پس از مذاکرات ایران و 4+1، اتحادیه اروپا در بیانیه ای ده بندی، ضمن تأکید بر حفظ برجام، بر تضمین شماری از خواسته‌های ایران تأکید کرد، ولی این مواضع را در قالب یک مجموعه کلیات بیان نمود و مشخص نیست سازوکارهای عملیاتی برای تعهدات طرف اروپایی بیش از بازگشت کامل تحریم‌های آمریکا چیست و ابعاد اجرایی این تعهدات همچنان اعلام نشده است.
به گزارش «تابناک»؛ وزرای امور خارجه ایران و 4+1 امروز در وین با هم گفت وگو و درباره بسته اتحادیه اروپا پیرامون حمایت از ایران پس از بازگشت تحریم‌های آمریکا بحث و تبادل نظر کردند؛ بسته‌ای که حسن روحانی شب گذشته در گفت و گو با همتایان فرانسوی و آلمانی‌اش، دارای مسائل کلی خوانده بود و خواستار ارائه جزئیات و تعهدات عملی در نشست امروز ایران و 4+1 شده بود.
در همین راستا، فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از نشست کمیسیون مشترک وزرای خارجه کشورهای طرف برجام، در کنفرانسی خبری، بیانیه‌ای را درباره نتایج این نشست خواند.
در متن قرائت شده از سوی موگرینی، به عنوان بیانیه کمیسیون مشترک وزرای خارجه کشورهای طرف برجام، در مجموع به ده مورد اشاره شده که به شرح زیر است؛
- بر اساس درخواست جمهوری اسلامی ایران، نشست کمیسیون مشترک برجام در ششم جولای در سطح وزرا در وین برگزار شد. کمیسیون مشترک برگزار شد تا درباره راه‌های پیشرو برای اطمینان از تداوم اجرای توافق هسته‌ای در تمامی جنبه‌های آن و برسی مسائل حل نشده ناشی از خروج یکجانبه ایالات متحده از این توافق و اعلام اعمال دوباره تحریم‌های برداشته شده براساس برجام و پیوست دوم آن که موجب تأسف عمیق است بحث و بررسی صورت گیرد.
- کمیسیون مشترک برجام مسئول نظارت بر اجرای برجام است.
- کمیسیون مشترک برجام به ریاست فدریکا موگرینی نماینده عالی اتحادیه اروپا و با حضور وزرای خارجه چین، فرانسه، آلمان، روسیه، معاون وزیر خارجه انگلیس و وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.
- طرف‌های شریک در برجام بار دیگر بر تعهد خود به اجرای کامل و مؤثر توافق هسته‌ای تأکید کردند. آنها برجام را به عنوان عنصری کلیدی در معماری عدم‌اشاعه جهانی و دستاوردی قابل‌توجه در دیپلماسی چندجانبه که به صورت اجماعی توسط قطعنامه 2231 شورای امنیت تأیید شده است، توصیف کردند. طرف‌های شریک در برجام از یازدهمین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تاریخ 24 ماه مِی در تأیید اینکه ایران به تعهدات هسته‌ای خود پایبند است، استقبال می‌کنند.
- تمامی طرف‌های شریک بر ضرورت ادامه اجرای کامل و مؤثر تمامی تعهدات هسته‌ای تأکید کردند. آنها از پیشرفت مداوم در مدرنیزه کردن رآکتور تحقیقات اراک استقبال کرده و با طیب خاطر اعلام می‌کنند که انگلیس [به جای آمریکا] عهده‌دار نقش ریاست مشترک کارگروه اراک می‌شود. طرف‌های شریک به حمایت از مدرنیزه کردن رآکتور تحقیقاتی اراک به عنوان بخشی از برجام و تبدیل تأسیسات فردو به [یک] مرکز هسته‌ای، فیزیک و فناوری ادامه می‌دهند. طرف‌های شریک از پروژه‌های قابل توجه در حوزه همکاری‌های مسالمت‌آمیز هسته‌ای که براساس پیوست سه برجام انجام می‌شود، استقبال کردند.
