تولید میلیونی واکسن کرونا از خرداد/ چرخش ۸۲ درصدی در بازار دارو به نفع تولید داخل/ در تولید کیت کرونا خودکفا هستیم/ واکسن تایید شده در ایران مورد تایید WHO است/ بابت واکسن پولی از مردم دریافت نمی‌شود/ ۴۹ شرکت برای واردات واکسن اعلام آمادگی کرده‌ و کاری نکرده‌اند

رئیس سازمان غذا و دارو درباره وادارت واکسن کرونا و وضعیت تزریق آن در کشورمان، گفت: امروز نه فقط ایران، بلکه همه کشور‌ها دارند از خودخواهی و به نوعی آپارتاید و نژادپرستی که در زمینه استفاده از واکسن در دنیا مطرح است، داد از این بیداد می‌زنند و نگرانند. علی‌رغم اینکه شعار‌های روز اول این بود که هر کس به تولید واکسن رسید، به همه ملل که مورد تهاجم ویروس هستند، واکسن را تحویل دهد، اما در عمل این اتفاق نیفتاد. ما همیشه به لحاظ تحریم‌ها فریاد می‌زدیم و شعار‌های بشردوستانه‌ای که در عمل عکس آن وجود دارد، اما امروز همه ملل شاهد این تبعیض هستند.

وی افزود: کشور‌های تولیدکننده واکسن کرونا آن را در اختیار سایر کشور‌ها قرار نمی‌دهند. می‌دانید ما برای واردات هر آنچه را لازم بود، برنامه ریزی کردیم و علی رغم همه مشکلات تامین ارز و تنگنا‌هایی که برایمان ایجاد کرده بودند، ما بحث پیش خرید کوواکس را انجام دادیم و اعداد و ارقام را واریز کردیم که بهانه‌ای برای عدم تحویل واکسن باقی نماند. با این حال از آنچه که قرار بوده تا پایان مارس یا دهم فروردین از طریق سازوکار کوواکس به ما بدهند که حدود ۴.۵ میلیون دوز تحویل داده می‌شده که تاکنون ۷۰۸ هزار عدد تحویل شده که آن هم با تاخیری طولانی‌مدت بوده است و هم تعدادی و هم زمانی به تعهدشان عمل نکردند.

شانه‌ساز در پاسخ به سوالی درباره بحث واردات واکسن کرونا از سوی بخش خصوصی و سازوکار آن، گفت: در زمینه واردات تا امروز ما حدود دو میلیون و ۲۰۰ هزار دوز واکسن وارد کردیم؛ هرچند که طبق برنامه ریزی‌های ما باید هفت تا هشت میلیون می‌بود که یک‌چهارم آن محقق شده است. اعداد و ارقام همه کشور‌های دنیا در این رنج است، مگر کشور‌هایی که خودشان تولید کردند و بدون توجه به اولویت‌های کشور‌های دیگر ابتدا خودشان تزریق کردند.

وی ادامه داد: به هر حال واکسن یک کالایی است که کاملا در اختیار دولت‌هاست و شرکت‌ها و بخش خصوصی نتوانستند در این زمینه فعالیت جدی داشته باشند. دولت‌ها روی این بخش دست گذاشتند و اجازه نمی‌دهند که شرکت‌ها به صرف منافع اقتصادی خودشان گردش را ایجاد کنند. با این حال ما به هیچ وجه دست بخش خصوصی‌مان را نبستیم و در فراخوانی که در تیر ماه ۱۳۹۹ داشتیم و همزمان به فراخوان واکسن آنفلوآنزا، اداره کل دارویمان اعلام کرد که اگر کسی می‌تواند واکسن کرونا را وارد کند، ما استقبال می‌کنیم.

 

معاون وزیر بهداشت در ادامه گفت: بعد از آن هم سه تا چهار بار در فراخوان‌های رسمی که در سایت سازمان غذا و دارو اعلام شد، اداره‌کل داروی ما در زمینه واردات از سوی بخش خصوصی اعلام آمادگی و حمایت کرد، اما تا امروز نتوانستند اقدام جدی را انجام دهند.

وی افزود: با مصوبه ۱۴ فروردین ستاد ملی مبارزه با کرونا این فعالیت‌ها وارد بخش جدی‌تری شد. حدود ۴۹ شرکت بخش خصوصی به اداره کل دارو اعلام آمادگی کردند و برای بیش از ۳۵ شرکت معرفی‌نامه صادر شد، اما تا امروز هنوز هیچ یک از این شرکت‌ها نتوانستند مدارک و مستندات حداقلی را که بیانگر واردات از منابع رسمی و اصلی باشد، ارائه دهند.

