محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان که برای شرکت در یک نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد به نیویورک سفر کرده، از فرصت حضور خود در آمریکا برای تبیین سیاست‌های ایران در قبال اقدامات خصمانه آمریکا استفاده کرده است. آنطور که از تأکیدات ظریف پیداست، اگرچه ایران هرگز مشکلی با مذاکره نداشته، اما با توجه به رویکرد کنونی دولت آمریکا، راه گفتگوی واقعی و موثر با این کشور سد شده است.
به گزارش «آزادی»، ظریف که در نشست عالیرتبه مجمع عمومی سازمان ملل متحد برای بزرگداشت روز بین‌المللی چندجانبه گرایی و دیپلماسی برای صلح در نیویورک حضور یافته، ضمن شرکت در این نشست به ایراد سخنرانی پرداخت. وی در این سخنرانی با بیان اینکه ایران همواره تعهد خود به چندجانبه‌گرایی را به عنوان رکن یک سیاست خارجی قوی نشان داده، افزود «فقط نگاهی گذرا به مراودات دیپلماتیک ما در چند هفته گذشته این امر را کاملاً روشن می‌کند».
وی در ادامه، بخش عمده‌ای از سخنرانی خود را به بیان اقدامات یکجانبه‌گرایانه آمریکا اختصاص داده و از مواردی همچون «اعمال فراسرزمینی قوانین داخلی، نادیده گرفتن تعهدات بین‌المللی و احکام دیوان بین‌المللی دادگستری، اعلام خودکامانه نیرو‌های مسلح یک دولت به عنوان «تروریست»، پرورش افراط گرایی از طریق جنگ‌های دائمی بی هدف و بدون ملاحظه، حمایت از اذناب حامی تروریسمش در قبال جرایم جنگی آن‌ها و شناسایی الحاق نژادپرستانه و غیرقانونی قلمرو» به عنوان مصادیق این رویکرد یاد کرد.
وزیر خارجه ایران در این زمینه به طور مشخص به تجربه جمهوری اسلامی ایران اشاره کرده و گفت: «آمریکا همچنین کسانی را مجازات می‌کند که به دنبال عمل به تعهدات‌شان تحت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت باشند؛ قطعنامه‌ای که خواهان عادی سازی روابط اقتصادی با ایران است». ظریف همچنین تأکید کرد برای دفاع از چندجانبه‌گرایی، لازم است مانع دستیابی آمریکا به منافع مورد تصورش از اقدامات غیرقانونی آن کشور شد.
ظریف همچنین در جریان حضور خود در آمریکا و در مصاحبه‌ای با خبرگزاری «رویترز» که در مقر هیأت ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار شد، اظهار داشت که به عقیده او، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا به دنبال جنگ با ایران نیست، اما گروهی هستند که تلاش می‌کنند او را به چنین جنگی بکشند. وی گفت: «فکر نمی‌کنم او جنگ بخواهد، اما این نافی این نیست که ممکن است او را به این کار بکشانند».
رئیس دستگاه سیاست خارجی کشورمان در بخش دیگری از این مصاحبه گفت: «کسانی که سیاست‌هایی را طراحی کرده‌اند که الان دنبال می‌شود، دنبال یک راه‌حل برآمده از مذاکره نیستند. اما بگذارید به صراحت بگویم که ایران به دنبال تقابل نیست، اما از دفاع از خود هم گریزان نخواهد بود».
وی همچنین در پاسخ به سوالی درباره امکان ادامه عبور کشتی‌های جنگی آمریکایی از تنگه هرمز، با بیان اینکه «کشتی‌ها می‌توانند از تنگه هرمز عبور کنند»، گفته است: «اگر ایالات متحده بخواهد به رعایت قواعد برخورد، قواعد بازی، کانال‌های ارتباطی و پروتکل‌های حاکم ادامه دهد، در آن صورت، هرچند که حضور ایالات متحده در خلیج فارس را ذاتا ثبات‌زدا می‌دانیم، اما اقدامی انجام نخواهیم داد».
یکی دیگر از جنبه‌های مهم حضور ظریف در نیویورک که در سطح بین‌المللی مورد توجه قرار گرفت، ارائه پیشنهاد تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا از سوی وی بود. وزیر خارجه کشورمان روز چهارشنبه در نشستی به میزبانی «انجمن جامعه آسیا» در نیویورک با اشاره به اینکه ایران پیش از این هم با آمریکا تبادل زندانی داشته است، گفت: «آنچه که من می‌توانم به عنوان وزیر خارجه انجام دهم، این است که این پیشنهاد را علناً روی میز مذاکرات بگذارم. بیایید آن‌ها را تبادل کنیم. تمام افرادی که در زندان‌ها هستند، چه در آمریکا، چه در کشور‌های دیگر و منتظر استرداد به آمریکا هستند، ما معتقدیم که اتهامات علیه آن‌ها ساختگی است و در مقابل آمریکا نیز معتقد است که اتهامات علیه زندانیان در ایران ساختگی است».
به این ترتیب و با نگاهی به مجموعه اظهارات و موضع‌گیری‌های ظریف، می‌توان چنین نتیجه گرفت که وی به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران، تلاش دارد ضمن تصریح مجدد رویکرد ایران به توافقات و تعهدات بین‌المللی، عدم صداقت طرف آمریکایی را در موضوع امکان تعامل با ایران به نمایش بگذارد.
در واقع، اظهارت بیان شده از سوی ظریف، تکرار مواضعی است که پیش از این نیز بار‌ها از سوی مقامات ارشد کشورمان بیان و تأکید شده که با وجود آمادگی همیشگی ایران برای مذاکره و حل و فصل مسائل با استفاده از شیوه‌های دیپلماتیک، عدم آمادگی واشنگتن برای ورود به مذاکرات واقعی و ماهوی، راه را برای تحقق چنین موضوعی بسته است.
در همین راستا، ارائه پیشنهاد تبادل زندانیان میان دو کشور، اقدامی سنجیده به منظور انداختن توپ به زمین آمریکاست تا مشخص شود آیا اساساً دولتمردان آمریکایی تمایلی به آغاز یک روند تعامل و برداشتن گام‌های دوجانبه دارند یا خیر. البته تا اینجای کار، وجود چنین تمایلی در واشنگتن به چشم نمی‌خورد، زیرا سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به پیشنهاد ظریف بار دیگر به شرط‌گذاری روی آورد و اعلام کرد که ایران ابتدا باید به صورت یکجانبه تمام زندانیان آمریکایی را آزاد کند.
از سوی دیگر، ظریف در حال تأکید بر روی این نکته است که هرچند ممکن است سیاست اعلامی آمریکا در شرایط فعلی، ورود به جنگ با ایران نباشد، اما ادامه رویکرد کنونی واشنگتن علیه ایران، خطر بروز منازعه را بیش از پیش افزایش می‌دهد و در این مورد نیز، مسئولیت پیامد‌های وسیع چنین سناریویی برای صلح و ثبات منطقه‌ای و بین‌المللی، به عهده طرف آمریکایی خواهد بود.
