فتاوای آیت الله العظمی بهجت (قدس سره)
نگاه به نامحرم
معناى قصد ريبه و لذت
سؤال591. منظور از قصد ريبه و لذّت چيست؟
جواب: نظر با ريبه، نگاهى است كه همانند كسى كه نظر سويى دارد، باشد، اگرچه خوف فتنه نباشد و لذت اعم از ريبه است، واللّه العالم.
معناى ريبه در نگاه
سؤال592. اگر انسان همان گونه كه از ديدن يك باغ و گلستان لذّت مى برد، از نگاه كردن به صورت انسان ديگر (مرد يا زن) لذّت ببرد، آيا حرام است؟ و مصداق قصد ريبه و لذّت به حساب مى آيد؟
جواب: ظاهرا نظر ريبه عبارت است از نگاهى كه شبيه به نگاه قصد كننده حرام است، اگرچه به عدم وقوع در حرام، علم داشته باشد.
نگاه بدون شهوت به نامحرم
سؤال593. اگر در نگاه به نامحرم تحريكى نباشد، باز هم حرام است؟
جواب: اگر به مواضع محرّمه باشد، باز هم حرام است.
نگاه به دختر و پسر غير بالغ مميّز
سؤال594. نظر مرد به غير وجه و كفّين دختر مميّز غير بالغ و همچين نظر زن به پسر نابالغ مميّز، بدون ريبه چگونه است؟
جواب: بنابر احتياط واجب نگاه كردن مرد به بدن و موى دخترى كه نه سال قمرى اش تمام نشده، ولى خوب و بد را مى فهمد جايز نيست؛ اگرچه بدون قصد لذت هم باشد. هم چنين نگاه كردن زن به بدن پسرى كه بالغ نشده ولى خوب و بد را مى فهمد، جايز نيست.
نگاه به چشم سرمه كشيده
سؤال595. اگر مرد به اعضاى زن نامحرمى كه همراه با زينت و آرايش است، هر چند از مواضع استثنا باشد، مانند: چشم سرمه دار يا دست همراه با انگشترى، نگاه كند ولو با قصد لذت هم نباشد، چه حكمى دارد؟
جواب: حرام است، زيرا خود اين تزيّن و تبرّج معرضيّت براى فتنه و ريبه و شأنيّت براى فساد دارد و همين براى حرمت كافى است.
نگاه به صورت و دو دست نامحرم
سؤال596. آيا نگاه كردن به صورت و دست هاى نامحرم جايز است؟
جواب: اگر بدون ريبه و قصد لذت باشد، در مورد غير زينت يا اصلاح جايز است؛ اگرچه احوط ترك آن است.
نگاه به فروشنده در هنگام خريد كالا
سؤال597. نگاه كردن به زن فروشنده موقع خريد اجناس، چگونه است؟
جواب: نگاه كردن به غير از صورت و دست ها، حرام است و نگاه به صورت و دست فروشنده ها، بدون ريبه و قصد لذت جايز است.
نگاه به دختران كوچك
سؤال598. از دخترانى كه كوچك و با چادر مى باشند خوشم مى آيد چون معنويت خاصى دارند، آيا نگاه كردن به آن ها اشكال دارد؟
جواب: اگر به سنى رسيده اند كه خوب و بد را مى فهمند، نگاه كردن به بدن و موى آن ها بنابر احتياط واجب جايز نيست، امّا به صورت و دست هاى آن ها اگر ريبه و قصد لذت نباشد، اشكال ندارد.
عدم جواز نگاه به نامحرم
سؤال599. نگاه كردن به زن نامحرم در خيابان و بازار كه صورت آن ها آرايش كرده و قسمت جلوى موى آن ها آشكار باشد، بدون قصد تلذّذ و ريبه چه حكمى دارد؟
جواب: جايز نيست.
نظر به وجه و كفّين نامحرم
سؤال600. آيا نگاه كردن به وجه و كفّين زن نامحرم بدون قصد لذت اشكال دارد؟
جواب: بدون ضرورت خلاف احتياط است.
