در سال‌های اخیر بازار خودرو با چالش‌های متعددی روبه‌رو بوده است، با وجود عرضه خودروهای وارداتی به بازار، رکود همچنان بر این صنعت سایه افکنده است؛ این وضعیت پیچیده می‌تواند ناشی از عوامل گوناگونی باشد که بر عرضه و تقاضا تأثیر گذاشته‌اند.
به گزارش تابناک به نقل از ایمنا، افزایش نرخ ارز، تحریم‌های اقتصادی، تورم بالا و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان از جمله عواملی هستند که به کاهش تقاضای داخلی برای خرید خودرو منجر شده‌اند.
ورود خودروهای وارداتی به بازار که می‌تواند در شرایط عادی منجر به افزایش رقابت و کاهش قیمت‌ها شود، نتوانسته است تأثیر قابل توجهی بر بهبود وضعیت بازار داشته باشد؛ هزینه‌های بالای واردات، تعرفه‌های گمرکی سنگین و محدودیت‌های بانکی از جمله موانعی هستند که از مزایای واردات خودرو کاسته‌اند.
کاهش تولید جهانی خودرو به دلیل کمبود تراشه‌های الکترونیکی و دیگر مواد اولیه، به افزایش قیمت‌ها و کاهش عرضه در سطح جهانی منجر شده است. این وضعیت در کنار مسائل داخلی، رکود بازار خودرو را تشدید کرده است.
مصرف‌کنندگان و تأثیر شرایط بازار
مجتبی نظری، کارشناس ارشد صنعت خودرو به خبرنگار ایمنا می‌گوید: بازار خودرو به دو بخش اصلی خریداران سرمایه‌ای و مصرف‌کنندگان تقسیم می‌شود، خریداران سرمایه‌ای کسانی هستند که به‌عنوان سرمایه‌گذار وارد بازار خودرو می‌شوند و معتقدند که با خرید خودرو در آینده قیمت آن افزایش پیدا خواهد کرد، بنابراین می‌توانند از این طریق ارزش پول خود را حفظ کرده یا سود به‌دست آورند، این دسته از خریداران به‌طورمعمول بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهند و موجب می‌شوند که دلالان و سرمایه‌گذاران با سرمایه‌های کلان وارد بازار شوند.
وی می‌افزاید: در مقابل، گروه دیگری به‌عنوان مصرف‌کننده وارد بازار می‌شوند، این افراد خودرو را برای استفاده شخصی یا خانوادگی خریداری می‌کنند، نیاز این دسته به‌طور مستقیم با شرایط بازار و توان مالی آنها مرتبط است، مصرف‌کنندگان اغلب می‌توانند زمان خرید خودرو را تا دو ماه به تأخیر بیندازند و وقتی که شرایط بازار به‌نفع آنها شود، اقدام به خرید می‌کنند.
اقدامات دولت برای مدیریت بازار خودرو
کارشناس ارشد صنعت خودرو تصریح می‌کند: در حال حاضر، بازار خودرو تحت تأثیر دو عامل اصلی است، یکی تأثیر خریداران سرمایه‌ای که به‌دنبال سود از افزایش قیمت خودروها هستند و دیگری مصرف‌کنندگان که نیاز فوری به خودرو دارند، در حال حاضر بیشتر خریداران بازار مصرف‌کنندگان هستند که به‌دنبال خودروهای موردنیاز خود می‌گردند.
نظری خاطرنشان می‌کند: نکته‌ای که باید توجه کنیم، این است که بازار خودرو به‌ویژه در ایران تحت تأثیر شرایط اقتصادی و تعرفه‌های وارداتی قرار دارد، قیمت تمام‌شده خودروها در داخل کشور به‌دلیل تعرفه‌های واردات و هزینه‌های تولید بالا رفته است، این شرایط موجب می‌شود که واردات خودروهای خارجی تأثیر زیادی بر بازار نداشته باشد و در نتیجه خودروهای تولید داخل بیشتر مورد توجه قرار بگیرند.
