به گزارش تابناک، پیتر کریفت با توجه به نیازها و دغدغه‌های معاصر فلسفی، از اثر حجیم «علم کلام» آکویناس، بخش‌های مرتبط و فلسفی را گزینش کرده و آن‌ها را به انگلیسی ترجمه نموده است که حاصلش کتاب «جامع علم کلام» شده است و به تازگی ترجمۀ آن به فارسی منتشر گردیده است. پیتر کریفت، استاد فلسفه و کلام مسیحی است. وی با برجسته کردن مسائل اساسی «علم کلام» و همچنین مطالب پیچیده قصد دارد تا خوانندۀ امروزی را با دانش و خرد فلسفی توماس آکویناس آشنا کند.
به‌طور کلی کتاب به هفت بخش تقسیم شده است: بخش اول پاره‌ای نوشته‌های آکویناس در باب ماهیت علم کلام به‌عنوان یک علم است؛ در بخش دوم کتاب به استدلال‌های توماس برای اثبات وجود خدا پرداخته است؛ در بخش سوم کتاب گزیده‌ای از نوشته‌های توماس در باب ماهیت خدا است، از قبیل بساطت، وحدت، مشیت، علم و دیگر صفات خداوند؛ بخش چهارم مربوط به آرای آکویناس راجع‌به یکی از پرمناقشه‌ترین مباحث قرون‌وسطی، یعنی جهان‌شناسی و خلقت است. در این بخش از کتاب نحوۀ خلقت و آفرینش و مسئلۀ شر بررسی می‌شود؛ بخش پنجم کتاب به نوشته‌های آکویناس در باب انسان‌شناسی و رابطۀ نفس و بدن اختصاص دارد؛ بخش ششم راجع‌به معرفت‌شناسی و علم‌النفس آکویناس است و نوشته‌های مربوط به نظریۀ خاص آکویناس در معرفت‌شناسی آورده شده است؛ بخش هفتم و آخر نیز مربوط به مطالب اخلاقی کتاب «علم کلام» است و شامل بررسی پرسش‌های نظیر «سعادت چیست؟»، «فضیلت و رذیلت چیست و نسبت آن‌ها با یکدیگر چگونه است؟» و نظریۀ ابداعی آکویناس یعنی «قانون طبیعی چیست؟» می‌باشد.
همانطور که گفته شد، از مزایای این کتاب وجود توضیحات روشنگر پیتر کریفت در پاورقی‌های کتاب است. از دیگر مزایای این کتاب گزینش خاص از «علم کلام» آکویناس است که با توجه به پرسش‌های فلسفی امروز انجام گردیده است. به گفتۀ خود کریفت، این کتاب «قرار است پلی بین فرهنگ قرون‌وسطی و مدرن و پلی بین خوانندگان مبتدی و متخصص باشد».
ذرباره نویسنده
توماس آکوئینی (آکویناس)، در میان سال‌های ۱۲۲۴-۱۲۲۶ میلادی در منطقه آکوینو در نزدیکی شهر ناپل متولد شد؛ پس از طی تحصیلات مقدماتی در دانشگاه ناپل، در ۱۲۴۴ میلادی به فرقه دومینیکیان پیوست و پس از آن، برای ادامه تحصیل راهی پاریس شد. توماس در دانشگاه پاریس نزد آلبرت کبیر الهیات آموخت و بعدها خود به مقام استادی این دانشگاه دست یافت. تـوماس در انتخـاب میـان عقل و ایمان ــ کـه از شایع‌ترین مسائل سده‌های میانه است ــ قاطعانه جانب ایمان را می‌گیرد و نقد عقلانیِ مبادی دین و تشکیک در حقانیت ایمان را هرگز جایز نمی‌داند.