شانه‌ساز گفت: متاسفانه امروز سوداگران در حوزه واکسن دست از تقلب و قاچاق برنداشند، به طوری که سازمان جهانی بهداشت در نامه‌ای اعلام کرده که حدود ۲۰۰ میلیون دوز واکسن تقلبی در دنیا هست که ما باید اقدامات پیشگیرانه خودمان را هم برای واکسنی که قرار است وارد شود، انجام دهیم و مراقبت‌های لازم را داشته باشیم. به هر حال ۳۵ معرفی نامه داده شده که هنوز هیچ یک به اجرا نرسیده است.

وی تاکید کرد: تا امروز قرار نیست که بابت واکسن کرونا از کسی پولی دریافت شود. اولا واکسن‌هایی که وارد می‌شود، عمدتا باید به وزارت بهداشت تحویل داده شود تا در سازوکار اولویت‌های تعیین شده از سوی همکارانمان در معاونت بهداشتی تزریق شود. البته درخواستی از سوی برخی شرکت‌های تولیدکننده و اتاق بازرگانی وجود داشته که با توجه به اینکه در شرایط مختلف قرمز و نارنجی و سایر حالت‌ها، تولید باید کار خودش را انجام دهد و کارگران در محل‌های پرترددی هستند، درخواست کردند که برخی شرکت‌ها هزینه واکسیناسیون پرسنل خودشان و همزمان واردات واکسن را انجام دهند و پرسنل خودشان را واکسینه کنند.

رئیس سازمان غذا و دارو افزود: این پیشنهادی است که از سوی برخی تولیدکنندگان داده شده و ما مخالفتی با آن نکردیم. البته قرار نیست که پرسنل و کارگران بابت واکسیناسیون پولی بپردازند. ما همه واکسن‌هایی را که وارد می‌شود، برچسب‌گذاری کرده و برچسب با کد ملی فرد دریافت کننده واکسن مطابقت داده و همه این‌ها همزمان انجام می‌شود.

وی در ادامه گفت: غیر این این هیچ تصمیمی گرفته نشده است؛ بنابراین اولویت اول تحویل به وزارت بهداشت است که در قالب گروه‌هایی که مستحق دریافت واکسن هستند، به ترتیب اولویت تامین می‌شود و اگر شرکت‌هایی بخواهند برای پرسنل خودشان با اخذ نظر موافق وزارت بهداشت و ثبت در سامانه‌ها، واکسن وارد کنند، این بخش امکان‌پذیر است، اما ثبت و ضبط باید کامل انجام شود.

شانه ساز گفت: در زمینه تولید داخلی واکسن هم چهار شرکت‌مان تاکنون موفق شدند از سازمان غذا و دارو مجوز انجام مطالعات بالینی را دریافت کردند و خوشبختانه از سوی رسانه‌ها اطلاع‌رسانی می‌شود. دو شرکت هم در زمینه تولید مشترک و تحت لیسانس از ما مجوز گرفتند که به مراحل خوبی دارند می‌رسند. دو شرکت ما که با اسپوتنیک و موسسه گامالیا که صاحب پروانه اسپوتنیک وی است، قرارداد بستند که یکی از آن‌ها اکتوور است که مراحل تولیدش پیش رفته و یکی هم سیناژن است.

وی ادامه داد: همچنین بحث تولید مشترک واکسن از سوی انستیتو پاستور ایران با طرف کوبایی است و یک شرکت دیگر ما هم دارد با یک شرکت استرالیایی اقدامات جدی را دنبال می‌کند. باز هم برای ما ثابت شد که باید تکیه اصلی‌مان به تولیدکنندگان داخلی‌مان باشد و در این زمینه باید کمتر به خارج چشم داشته باشیم. البته به هیچ وجه از واردات غافل نبودیم. ما مطمئن هستیم که ظرف چند ماه آینده در تولید به نتایج خوبی می‌رسیم.

شانه‌ساز گفت: باید توجه کرد که واقعا شرکت‌های واکسن‌ساز ما برای تامین اقلام مختلف‌شان برای تولید با مشکلات شدید تحریمی مواجهند و بسیاری از دستگاه‌ها و تجهیزاتی که می‌خواهد در زمینه تولید واکسن به کار گرفته شود و حتی مواد اولیه‌ای که برای تولید واکسن مورد نیاز است، در تور بی رحمانه تحریم‌ها با کندی پیش می‌رود، وگرنه ما می‌توانستیم زمان را کوتاه‌تر کنیم، اما تولیدکنندگان ما با تحریم‌های ناجوانمردانه دست و پنجه نرم می‌کنند.

