جهان صنعت در گزارشی نوشت:
این یک بازی بچگانه یا اپلیکیشن ساده موبایل نیست، می‌خواهیم درباره موضوعی بحث کنیم که دو وزارتخانه، نهادهای حاکمیتی و شرکتهای عظیمی را درگیر کرده است؛ فیلترینگ «وایبر» و سایر اپلیکیشن‌های مشابه.
اجازه دهید داستان را از اینجا شروع کنیم؛ در سال 1382 یعنی حدود 10 سال قبل، تنها 2/ 11 درصد از ایرانیان تلفن همراه داشتند، پنج سال بعد یعنی در سال 1387 این رقم به نزدیک 81 درصد می‌رسد و در سال گذشته یعنی 10 سال بعد ایرانیانی که تلفن همراه در دست داشتند نزدیک به 95 درصد بودند.1
این یعنی تعداد کسانی که در ایران از تلفن همراه استفاده می‌کنند نزدیک به 74 میلیون نفر است. 74 میلیون نفر مصرف‌کننده بازار کوچکی نیست. طبق آمار مذکور هر خانوار ایرانی در سال 1392 چیزی بالغ بر 573 هزار تومان هزینه ارتباطات کرده که 30 درصد نیز نسبت به سال 1391 افزایش داشته است2 ما با یک مثلث مواجه هستیم. سه ضلع این مثلث را:
1- کاربران تلفن همراه در ایران
2- واردکنندگان گوشی تلفن همراه به ایران
3- ارایه‌دهندگان خدمات تلفن همراه در ایران تشکیل می‌دهد. در سوی دیگر این مثلث نیز چنان‌که در ادامه خواهد آمد ما با پنج میلیون نفر کاربر لاین، وایبر و واتس‌آپ و ... مواجه هستیم که این روزها زمزمه فیلتر آنها به گوش می‌رسد. حال با این مقدمه و آشنایی مختصر با بازار عظیم مصرف‌کنندگان تلفن همراه در ایران به سراغ اطلاعات بعدی برویم. باید دید هرگونه تغییر در ابزارها و وسایل مرتبط به این بازار به کجاها مربوط میشود.
بازار واردات؛ بزرگی: 000/000/000/000 /6 تومان
ابتدا گریزی بزنیم به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی که در بهار امسال منتشر شد. بر پایه این گزارش تنها ۹ درصد از گوشی‌های خارجی فروش‌رفته در کشور از مبادی رسمی و حدود ۹۱ درصد آن از مبادی غیررسمی و از طریق قاچاق وارد کشور میشود.3
طبق آمار رسمی در پنج ماهه نخست سال جاری بالغ بر 6/ 25 میلیون دلار گوشی تلفن همراه به کشور وارد شده است4.
اگر گزارش مرکز پژوهش‌ها که پیشتر آمد را در نظر داشته باشیم، این رقم تنها 9 درصد بازار گوشی تلفن همراه در کشور است، 91 درصد باقیمانده بالغ بر 8/ 258 میلیون دلار خواهد بود که این واردات قاچاق را نشان می‌دهد، جمع این دو بالغ بر 4/ 284 میلیون دلار است. همچنین گزارش‌های رسمی گمرک می‌گوید واردات تلفن همراه از فروردین تا مرداد امسال نسبت به همین زمان در سال 1392 نزدیک به 61/ 102 درصد رشد داشته است همچنین بر پایه گزارشی دیگر در 12 ماهه سال 1392 جمعا 183 میلیون دلار گوشی تلفن همراه به کشور وارد شده که نسبت به سال 1391 واردات آن 71/7 درصد رشد داشته است. 5
اگر این 9 درصد بازار باشد بنابراین واردات قاچاق آن بالغ بر 3/1850 میلیون دلار بوده که جمع بزرگ بازار گوشی تلفن همراه در سال 1392 را به 3/2033 میلیون دلار (یا دو میلیارد و 336 میلیون دلار) می‌رساند. اگر با دلار سه هزار تومانی حساب کنیم، این رقم نزدیک به شش هزار میلیارد تومان بوده است.
البته این شش هزار میلیارد تومان سالانه تنها برای سال 1392 بوده. با توجه به رشد 102 درصدی واردات تلفن همراه در پنج ماهه نخست امسال به نظر می‌رسد تا پایان سال حجم این بازار به شدت افزایش یابد. حال به سراغ خدمات تلفن همراه برویم.