تـوماس عقل و فلسفه را همچون خادمان الهیات و برای توضیح محتوای ایمان به خدمت می‌گیرد. عقل و ایمان انسان را به سوی حقیقتی واحد هدایت می‌کنند و از این روی، میان ایمان و فلسفه راستین تعارضی وجود ندارد. توماس در باب شناخت و شناخت‌شناسی کاملا مشائی است و در مقابل آوگوستینوس و سنّت نو افلاطونی پیش از خود قرار می‌گیرد که به نظریه‌های اشراقی شناخت گرایش داشتند. به عقیده توماس، غایت شناخت درکِ ماهیت اشیاء و موجودات از طریق انتزاع است، نه شهود مثال موجودات در عقل الهی. او برای شناخت خداوند نظریه تشابه را پیشنهاد می‌کند؛ اطلاق صفات بر خداوند و مخلوقات نه به اشتراک لفظی است، نه به اشتراک معنوی، بلکه به تشابه است. استدلال‌های توماس به «۵ طریق» توماس شهرت دارد. این برهان‌ها در حقیقت اقتباسی است از برهان‌های افلاطون، ارسطو و ابن سینا که توماس آن‌ها را در یک‌جا گرد آورده است.
از مهم‌ترین آثار او می‌توان به «جامع الهیات»، «جامع در ردّ کافران»، رساله «درباره وجود و ماهیت» و تفسیر بر برخی آثار ارسطو اشاره کرد.
قسمتی از متن کتاب
آیا فضیلت‌های الهی عبارت‌اند از حد وسط؟
اعتراض ۳. همچنین امید، که فضیلتی الهی ست، حد وسط ایمان یاس و جسارت است. به همین صورت، چنان‌که بوئتیوس می‌گوید، ایمان مسیری میانه بین بدعت‌های مخالف می‌گیرد: بدین ترتیب، با اعتراف به یک شخص و دو طبیعت در مسیح، ما حد وسط را مراعات می‌کنیم میان بدعت نسطوریان، که به وجود دو شخص و دو طبیعت معتقد بودند، و بدعت ائوتوخس که به یک شخص و یک طبیعت معتقد بود. لذا فضیلت الهی عبارت است از حد وسط.
برخلاف، هرجا که فضیلت عبارت باشد از حد وسط، نه فقط با تفریط بلکه با افراط نیز گناه کردن ممکن است. اما هیچ گناهی به واسطه افراط دربرابر خدا، که متعلق فضیلت الهی است، وجود ندارد...
من جواب می‌دهیم،... همچنان که ما هرگز نمی‌توانیم به قدری که باید به خدا عشق بورزیم، نمی‌توانیم به قدری که باید به او باور و امید داشته باشیم...
جواب اعتراض ۳. امید حد وسط میان جسارت و یاس، در نسبت با ما، است، به عبارتی، از آن حیث که انسان به این سبب گفته می‌شود جسور است، که امید دارد خیری را زیاده از حد وضعیت خویش از خدا دریافت کند؛ یا به این سبب گفته می‌شود مایوس است که نمی‌تواند امید داشته باشد به چیزی که بر طبق وضعیتش می‌تواند به آن امید داشته باشد. اما ممکن نیست هیچ امید زیاده از حدی در مقایسه با خدا، که خیریتش نامتناهی است، وجود داشته باشد. به همین صورت ایمان مساله میانه بین بدعت‌های مخالف را می‌گیرد، نه به واسطه مقایسه متعلقش، که خداست، که ما می‌توانیم بسیار زیاد به او باور داشته باشیم؛ بلکه از آن حیث که خودِ عقیدۀ انسانی بین عقاید مخالف موضع میانه را می‌گیرد، چانکه قبلاً تبیین شده است. (صفحه ۵۳۴ و ۵۳۵)
کتاب «جامع علم کلام، توماس آکوئینی» تلخیص و توضیح پیتر کریفت و ترجمه علی‌رضا عطارزاده در ۶۴۸ صفحه، در قطع رقعی، با شمارگان ۱۱۰۰ نسخه در سال ۱۴۰۲ منتشر شد.