- طرف‌های شریک اعلام می‌کنند به ازای اجرای تعهدات برجامی از سوی ایران، برداشتن تحریم‌ها از جمله مزایایی اقتصادی ناشی از آن، بخشی اساسی از برجام است. آنها همچنین اشاره می‌کنند که براساس تعهدات مندرج در برجام که از سوی بالاترین سطوح در شورای امنیت تأیید شده است، فعالان اقتصادی که به دنبال کسب‌و‌کار مشروع با ایران هستند، با حسن نیت عمل کرده‌اند.
- طرف‌های شریک تلاش‌های اخیر خود با هدف ارائه راه‌حل‌های عملیاتی به منظور حفظ عادی‌سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران را مورد بحث و بررسی قرار دادند. آنها از کار گسترده‌ای که تا به امروز انجام شده است، تسریع گفت وگوهای فنی و به حرکت در آوردن منابع قابل توجه از سوی همه استقبال کردند.
- طرف‌های شریک بر پایبندی خود در خصوص اهداف ذیل همراه با حسن نیت و در یک فضای سازنده تأکید کردند:
- حفظ و بهبود روابط اقتصادی و بخشی وسیع‌تر با ایران
- حفظ و نگهداری کانال‌های مالی مؤثر با ایران
- تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی ایران
- تداوم روابط ترابری دریایی (از جمله کشتی‌رانی و بیمه)، زمینی، هوایی و ریلی
- بهبود پوشش اعتباری صادرات
- حمایت واضح و مؤثر از عملیات‌های اقتصادی در تجارت با ایران، خصوصا درباره شرکت‌های کوچک و متوسط که ستون فقرات اقتصادها هستند
- تشویق سرمایه‌گذاری بیشتر در ایران
- حفاظت از فعالان اقتصادی، سرمایه‌گذاری‌های و فعالیت‌های تجاری و مالی آنها در ایران و یا مرتبط با ایران
- گردهم‌آوردن کارشناسان بخش‌های عمومی و خصوص از جمله از طریق شوراهای تجاری
- حمایت عملی از تجارت با ایران و سرمایه‌گذاری در ایران
- حفاظت از شرکت‌ها در مقابل تأثیرات فراسرزمینی تحریم‌های ایالات متحده
طرف‌های شریک به این نکته اشاره کردند که اتحادیه ایران در فرآیند به‌روز رسانی اقدامات مسدودکننده خود [در برابر تحریم‌های آمریکا] به منظور حفاظت از شرکت‌های کشورهای عضو اتحادیه اروپا و همچنین به‌روزرسانی اختیارات وام‌دهی خارجی بانک سرمایه‌گذاری اروپا به منظور پوشش ایران است.
طرف‌های شریک بر سر موضوعات فوق‌الذکر از طریق تلاش‌های دوجانبه مستقیم و تعامل با شرکای بین‌المللی به منظور تشویق آنها به ادامه همان سیاست‌ها و برقراری سازوکارهای مشابه در روابط اقتصادی خود با ایران همکاری خواهند کرد.
- طرف‌های شریک ابراز می‌دارند که این ابتکارها با هدف حفظ توافق هسته‌ای است که در راستای منافع امنیتی همگان است.
- طرف‌های شریک با حفظ تداوم کار از طریق بررسی مشترک و برگزاری دوباره کمیسیون مشترک، از جمله در سطح وزرا در هر زمانی که برای پیشبرد تلاش‌های مشترک مناسب است، موافقت می‌کنند. طرف‌های شریک بر عزم خود برای توسعه مؤثر و اجرا راه‌حل‌های عملی در خصوص مسائل فوق‌الذکر تأکید می‌کنند.
به گزارش «تابناک»؛ هرچند آنچه در این بیانیه عنوان شده به خصوص آنچه در بند هشت ذکر شده قابل توجه است، اینکه اروپایی تا چه میزان بخواهند این تعهدات را اجرایی و تا چه میزان بتوانند این اقدامات را عملیاتی کنند، مسأله‌ای است که در هفته‌های پیش روی مشخص می‌شود. در این میان موضوع کلیدی جزئیات این توافق است؛ اینکه دقیقاًَ اتحادیه اروپا فروش چه میزان نفت ایران را از طریق چه کانال‌هایی تضمین می‌کند یا کدام بانک‌های اروپایی از طریق سوئیفت تبادلی مالی را ادامه خواهند داد؟
بعید به نظر می‌رسد جزئیات توافق ایران و اروپا در این مقطع اعلام شود اما در صورتی که جزئیاتی در کنار این کلیات مشخص و راهکارهای عملیاتی برای بند هشت بیانیه اروپا در نظر گرفته شده باشد، انتظار می‌رود آثار آن در هفته‌ها و ماه‌های پیش رو عیان شده و میزان اراده و قدرت اتحادیه اروپا در مقابل یکجانبه‌گرایی آمریکا نمودار شود.