 

وی افزود: به هر حال ما در زمینه تولید مواد اولیه هم در کشور با کمک معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برنامه‌های مشترکی را آغاز کردیم تا در زمینه تولید این اقلام و بسیاری از تجهیزات و دستگاه‌هایی که در تولید واکسن کمک می‌کند، از مسیر داخلی تامین کنیم. همه این بخش‌ها همزمان فعال است و امیدوارم همانطور که گفتیم در سال آینده در چنین موقعی همانطور که در همه حوزه‌های مختلف اعم از ماسک و... علاوه بر رفع نیاز خودمان، صادرکننده شده‌ایم، این اتفاق برای واکسن هم رخ می‌دهد و مطمئن هستیم که به عنوان یکی از منابعی هستیم که می‌تواند واکسن را به مردم کشور‌های دیگر برساند و جزو تامین کننده‌ها محسوب شویم.

معاون وزیر بهداشت درباره وضعیت تخصیص ارز برای واردات واکسن، گفت: تاکنون طبق قراداد‌هایی که بستیم، باید حدود هفت و نیم تا هشت میلیون واکسن وارداتی تحقق می‌یافت که حدود یک چهارم آن محقق شده است. به عنوان مثال ما با کمپانی هندی بهارات تفاهم‌نامه ۲.۵ میلیون دوز واردات را داشتیم و ارز و پول ۵۰۰ هزار دوز هم داده شده بود، اما ۱۲۵ هزار دوز وارد شد و دادستانی هند اجازه تحویل مابقی آن را نداد. همچنین با روسیه قرارداد دو میلیون دوزی بستیم که تاکنون عملا ۷۰۰ هزار دوزش محقق شده است. البته با تلاش‌هایی که انجام می‌شود، امیدواریم هرچه زودتر این دو میلیون دوز بیاید و ۶۰ میلیون دوز هم قرارداد جدید بسته شده و قرار است که تا پایان سال میلادی جاری تحویل داده شود و نمی‌دانیم که چقدر محقق خواهد شد.

 

وی افزود: به لحاظ شرایط خاص دنیا و ظرفیت محدود تولید واکسن و نیاز‌های بسیار بزرگتری که امروز وجود دارد، اینکه بگوییم چقدر از این قرارداد‌ها امکان تحقق دارد، درست نیست؛ بنابراین، می‌بینید که کمترین اظهارنظر‌ها در این زمینه از سوی بنده و همکارانم در سازمان انجام شده که دلیلش تغییراتی است که اتفاق می‌افتد.

شانه‌ساز درباره جهش‌های کرونا و تاثیر واکسن بر آن، گفت: بحث جهش ویروسی موضوع تازه‌ای نیست و اکنون به دلیل کثرت آلودگی و نقل و انتقال سریع‌تر این ویروس به هر حال این جهش‌ها خودش را سریع‌تر نشان می‌دهد. برخی واکسن‌ها و تغییراتی که در تولید واکسن‌هاست، نسبت به این جهش‌ها پاسخگویی کمتر دارند و برخی روش‌ها می‌تواند در زمینه مقابله با این جهش‌ها کارایی خودش را حفظ کند. در بحث کلینیکال ترایالی که انجام می‌شود، تولیدکنندگان ما نظارت کافی را در این زمینه دارند.

 

وی افزود: در بحث کرونای انگلیسی شرکت‌های ما نتایج‌شان خوب بوده است، اما به این معنی نیست که خیالمان راحت باشد و می‌توانیم همه جهش‌ها را مدیریت کنیم. برخی فکر می‌کنند که یک بار تزریق واکسن در کرونا کفایت می‌کند، اما اینطور نیست. اکنون تا زمانی که درگیری در دنیا وجود دارد، سالیانه و حتی در مدت زمانی کوتاهتر واکسن باید استفاده شود تا بتواند جهش‌ها را مدیریت کند.

رئیس سازمان غذا و دارو در پاسخ به سوالی درباره اقدام هلال احمر در زمینه واردات واکسن، گفت: جمعیت هلال احمر هم مانند دیگر واردکنندگان چند منبع را هم خواستند و ما هم معرفی نامه‌ها را به آن‌ها دادیم، پیگیری‌ها انجام شده و منتظر زحمت آن‌ها هستیم که اگر وارد شود حتما استفاده می‌کنیم.

وی در پاسخ به سوال دیگری درباره فرآورده‌های گیاهی با عنوان داروی گیاهی کرونا نیز گفت: اتفاق بسیار بسیار خوبی در این حوزه افتاد و تعداد این دارو‌های گیاهی بسیار بیشتر از چهارتا شده است. واقعیت این است که اتفاق خوبی که افتاد این بود که درباره دارو‌های گیاهی و طبیعی که در کرونا مطرح شد، برایشان مطالعات بالینی انجام شد و اینطور نبود که صرف یک فرد، تصمیم‌گیری شود. برخی مدعیان اعلام می‌کنند ما می‌دانیم این دارو موثر است و چند نفر آن را استفاده کردند و خوب شدند، اما کار سازمان غذا و دارو اینطور نیست و کار مطالعات بالینی درباره این دارو‌ها انجام شد و موفق شدند مجوز‌های لازم را دریافت کنند.