صنعت خودرو در مقایس جهانی همواره سعی کرده با هزینه در بخش تحقیق و توسعه (R&D) و توسعه فناوری های به کار رفته در محصولات خود به سمت تولید خودروهای بهتر پیش برود. این روند دست کم تا حدود 15 سال قبل با کمک موسسات درون سازمانی و برون سازمانی پیش رفته است و حتی در بعضی از پروژه ها در دوران گذشته فرآیند سعی و خطا نیز بخشی از کار به حساب می آمد. اما با پیشرفت و فراگیری دانش الکترونیک و IT در 30 سال گذشته، روند فعالیت های پژوهشی در این صنعت تغییرات گسترده ای را تجربه کرده است. زیرا دیگر یک خودرو تنها مفهوم وسیله نقلیه ندارد.
همانطور که بارها احتمالا در رسانه ها شنیده یا خوانده اید، صنعت خودرو با بیش از 60 صنعت دیگر به صورت مستقیم و غیر مستقیم در تماس است و این مهم باعث شده این صنعت در کشورهای مختلف به عنوان یک صنعت استراتژیک شناخته شود. در حال حاضر بسیاری از شرکت های خصوصی در جهان که کار آنها تولید خودرو نیست هم به دلیل ارتباط با این صنعت وابسته به مسائل خودروسازان جهان هستند. از این رو روند تغییرات دانش و فناوری در جهان به میزان زیادی بستگی به صنعت خودرو نیز دارد.
درست در همین شرایط است که ظهور شرکت های دانش بنیان روندی متفاوت را در توسعه و پیشرفت صنعت خودرو رقم می زند. تصور کنید همه فعالیت های طراحی و تولید و تست یک فناوری را در گذشته خودروسازان به تنهایی و با کمک شرکت های بیرونی (همچون تست تصادف) انجام می داند. روندی پر هزینه با صرف زمان بسیار که امروز دیگر با وجود شرکت های دانش بنیان اثری از آن نیست.
زیرا شرکت های دانش بنیان که فعالیت آنها تنها به تولید فناوری با استفاده از دانش فنی و پتانسیل های علمی متکی است، می توانند به راحتی در مسیر خواسته های خودروسازان گام بردارند. این شرکت ها همواره از نخبگان علمی استفاده می کنند که گره های بزرگی با دستان آنها باز می شود.
به طور مثال باید بدانید امروز از میان 10 شرکت برتر و ثروتمند جهان، 9 شرکت به صورت مستقیم با شرکت های دانش بنیان در تماس هستند. زیرا این شرکت ها به موضوع خلاقیت، نوآوری و مهارت این شرکت ها پی برده اند و به این ترتیب پروژه های خود در همه حوزه ها را به جای صرف هزینه و زمان بسیار به شرکت های دانش بنیان سفارش می هند. جالب است بدانید در صنعت خودرو کمپانی تسلا از پیشتازان این نوع همکاری هاست و توسعه این برند نیز بر اساس همین شرکت ها دامنه خواهد داشت.
به این ترتیب اهمیت شرکت های دانش بنیان و اثرگذاری آنها در صنعت خودرو جهان امری بدیهی است که نمی توان از آن چشم پوشید. در این مسیر صنعت خودرو کشور به خصوص ایران خودرو در سال های گذشته با برخوداری از شرکت های دانش بنیانی چون جتکو، تام ایران خودرو و ایپکو همواره سعی کرده است نیازمندی های خود را خود تامین کند. اما هنوز هم توسعه این همکاری ها کاملا مورد نیاز است.
در شرایطی که امروز سلایق خریداران به سمت استفاده از خودروهایی با امکانات بیشتر و هوشمندی پیش می رود، تعمیق همکاری با شرکت های دانش بنیان به عنوان تولید کنند فناوری و تکنولوژی بی شک در اولویت مردان صنعت خودرو ایران باید باشد. این موضوع زمانی اهمیت پیشتری پیدا می کند که قرار باشد با استفاده از علم الکترونیک به سراغ بومی سازی فناوری های مختلف برویم.
برای مثال تصور کنید، در تعریف محصول یکی از پلتفرم ها در صنعت خودرو یک محصول برقی نیز وجود دارد. برای تولید این خودرو با توجه به سطح تکنولوژیکی که دارد، قطعا همکاری با شرکت های دانش بنیان می تواند مسیر را کوتاه و کم هزینه کند. زیرا توسعه پلتفرم الکترونیکی در چنین خودرویی نیازمند تحقیق و توسعه و باز کردن گره های الکترونیکی است که به همت شرکت های دانش بنیاین و نیروهای مستعد آنها میسر می شود.
در حقیقت افزایش شرکت های دانش بنیان در سال های اخیر در کشور به خصوص بعد از تحریم های ظالمانه همه جانبه، توانسته بسیاری از صنایع را در تامین قطعات و نرم‌افزارهای مختلف عملکردی یاری کند. زیرا هر قدرت پایگاه های علمی و محققان با دانش در کشور ساختارمندتر بتوانند فعالیت کنند، بی شک صنایع کشور از جمله صنعت خودرو می تواند با سرعت بیش‌تری به پیشتازان جهانی نزدیک شود.
آنچه که صنعت خودرو به عنوان لکوموتیو دیگر صنایع نیاز دارد، بی شک توسعه همکاری ها با شرکت های دانش بنیان است. هر چند این رویکرد را می توان در شرکت هایی چون ایران خودرو دید، اما برای تسریع این روند و بهبود بهره وری این همکاری ها قطعا وزارتخانه های صمت و علوم نقشی اساسی خواهند داشت. همچنین از نقش دانشگاه های کشور نیز نمی توان به سادگی عبور کرد و حتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز در این مسیر باید راه را روشن کنند. اما انچه که نباید در هیاهوی رسانه ای این همکاری ها گم شود، ترک تشریفات و سازمان‌دهی این همکاری هاست. زیرا صنعت فناورانه خودرو بدون تنیدن ریسمان دور شرکت های دانش بنیان، نمی تواند برای مدت طولانی سرپا بماند که این بار نیز ایران‌خودرو پیشگام این مسیر شده است.