نگاه به موى زن هاى بد حجاب
سؤال601. با عنايت به مسأله ى 1935 و اين مطلب كه امروزه در شهرهاى بزرگ بيرون بودن مقدارى از موى سر، امرى عادى شده است، آيا مى توان از اين رو كه اين مقدار موى سر عرفا بيرون است به آن نگاه كرد، مانند برخى قبايل كه معمولاً مقدارى از موهايشان بيرون است؟
جواب: در فرض مرقوم جايز نيست.
نگاه به چهره زن مؤمن
سؤال602. نگاه كردن به چهره مومن ثواب است، حال اگر نامحرم باشد همين حكم را دارد؟
جواب: خير.
نگاه به زنان در اجتماع
سؤال603. تكثر المتبرجات فى الجامعات و يعسر نفى النظر الكامل عنهن فما هو حكم النظر غيرالعمدى لهن مع العلم بتحققه عند دخول الجامعة؟ و هل ان النظر العادى غير الشهوانى للمتبرجات جايز أم لا؟
جواب: النّظر الى الوجه والكفّين من غير ريبة مورد الاحتياط المطلوب، وامّا غيرهما فتعمّد النّظر بلاضرورة ممنوع، و كذا إدامة النظر بلاضرورة، فعلى من وقع نظره لا عن عمد أن لا يكرّر و لا يديم الاّ للضّرورة.
نگاه خواهر و برادر به بدن يكديگر
سؤال604. آيا نگاه كردن خواهر و برادر به بدن يكديگر جايز است؟
جواب: اگر قصد لذت نداشته باشند مى توانند غير از عورت، به تمام بدن يكديگر نگاه كنند. (به مسأله ى 1939 رساله رجوع شود.)
نگاه اتفاقى به دختران بى حجاب
سؤال605. آيا نگاه اتفاقى به دخترانى كه موهاى خود را نمى پوشانند، جايز است؟
جواب: اگر آن نگاه تكرار نشده و يا ادامه نيابد، اشكال ندارد.
نگاه زن به بدن مرد نامحرم بدون قصد لذت
سؤال606. آيا نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم بدون قصد لذت حرام است؟
جواب: نگاه كردن به قسمتى از بدن مرد نامحرم كه غالبا باز است ـ مثل سر ـ اشكالى ندارد، مگر اين كه نگاه كردن كمك به معصيت باشد و در غير اين مواضع بنابراحتياط واجب حرام است.
سؤال607. نگاه كرن به قسمتى از بدن مرد نامحرم كه غالبا باز است چه حكمى دارد؟
جواب: اگر اين نگاه كردن كمك به معصيت نباشد، جايز است.
نگاه به لباس زن نامحرم
سؤال608. اگر مردى به لباس زن نامحرمى كه بر روى بند لباس پهن شده نگاه كند، اشكال دارد؟
جواب: اگر مفسده اى نداشته باشد، اشكال ندارد.
نگاه شهوانى به خود
سؤال609. نگاه شهوانى به بدن خود چه حكمى دارد؟
جواب: حرام است.
وضو در برابر نامحرم
سؤال610. وضو گرفتن زن آن جا كه مرد نامحرم او را ببيند، چگونه است؟
جواب: با توجه و التفات جايز نيست.
نگاه به موهاى جدا شده از زن نامحرم
سؤال611. نگاه كردن مرد به موهاى جدا شده از زن نامحرم بدون لذت چه حكمى دارد؟
جواب: بنابر احوط جايز نيست، چون اضافه اش به زن باقى است و در زمان اتّصال به بدن، شدّت تحريم مو از پوست بيشتر است.
نگاه به مجامعت حيوانات
سؤال612. در روستاها عمل مجامعت و جفت گيرى حيوانات عملى، معمول و شايع است، آيا نگاه كردن به اين عمل از روى شهوت يا بدون آن اشكال دارد؟
جواب: نگاه با شهوت حرام است.
نظر براى ازدواج
سؤال613. جوانى كه مى خواهد با دخترى ازدواج كند بعد از ديدن همديگر و قبل از جارى ساختن صيغه ى عقد، آيا پسر مى تواند به اين دختر [دوباره [نگاه كند؟
جواب: اگر براى اطّلاع عقلايى دوباره نظر كند، جايز است.
