در راه اندازی کسب و کار در کجای دنیا ایستاده ایم؟

هنگامی که به آمارهای گزارش انجام کسب و کار بانک جهانی در سال 2018 مراجعه کنیم ملاحظه می گردد که راه اندازی کسب و کار در 96 کشور دنیا راحت تر و در 93 کشور دنیا سخت تر از ایران است. پرسشی که مطرح است این است که با توجه به شعار سال جاری که حمایت از کالای ایرانی است، در سال های اخیر راه اندازی کسب و کار در ایران سخت تر شده است یا آسان تر؟

به گزارش تابناک اقتصادی، رهبر معظم انقلاب در صحبت های آغازین سال خود شعار سال جاری را حمایت از کالای ایرانی بیان نمودند و اعلام کردند که همگان باید به دنبال تحقق این شعار در سال جدید باشند. در مورخه 1 فروردین 1396 مطلبی با عنوان "چگونه می توان شعار سال را عملی کرد؟" در سایت تابناک اقتصادی تهیه و منتشر شد که در آن مطلب عنوان گردید که برای تحقق این شعار نیاز است تا محیط کسب و کار در ایران بهبود یابد تا قیمت و کیفیت کالای ایرانی افزایش یابد و متعاقب آن خرید و حمایت از کالای ایرانی بیشتر شود. شاید اولین قدم برای بهبود محیط کسب و کار توجه به وضعیت راه اندازی یک کسب و کار باشد. به همین منظور به سراغ گزارش های سال های اخیر بانک جهانی در زمینه انجام کسب و کار رفتیم تا به این پرسش پاسخ دهیم که در ده سال اخیر راه اندازی کسب و کار در ایران سخت تر شده است یا آسان تر؟

شاخص راه اندازی یک کسب و کار در یک اقتصاد از طریق ثبت تمام مراحل و همچنین زمان و هزینه هایی که برای ثبت رسمی یک شرکت مورد نیاز است و یا به طور معمول در عمل توسط یک کارآفرین برای راه اندازی رسمی یک کسب و کار صرف می شود تا یک فعالیت صنعتی یا تجاری به صورت عملیاتی آغاز شود را اندازه گیری می کند. در این شاخص همچنین حداقل سرمایه ای که شرکت ها باید قبل از ثبت (و یا در یک فاصله زمانی سه ماهه) واریز کنند ثبت می شود.

نمودار زیر روند نمره شاخص راه اندازی یک کسب و کار را در طی ده سال اخیر در ایران نشان می دهد. هر چه عدد به 100 نزدیک تر باشد راه اندازی یک کسب  و کار ساده تر و هر چه به صفر نزدیک تر باشد راه اندازی یک کسب  و کار در کشور مورد نظر سخت تر خواهد بود.

همان گونه که از نمودار بالا پیداست نمره راه اندازی یک کسب و کار در سال 2009 در ایران، 79.39 بوده است. این نمره در سال 2010 با افتی شدید مواجه شده است و به 56.78 رسیده است. یعنی در سال 2010 راه اندازی یک کسب و کار در ایران نسبت به سال 2009 بسیار سخت تر شده است. تا سال 2014 تقریباً راه اندازی کسب و کار در ایران همان وضعیت سال 2010 را داشته است اما در سال 2015 با اصلاحاتی که در زمینه راه اندازی کسب و کار در ایران صورت گرفته است، نمره ایران در این شاخص افزایشی چشمگیری داشته و به عدد 89.37 رسیده است. هر چند که از سال 2015 تا 2018 دوباره راه اندازی یک کسب و کار در ایران سخت تر شده است اما باز هم این وضعیت نسبت به سال 2014 و ما قبل آن بسیار بهتر بوده است.

در سال 2018 ایران توانسته است با کسب نمره 85.16 در شاخص راه اندازی یک کسب و کار جایگاه نود و هفتم را از بین 190 کشور حاضر در این رتبه بندی به خود اختصاص دهد. این جایگاه نشان می دهد که راه اندازی کسب و کار در 96 کشور دنیا راحت تر و در 93 کشور دنیا سخت تر از ایران است.  جایگاه نود و هفتم در سال 2018 در مقایسه با سال 2017 پنج پله بهتر شده است.

البته در سال 2018 بین کشورهای حاضر در سند چشم انداز 1404، ایران در این شاخص در جایگاه مناسبی قرار ندارد و همان گونه که ملاحظه می شود در بین بیست و سه کشور جایگاه چهاردهم را بدین لحاظ به خود اختصاص داده است. در بین کشورهای حاضر در سند چشم انداز کشور گرجستان با رتبه 4 جهانی بهترین و کشور عراق با رتبه 154 جهانی بدترین جایگاه را به خود اختصاص داده اند.

وضعیت ایران در زیرشاخص های راه اندازی یک کسب و کار در سال 2018 در مقایسه با سال 2017 را در شکل زیر مشاهده می کنید. همان گونه که ملاحظه می شود در هر دو سال هر متقاضی برای راه اندازی یک کسب و کار باید 8.5 مرحله را طی می کرده است. زمان لازم برای طی این 8.5 مرحله در سال 2017 حدود 15.5 روز بوده که این زمان در سال 2018 با کاهشی 0.5 روزی به 15 روز رسیده است. هزینه راه اندازی یک کسب و کار در سال 2017 حدود 1.1 درصد از درآمد سرانه بوده است که این میزان در سال 2018 افزایش یافته و به 1.4 درصد از درآمد سرانه رسیده است. همچنین حداقل سرمایه مورد نیاز برای راه اندازی یک کسب و کار در ایران در طی هر دو سال 2018 و 2017،  صفر درصد از درآمد سرانه بوده است.

شکل زیر نیز وضعیت ایران در زیرشاخص های راه اندازی یک کسب و کار در مقایسه با کشور اول دنیا در این زمینه یعنی نیوزیلند را در سال 2018 نشان می دهد. اگر در سال 2018 در ایران برای راه اندازی یک کسب و کار نیاز بوده است که 8.5 مرحله طی شود این کار در نیوزیلند در یک مرحله صورت می گرفته است. همچنین طی کردن این 8.5 مرحله در ایران 15 روز به طول می انجامیده است اما در نیوزیلند یک مرحله مورد نیاز برای راه اندازی یک کسب و کار تنها نصف روز زمان می برده است. هزینه مورد نیاز برای راه اندازی یک کسب و کار در ایران 1.4 درصد از درآمد سرانه بوده که این زیرشاخص در نیوزیلند تنها 0.3 درصد از درآمد سرانه بوده است. حداقل سرمایه مورد نیاز در هر دو کشور برای راه اندازی یک کسب و کار هم صفر درصد از درآمد سرانه بوده است.

نتیجه آن که راه اندازی یک کسب و کار در ایران طی ده سال اخیر راحت تر شده است اما همان گونه که ملاحظه شد همچنان با کشورهای اول دنیا و همچنین برخی کشورهای رقیب در سند چشم انداز 1404 در این زمینه فاصله چشمگیری داریم که رفع این فاصله نیازمند یک عزم جدی در مسئولان می باشد.