خدمات تلفن همراه؛ بزرگی: 000/000/000/000/ 12 تومان
اجازه دهید ابتدا ببینیم بازار خدمات تلفن همراه در دست کیست؟ هم‌اکنون دو اپراتور تلفن همراه به‌طور رسمی در کشور حضور دارند که فعالیت آنها فراگیر است: «همراه اول» و «ایرانسل» این دو رغیبی تازه پیدا کردند که با توجه به تبلیغات گسترده‌ای که داشته به نظر می‌رسد در آینده به سومین اپراتور تلفن همراه با طیف مشترکان گسترده تبدیل خواهد شد، شرکتی که ما آن را با نام «رایتل» شناختیم.
همراه اول: دولت و شرکتهای حاکمیتی
براساس آخرین اطلاعیه رسمی اعضای هیات‌مدیره شرکت ارتباطات سیار ایران را شرکت مخابرات ایران، شرکت شهریار مهستان، شرکت مهر اقتصاد مبین، شرکت گسترش الکترونیک مبین ایران، شرکت توسعه ارتباطات جامع مبین، شرکت مخابرات استان تهران و شرکت مخابرات استان اصفهان تشکیل دادند.6 شرکتهای مخابرات ایران، تهران و اصفهان مشخص‌اند، اما هیات‌مدیره شرکت شهریار مهستان که جمله سهامداران بانک‌های کشور نیز به شمار می‌رود را: مسعود مهردادی به ک م ٠٠۴٨٧٠٠۴٢٨ به نمایندگی شرکت گنجینه اعتماد پارس به ش م ١٠٣٢٠٢۴۶۴۴۶ به سمت رییس هیات‌مدیره، سیدمحمدرضا شهاب‌الدین به ک م ٠٠۴۴۴٧٣۴٩۴ به نمایندگی شرکت مهرگستر یمین پارس به ش م ١٠٣٢٠٢٢۴٠۵٠ به سمت نایب رییس هیات‌مدیره، محمدرضا مدرس خیابانی به ک م ٠٠۵۶٣٠۴۵۶٠ به نمایندگی شرکت افق توسعه پاسارگاد به ش م ١٠٣٢٠٢٣٠٨۴۵ به سمت عضو رییس هیات‌مدیره، عباسعلی قاسمی به ک م ٠٨٣٩٠٨١۴۵۶ به نمایندگی شرکت توسعه بهسان بهرامن به ش م ١٠٣٢٠٧۴۴٠۵١ به سمت عضو هیات‌مدیره و علی حاجی باقری به ک م ٠٠۵٠٢٨٠۵١١ به نمایندگی شرکت شمس ارتباطات پارس به ش م ١٠١٠٣٩٨۴٠۴٨ به سمت مدیرعامل تشکیل دادند. 7
شرکت گنجینه اعتماد پارس براساس تصمیم دوم دی‌ماه 1391 نام خود را به «توسعه اقتصادی سبا» تغییر داده که این تصمیم در تاریخ نهم بهمن 1391 در روزنامه رسمی منتشر شده است.8 اعضای هیات‌مدیره این شرکت را: مسعود مهردادی به شماره ملی ٠٠۴٨٧٠٠۴٢٨ به نمایندگی از شرکت مهر گستر یمین پارس (سهامی خاص) به شناسه ملی ١٠٣٢٠٢٢۴٠۵٠ به‌سمت رییس هیات‌مدیره، مسعود گشته به شماره ملی ٠٠٣۶۴٩۶٢۴٣ به نمایندگی از شرکت افق توسعه پاسارگاد (سهامی خاص) به شناسه ملی ١٠٣٢٠٢٣٠٨۴۵ به سمت نایب رییس هیات‌مدیره، محمدرضا مدرس خیابانی به شماره ملی ٠٠۵۶٣٠۴٧۶٠ به نمایندگی از شرکت شمس ارتباطات پارس (سهامی خاص) به شناسه ملی ١٠١٠٣٩٨۴٠۴٨ به سمت مدیر عامل، محمد حیدری به شماره ملی ٠٠۴٧۵۴١٣۵٠ به نمایندگی از شرکت شهریار مهستان (سهامی عام) به‌شناسه ملی ١٠١٠٣٠۴۵۵۵٨ و محمدعلی یزدان‌جو به شماره ملی ١٢۶٢۶٣٠۵۶٨ به نمایندگی از شرکت توسعه بهسان بهرامن (سهامی خاص) به شناسه ملی ١٠٣٢٠٧۴۴٠۵١ تشکیل دادند.9