متن اصلی این بیانیه بدین شرح است؛
Statement from the Joint Commission of the Joint Comprehensive Plan of Action
Joint Statements
1.Upon the request of the Islamic Republic of Iran, a meeting of the Joint Commission of the Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA) was held on 6 July in Vienna at ministerial level. The Joint Commission met to discuss the way forward to ensure the continued implementation of the nuclear deal in all its aspects and review unresolved issues arising from the unilateral withdrawal of the United States from the agreement and the announced re-imposition of sanctions lifted under the JCPOA and its Annex II, which they deeply regret.
2.The Joint Commission is responsible for overseeing the implementation of the JCPOA.
3.The Joint Commission was chaired by EU High Representative Federica Mogherini and was attended by Foreign Minister and State Councillor of the People's Republic of China Wang Yi, Minister of Europe and Foreign Affairs of the French Republic Jean-Yves Le Drian, Minister of Foreign Affairs of the Federal Republic of Germany Heiko Maas, Minister of Foreign Affairs of the Russian Federation Sergey Lavrov, Minister of State for the Middle East at the Foreign and Commonwealth Office of the United KingdomAlistair Burt, as well as Minister of Foreign Affairs of the Islamic Republic of Iran Mohammad Javad Zarif.
4.The participants in the JCPOA reconfirmed their commitment to the full and effective implementation of the nuclear deal. They recalled that the JCPOA is a key element of the global non-proliferation architecture and a significantachievement of multilateral diplomacy endorsed unanimously by the UN Security Council through Resolution 2231. The participants welcomed the 11th report by the International Atomic Energy Agency of 24 May confirming that Iran is abiding by its nuclear-related commitments.
5.All participants reiterated the need to continue the full and effective implementation of all nuclear related commitments. They welcomed steady progress made on the modernisation of the Arak research reactor and took note with satisfaction that the United Kingdom will take over the function of co-chair of the Arak Working Group. Participants will continue to support the modernisation of the Arak research reactor as part of the JCPOA and the conversion of the Fordow facility in a nuclear, physics and technology centre. Participants also welcomed the significant projects in the area of civil nuclear co-operation carried out on the basis of Annex III of the JCPOA.
6.The participants recognised that, in return for the implementation by Iran of its nuclear-related commitments,the lifting of sanctions, including the economic dividends arising from it, constitutes an essential part of the JCPOA.They also noted that economic operators pursuing legitimate business with Iran have been acting in good faith based on the commitments contained in the JCPOA and endorsed at the highest level by the UN Security Council.
7.The participants discussed their recent efforts aimed at providing practical solutions in order to maintain the normalisation of trade and economic relations with Iran. They welcomed the extensive work undertaken to-date, the intensification of technical dialogues and the mobilisation of considerable resources by all.
8.The participants affirmed their commitment regarding the following objectives in good faith and in a constructive atmosphere:
- the maintenance and promotion of wider economic and sectoral relations with Iran;
- the preservation and maintenance of effective financial channels with Iran;
- the continuation of Iran’s export of oil and gas condensate,petroleum products and petrochemicals;
- the continuation of sea (including shipping and insurance), land, air and rail transportation relations;
- the promotion of export credit cover;
- clear and effective support for economic operators trading with Iran, particularly small and medium sized enterprises which are the backbone of many economies;
- the encouragement of further investments in Iran;
- the protection of economic operators for their investment and other commercial and financial activities in or in relation to Iran;
- the bringing together of private and public sector experts, including through the promotion of Business Councils;
- the practical support for trade with and investment in Iran;
- the protection of companies from the extraterritorial effects of US sanctions.
