیس‌جمهور ایران در عرصه داخلی خواهد شد.
در این مطلب، ضمن مقایسه سفر روحانی با سفیر اخیر ترامپ به عراق که در تاریکی شب انجام گرفت و در جریان آن، رئیس‌جمهور آمریکا صرفاً به بازدید از یک پایگاه نظامی آمریکا در عراق بسنده کرد، اشاره شده که رئیس‌جمهور ایران با طیف گسترده‌ای از مقامات عراقی، از عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر تا برهم صالح، رئیس‌جمهور و محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان عراق دیدار خواهد کرد. افزون بر این، به اعتقاد نویسنده این مطلب، دیدار روحانی با آیت‌الله سیستانی نیز از منظر جایگاه و اعتبار شخص روحانی پراهمیت خواهد بود؛ به ویژه با عنایت به این نکته که این مرجع پرنفوذ شیعیان، در جریان سفر‌های محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور پیشین ایران به عراق، هیچ‌گاه حاضر به ملاقات با وی نشد.
سفر روحانی از چشم رقبا و دشمنان منطقه‌ای ایران نیز دور نمانده و در رسانه‌های آنان نیز گزارش‌ها و تحلیل‌هایی درباره این موضوع به چشم می‌خورد. روزنامه «تایمز اسرائیل» با اشاره به اینکه سفر فردا، نخستین دیدار روحانی از عراق به عنوان رئیس‌جمهور ایران خواهد بود، این سفر را به عنوان تلاشی برای تحکیم روابط میان دو کشور شیعه در منطقه ارزیابی کرده است. از سوی دیگر، این روزنامه نیز معتقد است سفر رئیس‌جمهور ایران بی‌ارتباط به سفر اخیر ترامپ و به ویژه اظهارات وی درباره تلاش برای مهار ایران از طریق حضور در عراق نیست.
از سوی دیگر، اظهارات مقامات ارشد عراقی در آستانه میزبانی از روحانی نیز حاکی از اهمیت موضوع برای طرف عراقی است. در همین راستا، «تسنیم» گزارش می‌دهد که رئیس‌جمهور عراق امروز در جریان یک کنفرانس مطبوعاتی با رسانه‌های ایرانی، درباره نقش جمهوری اسلامی ایران در منطقه اظهار داشت: «من در تمام دیدارهایم از اروپا تا کشور‌های منطقه‌ای همواره بر این نکته تأکید کرده‌ام نمی‌توان ثبات به منطقه آورد بدون آنکه یک منظومه اقتصادی سیاسی و امنیتی به‌وجود آید که ایران جزئی از آن باشد و کشور‌های ساحلی خلیج فارس هم باید با آن در تعامل باشند».
به طور کلی، با مروری بر اظهارنظر‌های رسمی و همچنین تحلیل‌های موجود، می‌توان چنین گفت که یکی از اهداف اصلی سفر روحانی به عراق، تأکید بر نقش و نفوذ غیرقابل انکار در منطقه، به ویژه در کشور‌های همسایه است. به عبارت دیگر، جمهوری اسلامی ایران از این طریق در حال ارسال پیامی مشخص برای آمریکاست مبنی بر اینکه سیاست فشار حداکثری، در قطع روابط ایران با همسایگان و یا کاهش نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی موثر نخواهد بود.
در همین راستا، ظریف امروز در جمع خبرنگاران در بغداد با بیان اینکه هیچ کشور دیگری حق ندارد در روابط تاریخی ایران و عراق دخالتی کند، گفت: «با دخالت‌هایشان زمان خود را به هدر می‌دهند و نمی‌توانند روابط ایران و عراق را با این دخالت‌ها متاثر کنند».
البته به جز اهمیت سیاسی و نمادین، این سفر از منظر اقتصادی نیز برای ایران حائز اهمیت است؛ به ویژه اگر به این نکته توجه داشته باشیم که با وجود فشار‌های آمریکا، عراق تاکنون حاضر به قطع پیوند‌های اقتصادی خود با ایران به واسطه تحریم‌ها نشده است. در همین راستا، با وجود تأکید آمریکا بر اینکه معافیت تحریمی در نظر گرفته شده برای عراق – و چند کشور دیگر – برای واردات انرژی از ایران موقت بوده و پس از ۹ ماه به اتمام می‌رسد، بغداد از قبل تأکید کرده که چنین برنامه‌ریزی را نمی‌پذیرد، زیرا با توجه به وابستگی به منابع انرژی ایران، قطع این روابط حتی در یک بازه زمانی دو ساله نیز ممکن نخواهد بود.
خبرگزاری «آسوشیتدپرس» در گزارش خود درباره سفر روحانی، به جنبه اقتصادی ماجرا نیز اشاره کرده و می‌نویسد: «سال گذشته، صادرات ایران به عراق بالغ بر ۹ میلیارد دلار بود. تهران امیدوار است که حجم تجارت دو کشور که در حال حاضر بالغ بر ۱۳ میلیارد دلار است را به ۲۰ میلیارد دلار افزایش دهد. همچنین، سالانه حدود پنج میلیون گردشگر مذهبی از مکان‌های مذهبی شیعه در دو کشور بازدید کرده و مبلغ پنج میلیارد دلار عایدی دو کشور از این بخش است».
بی تردید در روز‌های آینده و پس از انجام دیدار‌های روحانی با مقامات عراقی می‌بایست انتظار تحلیل‌ها و ارزیابی‌های بیشتری را درباره این موضوع از سوی ناظران و تحلیلگران داشته باشیم. همچنین، ابعاد واقعی توافقات و تفاهمات احتمالی طرفین نیز پس از این دیدار‌ها روشن‌تر خواهد شد.