هیات‌مدیره شرکت مهرگستر یمین پارس را شرکت سرمایه‌گذاری گنجینه اعتماد پارس سهامی خاص به نمایندگی محمدرضا مدرس خیابانی به سمت رییس هیات‌مدیره، شرکت افق توسعه پاسارگاد سهامی خاص به نمایندگی علی حاجی باقر به سمت نایب رییس هیات‌مدیره و شرکت شمس ارتباطات پارس سهامی خاص با نمایندگی عبدالرضا اردستانی رستمی به سمت عضو هیات‌مدیره تشکیل می‌دهند.10
اعضای هیات‌مدیره شرکت افق توسعه پاسارگاد به این شرح است: شرکت سرمایه‌گذاری گنجینه اعتماد پارس سهامی خاص به نمایندگی محمدرضا مدرس خیابانی به‌سمت رییس هیات‌مدیره، شرکت شمس ارتباطات پارس سهامی خاص به نمایندگی علی حاجی باقر به‌سمت نایب رییس هیات‌مدیره و شرکت سرمایه‌گذاری مهر گستر یمین پارس سهامی خاص با نمایندگی میرزا سرلک به‌سمت عضو هیات‌مدیره و مدیر عامل.11 هیات‌مدیره شرکت توسعه بهسان بهرامن متشکل است از: شرکت شمس ارتباطات پارس سهامی خاص به شماره ثبت ٣۵٢٣١٧ با نمایندگی علی حاجی باقر به سمت نایب رییس هیات‌مدیره، شرکت مهرگستر یمین پارس سهامی خاص به شماره ثبت ٣٧٣١١۶ با نمایندگی عبدالرضا نمازی به سمت عضو هیات‌مدیره و مدیرعامل و شرکت گنجینه اعتماد پارس سهامی خاص به شماره ثبت ٣٧۵٨٢٩ با نمایندگی محمدرضا مدرس خیابانی به سمت رییس هیات‌مدیره12 هیات‌مدیره شرکت شمس ارتباطات پارس از: شرکت شهریار مهستان سهامی خاص به شماره ثبت ٢٢٧١٨٨ با نمایندگی علی حاجی باقری به سمت نایب رییس هیات‌مدیره، شرکت مهرگستر یمین پارس سهامی خاص به شماره ثبت ٣٧٣١١۶ با نمایندگی امیررضا حیدری به سمت عضو هیات‌مدیره و مدیرعامل و شرکت افق توسعه پاسارگاد سهامی خاص به شماره ثبت ٣٧٢٨٧١ با نمایندگی محمدرضا مدرس خیابانی به سمت رییس هیات‌مدیره تشکیل شده است. 13
هیات‌مدیره شرکت گسترش الکترونیک مبین ایران به این شرح است: 14مهدی غضنفری ک م ۴١٧١٩٨٧٢٩۶ به نمایندگی از شرکت سرمایه‌گذاری مدبر به ش ملی ١٠١٠٢١٩٧۶٨٠ به سمت رییس هیات‌مدیره، حجت‌اله روحی ک م ٢١۴١٩۵۵٩٧١ به نمایندگی از شرکت توسعه اقتصادی تدبیر به ش ملی ١٠١٠٣٨٧١۶٩٠ به‌سمت نایب رییس هیات‌مدیره و مدیرعامل، علیرضا خداکرمی ک م ٠٠۵۶٠١۴٢٠١ به نمایندگی از شرکت توسعه انرژی تدبیر به ش ملی ١٠١٠٣۶۶٩۶١۴، سیداحمد حجت‌زاده ک م ١٧۵٣٩۶٩۵١۴ به نمایندگی از شرکت سرمایه‌گذاری تدبیر به ش ملی ١٠١٠١٩٠٧۶۶۶ و مظفر پوررنجبر ک م ۴٨٩٩٣۴٧۶۵٠ به نمایندگی از شرکت گروه توسعه ساختمان تدبیر به ش ملی ١٠١٠٣۶۶٣٨٧٠
اعضای هیات‌مدیره شرکت مهر اقتصاد مبین را نیز: حسین فرزان اصل به شماره ملی ٠٠۶٩۴٨۵۴٩۶ نماینده شرکت توسعه اعتماد مبین به شناسه ملی ١٠١٠۴٠٧٨۴١٠ به‌سمت رییس هیات‌مدیره و کمال بیگدلی به شماره ملی ۴٢٨۴٢٢٢٨٠۵ به نماینده شرکت مخابرات ایران به شناسه ملی ١٠١٠٣۶۴٧٢٩٠ به‌سمت نایب رییس هیات‌مدیره و علی فیاض‌بخش به شماره ملی ٠٠۶٠٨٢٢٨۶۴ به نماینده شرکت ارتباطات سیار ایران به شناسه ملی ١٠١٠٣۵۶٠۴۵٣ به‌سمت عضو هیات‌مدیره و همایون رمضانی به شماره ملی ٠٠۵٣٢٣۶٩۴٧ به‌سمت مدیرعامل تشکیل داده‌اند. 15