The participants noted that the EU is in the process of updating the EU “Blocking Statute” in order to protect EU Member States’ companies and of updating the European Investment Bank’s external lending mandate to cover Iran.
The participants will work on the above issues through direct bilateral efforts and through engagement with international partners in order to encourage them to follow the same policies and to establish similar mechanisms in their economic relations with Iran.
9.The participants recalled that these initiatives are aimed at preserving the nuclear deal which is in the security interest of all.
10. Participants agreed to keep progress under close review and to reconvene the Joint Commission, including at Ministerial level, as appropriate in order to advance common efforts. The participants stressed their determination to effectively develop and implement practical solutions concerning the above.
ظریف: Blocking Statute باید تا قبل از اجرای تحریم های آمریکا عملیاتی شود / این تعهد حتما کافی نیست
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان پس از نشست کمیسیون مشترک وزرای خارجه کشورهای طرف برجام، در کنفرانسی خبری گفت: نشست بسیار جدی و سازنده‌ای داشتیم، در دو ماه گذشته بعد از خروج غیرقانونی آمریکا تلاش‌های فراوانی صورت گرفت تا ایران بتواند از منافع برجام به‌خصوص منافع اقتصادی آن علیرغم اقدام غیرقانونی آمریکا استفاده کند.
ظریف خطاب به خبرنگاران ایرانی حاضر در وین گفت: امروز این نشست در ادامه نشست‌های قبلی بود. بیانیه از طرف نشست صادر شد. لازم است تأکید شود اولین جلسه کمیسیون مشترک در سطح وزراست. هیچ وقت تا الان کمیسیون مشترک در سطح وزرا نبوده است. جلسات قبلی غیر رسمی و برای مذاکره بود نه نشست مشترک.
وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه افزود: ایران این حق را محفوظ داشته که در برابر تخلف رسمی و بزرگ آمریکا در خروج از برجام، به درخواست اعضای دیگر برجام اقدامات خود را به تعویق انداخته تا مطمئن شود منافع ایران تأمین می شود.
ظریف گفت: امروز بر این تأکید کردیم که باید مردم ایران منافع برجام را ببینند. این را همه اعضای باقی مانده برجام [طرف‌های برجام] در سطح وزرای خارجه بر تعهدات خود در حوزه مختلف تأکید کردند. از ادامه فروش نفت تا روابط بانکی و حمل‌ونقل و همکاری‌های تجاری و سرمایه‌گذاری و ... که در بیانیه‌ای خانم موگرینی قرائت کرد، ذکر شده است.
وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به بیانیه نشست کمیسیون مشترک وزرای خارجه طرف‌های برجام که از سوی موگرینی خوانده شد، گفت: این بیانیه در کنار اقدامات عملی است. ما دو روز پیش بسته‌ای در تهران دریافت کردیم که رئیس جمهور روحانی گفتند کافی نیست. امروز در جلسه توضیحات بیشتری شنیدیم. برخی حوزه‌ها مثل نفتی و بانکی را بیشتر توضیح دادند. الان آنچه مهم است و آنچه به عنوان تعهد و اقدامات مطرح شده، که الزاما همه آن علنی اعلام نشده است، باید عملی شود تا ببینیم آیا از منافعش بهره می‌بریم. زمان‌بندی هم وجود دارد که مطابق زمان‌بندی تحریم آمریکاست. یعنی قبل از تحریم آمریکا باید اعمال شده باشد. Blocking Statute باید تا قبل از اجرای تحریم های آمریکا عملیاتی شود. همینطور فعال شدن بانک سرمایه‌گذاری اروپا که در تاریخ مشخص انجام می‌شود. بقیه اقدامات هم باید در قالب زمان‌بندی باشد.
ظریف در ادامه تصریح کرد: ایران همواره به عهد خود پایبند بوده و هم اکنون هم هست، اما در قالب برجام این امکان را داریم که اگر به مصلحت کشور نبود به خاطر نقض آمریکا اقدامات خود را انجام دهیم. الان کسی نتوانسته مشکل خروج آمریکا از برجام را حل کند. و این مسأله هنوز باقی مانده است، لذا ایران حق اجرای اقداماتی دارد. تصمیم داریم این تعهدات امروز را به تهران منتقل کنیم و مسئولان راجع به ادامه موضوع تصمیم می‌گیرند. نحوه عملیاتی شدن تعهداتشان را امروز توضیح دادند اما ما باید آن را در اجرا ببینیم.
