آمارهای شگفت انگیز از هزینه تفریح در ایران

ایرانی‌ها چند درصد درآمد خود را تفریح می‌کنند و آیا هزینه‌های تفریح در میان استان‌های مختلف متفاوت است؟ آمارهای بانک مرکزی در پاسخ این سوالات بسیار جالب است.

به گزارش اقتصاد نیوز، بررسی آمارهای درآمد و هزینه خانوارها (منتشر شده توسط بانک مرکزی)در سال 93 نشان می‌دهد در میان 31 استان کشور چهار استان خراسان جنوبی، سمنان، ایلام و کهگیلویه وبویراحمد بیش از دیگر استان‌ها برای تفریح و امور فرهنگی هزینه می‌کنند. در مقابل چهار استان سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری، کردستان و البرز کمترین هزینه را برای تفریح و امور فرهنگی می‌پردازند.

استانی مانند تهران یا اصفهان و فارس که انتظار می‌رفت با توجه به فراهم بودن زیرساخت های فرهنگی، بیش از دیگران برای تفریح و امور فرهنگی هزینه کنند، به ترتیب رتبه 25، 14 و 23 را دارند. اگرچه سایر هزینه‌ها مانند مسکن در استان‌هایی مانند تهران بیشتر است اما از طرفی درآمد سالانه تهرانی‌ها برای مثال دو برابر خراسان جنوبی است.

از طرفی استان‌هایی مانند خراسان جنوبی، ایلام و کهگیلویه وبویراحمد جزو استان‌های محروم و فقیر محسوب می‌شود و اینکه خانوارها در خراسان جنوبی سالانه دو میلیون و 386 هزار تومان یا در کهگیلویه و بویر احمد دو میلیون و 270 هزار تومان صرف تفریح و امور فرهنگی و هتل و رستوران کنند، کمی با داده‌های آماری دیگر و تصور اولیه این استان‌ها هماهنگ نیست.

چون در مقابل استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری و کردستان که شرایطی مشابه استان‌های صدر لیست دارند، در انتهای لیست قرار گرفته‌اند که کمترین هزینه را برای تفریح می‌پردازند. این سه استان به ترتیب سالانه 519، 902 و 567 هزار تومان برای تفریح و هتل و رستوران هزینه می‌کنند.

بر این اساس چند سوال مطرح می‌شود؛ اول اینکه بانک مرکزی در بررسی آماری خود از تفریح و امور فرهنگی چه تعریفی ارائه داده و چه زیرمجموعه‌هایی را در بر می‌گیرد که برخی از استان‌های محروم و فقیر در صدر لیست قرار گرفته‌اند؟ دومین سوال اینکه آیا ممکن است این مرجع آماری در محاسبات خود اشتباه کرده باشد و سومین سوال هم این است که داده‌های مرکز آمار ایران چه می‌گوید؟

طبقه‌بندی بین‌المللی از هزینه و درامد خانوار یک طبقه‌بندی کلی است که هزینه‌ها را در 12 گروه اصلی و زیرگروه‌های مختلف دسته‌بندی کرده است. اول اینکه در میان این داده‌ها گروهی با عنوان هزینه تفریح و سرگرمی (به معنای گذران وقت و خوشگذرانی) عنوان نشده است. به همین دلیل در این گزارش، ترکیبی از هزینه‌های امور فرهنگی و تفریحی و هتل و رستوران معادل هزینه تفریح در ایران گرفته است. هزینه هتل و رستوران که واضح است. اما چه مواردی در زیر گروه امور فرهنگی و تفریحی قرار می‌گیرد؟

• تجهیزات سمعی و بصری، عکاسی و داده‌پردازی و لوازم آن
• سایر وسایل عمده با دوام برای تفریح و فرهنگ(لوازم موسیقی، میز پینگ پنگ و ...)
• سایر اقلام و حیوانات خانگی (اسباب بازی، گل و گیاه)
• خدمات فرهنگی و تفریحی(بلیط مسابقات، استخر، باشگاه، آموزش موسیقی، سینما، موزه و ...)
• روزنامه ، کتاب، لوازم‌التحریر(کتاب‌های درسی و غیردرسی)
• هزینه مسافرت‌های دسته‌جمعی (مسافرت های مذهبی و تفریجی داخل و خارج)

با بررسی این گروه‌ها به نظر نمی‌رسد استان‌های محروم کشور دارای برخی از زیرساخت‌ها مانند سینما، موزه، باشگاه و موارد این چنینی باشند یا مثلا 0.1 درآمد سالانه‌ خود را صرف خرید وسایل تفریحی بادوام کنند!

اما آیا آمارهای بانک مرکزی مشکل دارد؟ بررسی داده‌های مرکز آمار تنها در یک مورد نشان می‌دهد که هزینه تفریح فرهنگی استانی مانند خراسان جنوبی نصف آن آماری است که بانک مرکزی گزارش داده است. ارائه دو آمار متفاوت که به گفته کارشناسان آماری از یک طبقه‌بندی واحد استفاده می‌کنند، قابل توجه است.

نکته قابل توجه دیگر این است که ممکن است نمونه آماری انتخاب شده بسیار کوچک بوده و نتوانسته همه اطلاعات را به درستی منعکس کند. نمونه این اشتباه در بررسی آمار هزینه تفریح خانوارها به تفکیک بعدخانوار مشاهده می‌شود.

گزارش‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد هزینه تفریح خانوارها با تعداد اعضای خانوار ارتباط دارد. هرچه تعداد اعضای خانوار بیشتر می‌شود، هزینه تفریح کمتر می‌شود. اما بررسی داده‌‌های آماری نشان می‌دهد در مورد خانوارهای 9 نفره این گونه نیست. مثلا خانوارهای هشت نفره سالانه یک میلیون و 565 هزار تومان برای تفریح هزینه می‌کنند، خانوارهای 9 نفره سه میلیون و 177 هزار تومان و خانوارهای 10 نفر و بیشتر یک میلیون و 500 هزار تومان! آماری که باز هم این سوال را ایجاد می‌کند که چرا هزینه تفریح یک خانوار 9 نفره دو برابر یک خانوار هشت یا 10 نفره است؟

پاسخ به نظر چندان سخت نمی‌رسد. نمونه آماری این طرح در سال 93 معادل  120 هزار نفر بود. 0.2 درصد این تعداد دارای خانوار 9 نفره بوده‌اند، یعنی اطلاعات جمع‌اوری شده برای خانوارهای 9 نفره از اطلاعات به دست آمده از 24 خانوار حاصل شده و تعمیم آن به کل کشور چندان صحیح به نظر نمی‌رسد. اما بانک مرکزی چنین مواردی را در گزارش تدوین شده لحاظ نکرده و نتیجه آن این می‌شود که بررسی آمارهای آن شگفتی‌آفرین است.