اما اعضای هیات‌مدیره شرکت توسعه ارتباطات جامع مبین را نیز: محسن سجادی‌نیا با کد ملی ٣٩٢١١۶۵٣۴٢ به نمایندگی از شرکت تجارت الماس مبین به‌عنوان رییس هیات‌مدیره و مجید هوشمندی ماهر با کدملی ٣٨٧۵١٠٠٨٨٣ به نمایندگی از شرکت گسترش الکترونیک مبین ایران به عنوان نایب رییس هیات‌مدیره و آرش دارابی طجر با کدملی ٠٠۶۴۵٣٩۴۵٨ به نمایندگی از شرکت فناوران مبین خاور به عنوان مدیرعامل و عضو هیات‌مدیره و جعفر ربیعی با کدملی ٠٧٩٣٣۴٧۶١٠ به نمایندگی از شرکت توسعه مخابراتی آریاسل به عنوان عضو هیات‌مدیره و محمد کاشانی با کدملی ٠٠۴۵۶٩۴٢۵٧ به نمایندگی از شرکت افق افروز ایماء به عنوان عضو هیات‌مدیره تشکیل دادند. 16
ایرانسل: بنیاد مستضعفان و شرکتهای وابسته به نهادهای نظامی
این شرکت حاصل سرمایه‌گذاری مشترک گروه ام‌تی‌ان آفریقای جنوبی (۴۹ درصد) و شرکت گسترش الکترونیک ایران (۵۱ درصد) است. گروه ام تی ان آفریقای جنوبی را کنار بگذاریم، اما شرکت گسترش الکترونیک ایران کیست؟
اعضای هیات‌مدیره شرکت گسترش الکترونیک ایران را: بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی به شماره ملی ١٠١٠٠١٧١٩٢٠ شرکت مادر تخصصی مالی و سرمایه‌گذاری سینا به شماره ملی ١٠٣۴٠٠۵٨٩١٧ شرکت سرمایه‌گذاری کوثر بهمن به شماره ملی ١٠١٠٠٩۴۵٣۴۶ شرکت صنایع قطعات الکترونیک ایران به شماره ملی ١٠١٠٠٧٣٠٩٠٠ و شرکت صنایع مخابرات صاایران به شماره ملی ١٠١٠٠٧١١٧٢۶ تشکیل دادند. 17
شرکت مادر تخصصی مالی و سرمایه‌گذاری سینا از مجموعه‌های مرتبط بانک سینا به شمار می‌رود. ترکیب هیات‌مدیره آن عبارت است از: بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی به شناسه ملی ١٠١٠٠١٧١٩٢٠، موسسه بنیاد علوی به شناسه ملی ١٠١٠٠٠۵۶٩٣٣، شرکت مالی و سرمایه‌گذاری پیشرو ایران به شناسه ملی ١٠١٠٢٢٧۵٨١٩. 18
هیات‌مدیره شرکت سرمایه‌گذاری کوثر بهمن نیز از: حمیدرضا کاهدی کدملی ٠٠۶٨٧۴۵۴٨۶ به نمایندگی از موسسه بنیاد علوی به شناسه ملی ١٠١٠٠٠۵۶٩٣٣ به سمت رییس هیات‌مدیره، سهیل اردهالی کدملی ۴٧٢٣٧٠٧٧٠٠ به نمایندگی از شرکت لیزینگ جامع سینا به شناسه ملی ١٠١٠٢٣١٢٨٢٠ به سمت نایب رییس هیات‌مدیره، محمد روشن‌پور کدملی ٠۴۵٠۴٨٠٠٩٧ به نمایندگی از طرف شرکت مادر تخصصی مالی و سرمایه‌گذاری سینا به شناسه ملی ١٠٣۴٠٠۵٨٩١٧ به سمت مدیرعامل و عضو هیات‌مدیره تشکیل شده است. 19
رایتل: وزارت رفاه و سازمان تامین اجتماعی
