فیلترینگ چیست و فرآیند آن چگونه است؟

فیلتـرینگ اینترنتی یافیلتـرینگ، عبارت است از محدود کردن دسترسی کاربران اینترنت به وب‌گاه‌ها و خدمات اینترنتی که از دیدگاه متولیان فرهنگی و سیاسی هر کشور برای مصرف عموم مناسب نیست، اعمال فیلتـر به وسیله ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی انجام می‌شود ولی تعیین سطح، مصادیق و سیاست‌های فیلتـرینگ با حکومت‌هاست.

مبانی فیلتـرینگ در اینترنت

1- کامپیوتر یک صفحه وب را درخواست می‌کند.

2- این درخواست در ابتدا به ISP (شرکت خدمات دهنده ای که  از آن اینترنت دریافت می کنید) و از آنجا به شبکهٔ محلی فرستاده می‌شود.

3- قبل از این که درخواست از شبکه محلی به سروری که صفحه مورد نظر بر روی آن قرار گرفته‌است ارسال شود توسط سیستم فیلتـر کننده بررسی می‌گردد.

4- سیستم فیلتـر کننده کلیه درخواست‌ها را با لیستی که در بانک اطلاعاتی دارد مقایسه می‌کند که اصطلاحا به آن لیست سیاه می‌گویند. این لیست از سه جزء تشکیل شده‌است:

آدرس دامنه (Domain Address)،

آدرس آ‌ی‌پی (IP Address)،

کلمات کلیدی (Keywords)

اگر هیچ یک از کلمات و آدرس‌های موجود در لیست سیاه در درخواست شما وجود نداشته باشد، این درخواست پاک (clean) در نظر گرفته می‌شود. در غیر این صورت، درخواست آلوده (Dirty) تشخیص داده شده و بلوک می‌شود.

انواع فیلتـرینگ

فیلتـرینگ ازطریق DNS

سرویس DNS نام هر دامنه (Domain) را به IP آدرس متناظرش ترجمه می‌کند. آدرس سروری که سرویس DNS را ارائه می‌دهد، به طور اتوماتیک و در هنگام برقراری اتصال به اینترنت از طریق ISP در اختیار کامپیوتر شما گذاشته می‌شود. اگر این سرور DNS، سانسور کننده باشد، کلیه درخواست‌ها برای سایت‌های غیرمجاز را بی پاسخ می‌گذارد.

فیلتـرینگ به وسیلهٔ پروکسی

در این روش ISP دسترسی مستقیم به اینترنت را محدود کرده و شما را ملزم به استفاده از پروکسی می‌کند. باید در تنظیمات مرورگر، آدرس پروکسی سروری را که ISP داده را وارد کنید. کلیهٔ درخواست‌ها به پروکسی فرستاده می‌شود و در صورت مجاز بودن درخواست، پروکسی آن را از اینترنت گرفته و برایتان ارسال می‌کند.

فیلتـرکردن به کمک مسیریاب ها

در قسمت انتهایی شبکه (Gateway)، مسیریاب طوری تنظیم می‌شود که ترافیک خروجی شبکه را به سمت یک سیستم خاص(!) منحرف کند؛ کلیهٔ درخواست‌ها از این سیستم عبور داده می‌شوند و در صورت وجود سایت‌های غیر مجاز، جریان اطلاعات بلوک می‌شود.

فیلتـرینگ به کمک سانسورافزارها

این نرم‌افزارها بیشتر در منزل (برای کنترل والدین بر فرزندان)، مدارس و دانشگاهها استفاده می‌شوند و در حقیقت نوعی فیلترینگ سفارشی هستند که در کشورهای مثل آمریکا به کار گرفته می شوند. مانند : Net Nanny، Cyber sitter، Cyber portal

فیلتـرینگ به کمک مسدود کردن پورتها

پورتها مانند درهایی هستند که سرور از طریق آنها سرویس هایش را ارائه میدهد. اگر پورتی بلوک شود، تمام سرویس‌هایی که از طریق آن پورت ارائه می‌گردد، غیر قابل دسترس می‌باشد. بیشتر پورتهای ۸۰، ۳۱۲۸، ۸۰۸۰ مسدود می‌شوند، زیرا پورت‌های متداول برای پروکسیها هستند.

لیست سیاه و لیست سفید

لیست سیاه: شامل آدرس مجموعه سایت‌هایی است که دسترسی به آن‌ها مجاز نمی‌باشد. گاهی هم از کلمات کلیدی استفاده می‌شود به طوری که اگر در سایت مورد درخواست این کلمات وجود داشته باشد، بلوک می‌شود.
لیست سفید: شامل آدرس مجموعه سایت‌هایی است که دسترسی به آنها مجاز می‌باشد. در سازمان‌هایی استفاده می‌شود که می‌خواهند کارمندانشان فقط به تعداد معدودی سایت دسترسی داشته باشند.

فیلتـرینگ معکوس

این نوع فیلتـرینگ در مقصد انجام می‌شود. سرور شرکت ارائه دهندهٔ خدمات، قبل از ارائهٔ هر گونه سرویسی، ابتدا IP مشتری را چک می‌کند و در صورتی که متعلق به یک کشور تحریم شده باشد، از ارائهٔ سرویس سرباز می‌زند.

مزایا و معایب فیلتـرینگ

برخی از مزایای فیلتـرینگ را چنین برشمرده‌اند:

• مانع افزایش سریع فسادهای اخلاقی
• کاهش سستی ایمان در جامعه
• مانع کلاهبرداری‌های کلان اینترنتی
  
• مانع گسترش اطلاعات غلط و نادرست
  
• مانع زیر سوال رفتن شخصیت اشخاص
• جلوگیری از ضربه‌های اقتصادی به سازمان‌ها و نهادها
  

برخی از معایب فیلتـرینگ را چنین برشمرده‌اند:

• باعث کندی سرعت اینترنت و اتلاف وقت کاربران و قشر تحصیل کرده می‌شود.
• باعث تضعیف حوزهٔ فناوری اطلاعات و کاربردهای آن در بخش تجارت می‌شود.
• باعث بی جهت فیلتـر شدن بسیاری از سایت‌های علمی (مخصوصا پزشکی) می‌شود.
• باعث از بین رفتن حرمت قانون و قبح قانون شکنی می‌شود.
• باعث کاهش ارتباطات مفید در سطح جهانی می‌شود.
• باعث صرف وقت و هزینه‌های بسیار زیاد می‌شود.
• سبب استفادهی سود جویان برای کاهش امنیت اطلاعات می‌شود.
• گاهی از انتشار بعضی خبرهای واقعی و لازم برای جامعه جلوگیری می‌کند.