وی ادامه می‌دهد: در این شرایط، دولت‌ها برای مدیریت بازار اقداماتی انجام می‌دهند، برای نمونه در گذشته دولت با آزادسازی واردات خودرو سعی کرد تا رقابتی در بازار ایجاد کند، اما این فرایند به‌طور کامل اجرا نشد و دولت همچنان در تلاش است که از طریق مداخلات مختلف بازار خودرو را کنترل کند.
تأثیر عوامل داخلی و خارجی بر بازار خودرو / ضرورت اصلاح سیاست‌های اقتصادی
کارشناس ارشد صنعت خودرو می‌گوید: یکی از تجربیات موفقی که در کشور وجود داشت، عرضه خودروها در بورس کالا بود، در این روش خریدار خودرو را به بالاترین قیمت ممکن خریداری می‌کرد و فروشنده خودرو را به پایین‌ترین قیمت می‌فروخت که این امر خود علاوه بر آنکه موجب تعادل در بازار می‌شد، کاهش قیمت‌ها را نیز به دنبال داشت، اما با دخالت دولت این تجربه موفق به‌طور کامل ادامه پیدا نکرد.
نظری عنوان می‌کند: بازار خودرو تحت تأثیر عوامل مختلف داخلی و خارجی قرار دارد؛ تحریم‌ها، هزینه‌های اضافی و اجرا نشدن صحیح قوانین، همگی موجب شده‌اند که این بازار به یک بازار غیر رقابتی و با نوسانات بسیار تبدیل شود، این در حالی است که در سطح جهانی تولید خودرو به‌صورت جهانی و در کشورهای مختلف صورت می‌گیرد و تولید ملی مفهومی ندارد، در نتیجه تولیدکنندگان تلاش می‌کنند تا محصولات خود را با پایین‌ترین قیمت ممکن به بازار عرضه کنند و این موضوع خود موجب جابه‌جایی عرضه از سوی افراد مختلف در بازار می‌شود.
وی درباره بازار خودرو تاکید می‌کند: تا زمانی که سیاست‌های اقتصادی اصلاح نشود، وضعیت بهبود پیدا نخواهد کرد و مشکلات اقتصادی ادامه خواهد داشت.
تأثیر رکود بر خودروسازان داخلی
امیرحسن کاکایی، کارشناس صنعت خودرو به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در شرایط فعلی نمی‌توان انتظار داشت که واردات خودرو به کاهش معنی‌دار قیمت‌ها منجر شود، برای نمونه خودروساز چینی که در ایران خودرو تولید می‌کند، قیمت آن خودرو در بازار ایران به حدود یک و نیم میلیارد تومان می‌رسد، این قیمت به دلیل هزینه‌های تولید در داخل کشور است، نه اینکه قیمت خودرو در ایران دو یا سه برابر قیمت آن در چین باشد، بنابراین اگر مردم قادر به خرید این خودروها نباشند، خودروساز قیمت‌ها را کاهش نمی‌دهد، چرا که نمی‌تواند قیمت را پایین بیاورد، زیرا هزینه‌ها بالا است و هر تولیدکننده‌ای دنبال سود است، در نتیجه واردات خودرو تأثیر چندانی بر کاهش قیمت‌ها نخواهد داشت و حتی ممکن است بازار راکدتر شود.
وی می‌افزاید: در صورت رکود، احتمال ورشکستگی خودروسازان داخلی افزایش می‌یابد و آنها تولید را کاهش می‌دهند، این وضعیت با وضعیت پیشین متفاوت است، چرا که در گذشته با افزایش واردات، بازار به سرعت رونق می‌گرفت، اما در حال حاضر پول نقد در دست مردم بسیار محدود است و بخش بزرگی از ثروت مردم در بازار مسکن قفل شده است، این وضعیت موجب می‌شود که بازارهای مختلف از جمله بازار خودرو با سرعتی کند و کم‌تحرک حرکت کند.