رایتل اپراتور نوظهور تلفن همراه تحت مدیریت شرکت خدمات ارتباطی رایتل شرکت سهامی خاص به شماره ثبت ٢٩۶٢٣۴ و شناسه ملی ١٠١٠٣٣٣٠٣٩٨ است. اعضای هیات‌مدیره این شرکت را: شرکت موج تامین ارتباطات پارس با شناسه ملی ١٠١٠٣٧۵٠٨۵٠ با نمایندگی سید مفتاح الدین فیروزآبادی به کدملی ٠٠۴۴۵۵۶۶١۶ به سمت رییس هیات‌مدیره، شرکت مدیریت صنایع نوین تامین با شناسه ملی ١٠١٠٣١۵٩١۶۴ با نمایندگی سیدمجید صدری با کدملی ٠۵۶٩٧۵٢۴٩٣ به سمت نایب رییس هیات‌مدیره و مدیرعامل، شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین با شناسه ملی ٠١٠١٩٠٨٣٧٠ با نمایندگی عباس کاظمی به کدملی ۴٢٨١٩٢١۵٧۵ به سمت عضو هیات‌مدیره، شرکت سرمایه‌گذاری صدر تامین با شناسه ملی ١٠١٠١٩٢۴۶٩۶ با نمایندگی مسعود خسروی با کدملی ٠۵۵٩۵٠١۶۶٨ به سمت عضو هیات‌مدیره، شرکت سرمایه‌گذاری نفت، گاز و پتروشیمی با شناسه ملی ١٠۴٢٠٢٠۵۶٩۵ با نمایندگی محمدرضا پاکروان با کدملی ٠٠۵٢٨٢٧٢۶٧ به سمت عضو هیات‌مدیره تشکیل داده‌اند. 20
اعضای هیات‌مدیره شرکت موج تامین ارتباطات پارس را شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین به سمت رییس هیات‌مدیره و شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی به سمت نایب رییس هیات‌مدیره و شرکت مدیریت صنایع نوین تامین سهامی خاص به سمت عضو هیات‌مدیره و شرکت مدیریت صنایع نوین تامین سهامی خاص به سمت مدیرعامل تشکیل دادند. 21
اعضای هیات‌مدیره شرکت مدیریت صنایع نوین تامین را نیز شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی به شناسه ملی ١٠١٠١٠۴۴٨۶٩ و شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین به شناسه ملی ١٠١٠١٩٠٨٣٧٠ و شرکت سرمایه‌گذاری سیمان تامین شناسه ملی به ١٠١٠١٩۴٢٠۶۶ تشکیل دادند. 22
از سال 1383 سازمان تامین اجتماعی و شستا اقدام به راه‌اندازی هلدینگ‌هایی که به طور مشخص فعالیت‌های اقتصادی می‌کردند، نمود. یکی از این هلدینگ‌ها سرمایه‌گذاری صبا تامین است. اعضای هیات‌مدیره شرکت سرمایه‌گذاری صبا تامین از قرار زیر است: محمدرضا رستمی به شماره ملی ٢٢٩٣٩١٠٣۴٢ به نمایندگی از شرکت سرمایه‌گذاری صدر تامین به‌شناسه ملی ١٠١٠١٩٢۴۶٩۶ به‌سمت رییس هیات‌مدیره، محمدعلی سهمانی اصل به شماره ملی ٠٠۵۴١۶٧٩٨١ به نمایندگی از شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین به شناسه ملی ١٠۴٢٠٢٠۵۶٩۵ به سمت نایب رییس هیات‌مدیره، حسین سلیمی به شماره ملی ١٢٣٩٨١٧۶٨١ به نمایندگی از شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی به شناسه ملی ١٠١٠١٠۴۴٨۶٩ به سمت مدیرعامل، مسعود گشته به شماره ملی ٠٠٣۶۴٩۶٢۴٣ به نمایندگی از شرکت سرمایه‌گذاری سیمان تامین به شناسه ملی ١٠١٠١٩۴٢٠۶۶، سعید خدامرادی به شماره ملی ٣٨٧۴۶١۴۴٣٣ به نمایندگی از شرکت سرمایه‌گذاری دارویی تامین به شناسه ملی ١٠١٠٢۵۴٣٢٠۴ 23 .
