در ایام روزه‌داری تاکید می‌شود که در فاصله افطار تا سحر، جهت پیشگیری از کم آبی بدن و حفظ عملکرد کلیه‌ها بویژه در بیماران کلیوی، لازم است مایعات کافی به‌خصوص آب مصرف شود؛ بنابراین مهم است که بدانیم چگونه می‌توان از به هم خوردن تعادل آب و املاح بدن در ماه رمضان جلوگیری کرد؟
به گزارش ایسنا، عملکرد صحیح کلیه‌ها برای بدن بسیار حیاتی است و اعضای بدن برای کارکرد مطلوب وابسته به کلیه‌ها هستند.
عملکرد کلیه‌ها به سه دسته کلی تقسیم می‌شود:
- کلیه‌ها آب بدن را تنظیم می‌کنند. برای عملکرد مطلوب بدن، لازم است که حجم آب و مایعات بدن به دقت تنظیم شود. یکی از مهمترین وظایف کلیه‌ها دفع آب اضافی یا حفظ آب بدن و ایجاد تعادل در مایعات بدن است.
- کلیه‌ها خون را از مواد زاید تصفیه می‌کنند. کلیه‌ها با تنظیم دفع املاح، تعادل املاح خون را تنظیم می‌کنند و به این صورت غلظت املاحی مانند سدیم و پتاسیم را که برای سلامتی و تعادل مایعات بدن ضروری است در حد معینی حفظ می‌کند. کلیه در تنظیم کلسیم و فسفر مورد نیاز برای سلامتی استخوان نیز دخالت دارد. افزایش غلظت مواد زاید و برخی داروها برای بدن سمی است. مواد زایدی مانند اوره، کراتینین و اسید اوریک برای حفظ سلامت و عملکرد طبیعی اندام‌ها باید از بدن دفع شوند. کلیه‌ها این مواد زاید را از خون برداشته و از طریق ادرار دفع می‌کنند. افزایش میزان این مواد زاید در خون به بالاتر از حد معمول یا تغییر مقدار کراتینین ادرار، می‌تواند نشانه نارسایی و اختلال در کار کلیه‌ها باشد و به همین جهت می‌توان میزان این مواد در خون یا میزان دفع برخی از آن‌ها را در ادرار به عنوان معیاری برای ارزیابی عملکرد کلیه‌ها در نظر گرفت.
- کلیه‌ها هورمون می‌سازند. کلیه‌های سالم پیام رسان‌های شیمیایی مهمی به نام هورمون‌ها را نیز می‌سازند. این هورمون‌ها در جریان خون گردش کرده و بعضی از عملکردهای بدن مانند فشار خون، ساخت گلبول‌های قرمز و جذب کلسیم از روده‌ها را تنظیم می‌کنند.
با توجه به عملکرد کلیه‌ها به ویژه دفع آب، املاح اضافی و مواد زاید از بدن، کاهش مصرف آب، مایعات و غذا در مدت طولانی از روز و تغییرات رژیم غذایی، ممکن است عملکرد کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.
روزه‌داری چه اثری بر تعادل آب و املاح بدن دارد؟
روزه‌داری ممکن است سبب تغییر در تعادل آب و املاح خون افراد روزه‌دار شود. عواملی که تعادل مایعات بدن را در ماه رمضان تحت تأثیر قرار می‌دهند، عبارتند از:
- مصرف آب و مایعات
- شرایط آب و هوایی و درجه حرارت محیط
- تعریق ناشی از فعالیت فیزیکی
چگونه می‌توان از به هم خوردن تعادل آب و املاح بدن در ماه رمضان جلوگیری کرد؟
با رعایت موارد زیر می‌توان از برهم خوردن تعادل آب و املاح بدن در ماه رمضان پیشگیری کرد:
- دریافت آب و مایعات کافی در فاصله افطار تا سحر
- پرهیز از حضور در محیط‌های گرم
- اجتناب از فعالیت بدنی شدید به ویژه در آب و هوای گرم
روزه‌داری در بیمارانی که پیوند کلیه شده‌اند، باید با نظر و صلاح دید پزشک متخصص انجام شود. در مجموع باید با توجه به فصل سال و شرایط آب و هوایی و همچنین با مشاوره پزشک متخصص جهت تغییر دز و زمان مصرف داروها انجام گیرد.
بنابر اعلام پژوهشکده علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، در نهایت باید توجه کرد که در افراد سالم روزه‌داری ماه رمضان اختلالی در کارکرد کلیه‌ها بوجود نمی‌آورد. در عین حال در بیماران مبتلا به بیماری‌های شدید کلیوی روزه‌داری توصیه نمی‌شود و قطعا باید نظر پزشک متخصص لحاظ شود. بیماران مبتلا به اختلالات کلیوی که بیماری آن‌ها کنترل شده است، باید با پزشک متخصص خود مشورت کنند و در صورت اجازه پزشک، با رعایت برخی نکات و توصیه‌ها می‌توانند اقدام به روزه‌داری کنند.
همچنین باید آموزش‌های کافی در مورد علایم کم آبی و اقدامات لازم در صورت مشاهده آن علایم به بیماران داده شود. بیماران باید با پیروی از یک رژیم غذایی کامل و صحیح، توصیه‌های تغذیه‌ای مناسب برای هر درجه از نارسایی کلیوی را به دقت رعایت کنند.