وابستگی به ارز خارجی و کاهش درآمد ارزی
کارشناس صنعت خودرو تصریح می‌کند: در ماه‌های اخیر با وجود کاهش قیمت دلار از ۷۰ هزار تومان به ۶۰ هزار تومان، قیمت‌ها در بازار خودرو تنها حدود شش درصد افزایش پیدا کرده است، این نشان می‌دهد که در حال حاضر بازار خودرو در رکود شدید قرار دارد؛ واردات خودرو نه تنها تأثیر مثبتی ندارد، بلکه ممکن است مشکلات بیشتری ایجاد کند، به طور خاص این واردات می‌تواند منجر به تمرکز بیشتر روی واردات و نادیده گرفتن نیازهای صنعت خودروی داخلی شود و در نهایت سرعت سقوط این صنعت را افزایش دهد.
کاکایی خاطرنشان می‌کند: این روند موجب وابستگی بیشتر کشور به ارز خارجی و کاهش درآمد ارزی می‌شود، با این حال مسئولان به طور نادرست در حال تخصیص منابع مالی هستند و برخی تصمیمات و صحبت‌ها همچون اظهارات اخیر رئیس مجلس درباره تخصیص هشت میلیارد دلار برای واردات قطعات است که نشان می‌دهد تخصیص منابع باید با دقت بیشتری انجام شود و چنین تصمیمات و صحبت‌های می‌تواند اقتصاد کشور را آسیب‌پذیرتر کند، در نتیجه با ادامه این روند، کشور در بلندمدت با رکود اقتصادی عمیق‌تری روبرو خواهد شد و زیان‌های سنگینی را تجربه خواهد کرد.
به گزارش ایمنا، بازار خودرو در شرایطی پیچیده و پرفشار به سر می‌برد و علی‌رغم تلاش‌ها برای واردات خودروهای خارجی و تزریق رقابت به بازار، مشکلات اقتصادی و مالی همچنان بر این صنعت سایه افکنده‌است.
افزایش هزینه‌های تولید، تعرفه‌های گمرکی سنگین و نوسانات نرخ ارز، از جمله عواملی هستند که مانع از کاهش قیمت‌ها و بهبود وضعیت بازار خودرو شده‌اند، مصرف‌کنندگان ایرانی که به دنبال خرید خودروهای موردنیاز خود هستند، با چالش‌های متعددی مواجه شده‌اند، کاهش قدرت خرید به دلیل تورم بالا و مشکلات اقتصادی از جمله عواملی است که موجب کاهش تقاضای واقعی برای خودروهای جدید شده است، علاوه بر این بخش بزرگی از سرمایه‌های مردم در بازار مسکن قفل شده است که این امر نیز به رکود بیشتر در بازار خودرو دامن زده است.
کارشناسان صنعت خودرو معتقدند که واردات خودروهای خارجی نمی‌تواند به تنهایی راه‌حلی برای این مشکلات باشد، همچنین هزینه‌های بالای تولید و نیاز به سودآوری تولیدکنندگان اجازه کاهش قیمت‌ها را نمی‌دهد.
به‌طور کلی، بازار خودرو در ایران نیازمند اصلاحات ساختاری و سیاست‌های حمایتی است، دولت‌ها باید با ایجاد تسهیلات و مشوق‌های مناسب به جذب سرمایه‌گذاری‌ها و تقویت صنعت خودروسازی داخلی کمک کنند.
مدیریت صحیح واردات و توجه به نیازهای صنعت داخلی، می‌تواند از وابستگی به ارز خارجی کاسته و شرایط اقتصادی را بهبود ببخشد، تنها با انجام این اقدامات و اصلاحات اساسی می‌توان به بهبود وضعیت بازار خودرو و خروج از رکود امیدوار بود.