وی در ادامه تأکید کرد: اگر اروپایی‌ها نتوانند درخصوص تعهداتشان درست اقدام کنند ما اقدام می‌کنیم. برداشتم این بود که تمامی اعضای برجام در اینکه اراده سیاسی دارند تا برابر این اقدام آمریکا بایستند - شاید اولین بار در چنین سطحی باشد - در جلسه این تعهد را نشان دادند. حالا باید دید چقدر می‌توانند. آنچه ما شنیدیم از روش‌های عملیاتی، عملی هست. اگر اراده امروز را در سطوح مختلف اعمال کنند، کار بدون مشکل می‌تواند پیش برود. مهم این است که جزئیات اقداماتشان روشن شود که در برخی موارد بیان کردند. مهم این است که در عمل چطور عملیاتی شود. جلسه امروز یک گام به پیش بود، براقدامات خوبی برای اجرا توافق کردیم.
وزیر امور خارجه کشورمان افزود: اروپا آماده حمایت از شرکت‌ها و هموار کردن مسیر تبادلات بانکی است و این پیام مهمی برای جامعه اقتصادی است که با اطمینان به آینده کار کنند. بقیه کشورهای جهان در کنار آمریکا برای اعمال فشار نیستند و حتی در برابر آنها هستند. ما می‌توانیم با استفاده از ظرفیت داخلی و همکاری بین‌المللی مسیر شکوفایی ایران را با سربلندی دنبال کنیم. آنها تعهد کردند، بالاترین کاری که یک دولت می‌تواند بکند. اما اینکه آیا این تعهد کافی است، حتما کافی نیست. تضمین‌ها اقدامات متقابلی هستند که در صورتی که آنها اقداماتشان را انجام ندهند ما می‌توانیم انجام دهیم. این تهدید نیست؛ این واقعیتی است که در برجام هم بر آن تأکید شده است.
ظریف در ادامه گفت: در ارتباط با برجام احتمالا در حاشیه مجمع عمومی جلسات وزرا [بار دیگر] برگزار خواهد شد. امروز قرار شد جلسات کارشناسان ما که بسیار مهم است، فشرده‌تر انجام شود تا مطمئن شویم آنچه امروز ارائه شد، جنبه اجرایی دارد و همه جوانب را در نظر گرفته است. بسته پیشنهادی اروپا قابل اجرا بود اما کافی و دقیق نبود. امروز برخی نکات که دیده نشده بود در بیانیه مطرح شد. در جلسه شفاهی هم پیشنهاداتشان را به صورت جزئی مطرح کردند که کارشناسان ما در حال بررسی هستند تا ببینیم هر یک از این پیشنهادها چطور می‌تواند نیازهای ما را پوشش دهد.
وی افزود: مهم این است که احساس اطمینان و اعتماد به آینده در جامعه جهانی و ایران به وجود بیاید و کارآفرینان ایرانی با اطمینان به آینده حرکت کنند. فضای امروز حاکی از این بود که اراده سیاسی برای این مسأله وجود دارد و این اراده با اقدامات بخش خصوصی و امید به آینده می‌تواند تقویت و کسب و کار ایران را جذابتر کند.
وزیر امور خارجه کشورمان گفت: تصمیم‌گیری در سطح عالی کشور راجع به زمان‌بندی اقدامات صورت گرفته و جزئیات پیشنهاد شده است. هیأت نظارت بر برجام تصمیم‌گیری لازم را درباره اصل و حوزه و نحوه ورود به اقدامات مشخص کرده است. حسب مورد که چه زمانی نیاز است، جزئی و تدبیر خواهد شد و آماده خواهد بود. امیدواریم نیازی به این اقدامات نباشد، چون با اراده سیاسی برای اجرای برجام وارد برجام شدیم. اما برای اینکه تضمین داشته باشیم طرف مقابل مطلع است، ما اقدامات خود را داریم. همه اعضای کمیسیون مشترک تعهدات را داده اند و نکته مهمی است که در سطح وزرای هر پنج کشور این تصمیم گرفته شده است.