هیات‌مدیره صدر تامین را شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی به شناسه ملی ١٠١٠١٠۴۴٨۶٩، شرکت سرمایه‌گذاری سیمان تامین، شرکت سرمایه‌گذاری دارویی تامین، شرکت سرمایه‌گذاری صنایع نفت، گاز و پتروشیمی تامین تشکیل می‌دهند. 24
اعضای هیات‌مدیره سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین را شرکت سرمایه‌گذاری سیمان تامین، علی یوسف‌پور، بهمن طاهریان مبارکه، شرکت سرمایه‌گذاری دارویی تامین و شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی تشکیل می‌دهند. در چارت این بخش، ارتباط این شرکت‌ها با یکدیگر ملاحظه میشود. 25
بزرگی بازار
صورت‌های مالی دو شرکت «شرکت خدمات ارتباطی رایتل» و «شرکت گسترش الکترونیک ایران» در دسترس نیست. در واقع این صورت‌های مالی منتشر نشدند. اما براساس صورت مالی شرکت ارتباطات سیار ایران درآمد این شرکت از محل ارایه خدمات تلفن همراه به مشترکین در سال 1392 بالغ بر 72 هزار و 923 میلیارد و 633 میلیون ریال بوده است به عبارتی چیزی بالغ بر 2/7 هزار میلیارد تومان که شرح آن در جداول مربوطه آمده است.
براساس برخی آمارها مشترکین همراه اول در کشور بالغ بر 34 میلیون نفر هستند، البته این آمار متعلق به سال 2009 است و قطعا تاکنون این آمار تغییرات بسیاری کرده است.26 البته مدیران این اپراتور در تازه‌ترین اظهارات خود مدعی هستند با جذب 5 /8 میلیون مشترک جدید در سال ۹۲، تعداد مشترکین ثبت شده اپراتور همراه اول به 1/ 64 میلیون نفر رسید و اکنون سهم بازار همراه اول براساس اینترکانکشن ۶۳ درصد و براساس سیم کارت روشن اول ۶۹ درصد است و ضریب نفوذ آن حدود ۷۴ درصد است همچنین همراه اول با ۲۷۱ اپراتور در ۱۱۲ کشور قرارداد رومینگ بین‌الملل دارد. 27
براساس گفته‌های مدیران همراه اول که پیش برویم و تعداد مشترکین این اپراتور و درصدی که از کل دارند را با درآمد این شرکت در سال 1392 براساس صورت‌های مالی حسابرسی‌شده مقایسه کنیم، نتیجه حاصل شده به ما می‌گوید اگر سهم همراه اول از بازار خدمات تلفن همراه بالغ بر 2/7 هزار میلیارد تومان است، بنابراین گردش مالی کل این بازار چیزی بالغ بر 6/11 هزار میلیارد در سال گذشته بوده است.
بازاری به عظمت 000/000/000/000/ 18 تومان و 5 میلیون کاربر وایبری
بر این اساس می‌توان گفت بازار خرید و فروش گوشی تلفن همراه و ارایه خدمات آن در ایران تقریبا 18 هزار میلیارد تومان در سال گذشته بوده است. این عدد کمی نیست! از سوی دیگر در تیرماه امسال علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته بود: «بیش از 5 /4 تا 5 میلیون نفر از مردم در کشور از شبکه‌های ارتباطی چون وایبر و واتس‌آپ استفاده می‌کنند» پس ما در این ماجرا سه جهت داریم:
کاربران تلفن همراه: که لااقل پنج میلیون آنها توانستند با نرم‌افزارهایی مثل وایبر و واتس‌آپ و ... کار کنند.
واردکنندگان تلفن همراه: که طبیعتا تمایل دارند این کاربری‌ها هر روز بیشتر و به‌روزتر شود.
ارایه‌کنندگان خدمات: که قابلیت‌های نرم‌افزارهای جدید درآمد آنها از مکالمه و پیام کوتاه و ... را طبیعتا پایین خواهد آورد.
بازاریابی وایبر برای نسل جدید
تا همین چند سال قبل پیامک هم زیاد شایع نبود، اما در سال‌های گذشته قابلیت‌های شبکه تلفن همراه روزبه‌روز افزایش یافته و حالا به جایی رسیدیم که صحبت از نسل سوم شبکه تلفن همراه یا 3G میشود. فرستادن فیلم و تصویر به وسیله تلفن همراه و ... امکانات جدیدی هستند که می‌تواند برای اپراتور‌ها به ویژه اپراتوری نظیر رایتل درآمد‌های خوبی ایجاد کند.
این اتفاق در واتس‌آپ، وایبر و لاین هم رخ می‌دهد بدون صرف هرگونه هزینه‌ای برای کاربر، یعنی کاربر هزینه اینترنت را می‌دهد، اما هزینه پیامک را پرداخت نمی‌کند!
حالا پنج میلیون کاربر با این نرم‌افزارها کار کردند و به آن عادت کردند، حال فرض کنید، این نرم‌افزارها فیلتر شوند و از سوی دیگر خدمات نسل سوم به صورت گسترده عرضه شود، بهترین جایگزین برای نرم‌افزارهای فیلتر شده چه می‌تواند باشد؟
--------------------------------
پا‌نویس‌ها
1- بررسی بودجه خانوار HES، بانک مرکزی سال 1391، صفحه 57، جدول شماره 28 و خلاصه بررسی بودجه خانوار HES، بانک مرکزی سال 1392، صفحه 7، جدول شماره 9
2- همان، جدول شماره یک، ردیف 8
3- آمار نگران‌کننده از قاچاق گوشی موبایل، انتخاب، کد خبر: ۱۶۲۳۰۰
4- گزارش تجارت خارجی کشور در پنج ماهه نخست سال 1393، گمرک جمهوری اسلامی ایران، جدول شماره 3، صفحه 68، ردیف 19
5- گزارش تجارت خارجی کشور در دوازده ماهه سال 1392، گمرک جمهوری اسلامی ایران، جدول شماره ث-1، صفحه 24
6- روزنامه رسمی، شماره 19972، صفحه 23
7- روزنامه رسمی، شماره ١٩٧٢٩، صفحه 29
8- روزنامه رسمی، شماره ١٩٧٨١، صفحه 20
9- روزنامه رسمی، شماره ١٩٩٢٧، صفحه 19
10- روزنامه رسمی، شماره ١٩۵٩۶، صفحه 19
11- روزنامه رسمی، شماره ١٩۶٠٩، صفحه 14 و صفحه 12
12- روزنامه رسمی، شماره ١٩۵٩۶، صفحه 19
13- روزنامه رسمی، شماره ١٩۶٨۴، صفحه 11
14- روزنامه رسمی، شماره ٢٠٠٩٧ صفحه50
15- روزنامه رسمی، شماره 20154 صفحه15
16- روزنامه رسمی، شماره 20151 صفحه18
17- روزنامه رسمی، شماره ١٩٨٢٨، صفحه 14
18- روزنامه رسمی، شماره ١٩٨٧٢، صفحه 29
19- روزنامه رسمی، شماره 20092 صفحه 50
20- روزنامه رسمی، شماره ٢٠٢۵٨ صفحه 15
21- روزنامه رسمی، شماره ١٩۵٢١ صفحه 34
22- روزنامه رسمی، شماره ٢٠١۶٧ صفحه 26
23- روزنامه رسمی، شماره ٢٠١١٠ صفحه 13
24- روزنامه رسمی، شماره ٢٠١٠٢ صفحه 25 و شماره ٢٠٠٩١ صفحه 18
25- روزنامه رسمی، شماره ١٩٨۴٠ صفحه 39
26- Megafon Reported to Have Been Granted Iran's 3rd Mobile License, cellularnews, Published on: 2009 9th Aug
27- متن سخنرانی وحید صدوقی- مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار ایران، گزارش عملکرد سال 92 هیات‌مدیره به مجمع سهامداران؛ دانشگاه نیوز، اردیبهشت 93
28- صورت مالی شرکت ارتباطات سیار ایران سال مالی منتهی به 29/12/1392 ، حسابرسی شده، ردیف 30 ، درآمد ارایه خدمات و فروش، صفحه 39
29- همان ، یادداشت 1- 30
با تشکر بسیار جامع وکامل بود ولی این را هم بدانید که هیچکس همراه نیست ! 