نگاه شهوت انگيز به نامزد قبل از عقد
سؤال614. آيا نگاه شهوت انگيز به كسى كه مى خواهم با او ازدواج كنم جايز است؟
جواب: از اين جهت مثل ديگران است و از غير اين جهت در مسأله ى 1944 رساله توضيح داده شده است.
نگاه به دختران جهت انتخاب همسر
سؤال615. براى انتخاب همسر مى توانم به دخترها نگاه كنم؟
جواب: اگر از موارد مسأله ى 1944 رساله نيست، خير.
نگاه دانشجو به استاد خانم
سؤال616. نگاه به استاد خانم كه از روى شهوت نباشد، لكن در انسان تأثير بگذارد چه طور است؟
جواب: اگر معرضيت براى ريبه و فتنه و تعقّب به حرام دارد و يا نگاه به غير وجه و كفين است، جايز نيست.
سؤال617. برخى از معلمين ما زن هستند و من مجبورم براى تمركز، به چهره معلم نگاه كنم، ولى با توجه به اين كه آن ها حجاب درستى ندارند وظيفه چيست؟
جواب: به نحوى كه در سؤال قبلى ذكر شد، جايز نيست.
نگاه به مرد نامحرم
سؤال618. آيا نگاه به مرد نامحرم، براى فهميدن سخن هاى او، گناه است؟
جواب: اگر خوف مفسده نباشد، اشكال ندارد.
نگاه به هم كلاسى هاى نامحرم
سؤال619. با توجه به اين كه كلاس هاى دانشجويان دختر و پسر با هم برگزار مى شود، طبعا ناخودآگاه چشم پسران دختران نامحرم مى افتد، حكم آن در صورتى كه بدون قصد لذت باشد چيست؟
جواب: نگاه كردن غير عمدى اشكالى ندارد، اما بايد از تكرار يا ادامه نگاه پرهيز نمود ولى تحصيل كردن در اين كلاس ها اگر از وقوع در حرام ايمن نيست، حرام است.
مرز نگاه استاد مرد به دانشجوى دختر
سؤال620. حدود نگاه بين استاد مرد و دانشجوى دختر چيست؟
جواب: دختر نبايد نزد استاد مرد به نحوى كه موجب اختلاط زن و مرد است درس بخواند، مگر اين كه از پشت پرده باشد و خوف مفسده اى هم در كار نباشد.
تدريس در كلاس خانم ها
سؤال621. به هنگام تدريس در كلاس خانم ها به جهت ارزيابى كلاس و جلب توجّه شاگردان نسبت به درس، به ناچار نگاهى كلّى به خانم ها انجام مى گيرد و هيچ گونه قصد ريبه و لذّتى در كار نيست. اين عمل چه حكمى دارد؟
جواب: نگاه كردن به زن مسلمان بدون ريبه هم جايز نيست، مگر وجه و كفين.
نگاه به زنان غير مسلمان
سؤال622. نگاه كردن به زنان نامحرم غير مسلمان (چه اهل كتاب و چه كفّار) اگر موجب مفسده باشد، چه حكمى دارد و اگر با ريبه نباشد چه حكمى دارد؟
جواب: در صورت مفسده حكم آن حرمت است، و نگاه با عدم ريبه در آن چه جايز است از مسلمان، اشكال ندارد و در غير آن ها محلّ احتياط است. (جهت توضيح بيشتر به مسأله ى 1935 رساله رجوع شود.)
نظر به بدن اهل كتاب
سؤال623. نظر به اهل كتاب در خارج از كشور با وضع لباس فعلى آن ها جايز است يا نه؟
جواب: نگاه به جاهايى از بدن آن ها كه عادتا پوشانده نمى شود، بدون قصد لذت و در صورتى كه خوف واقع شدن در حرام نباشد، جايز است.
نگاه به موى زنان اهل كتاب
سؤال624. نگاه كردن به موى سر زنان اهل كتاب، اگر بدون قصد ريبه باشد، چه حكمى دارد؟
جواب: حفظ نظر به آن چه خودشان آشكار مى نمايند، غير عورتين، لازم نيست.
دست دادن به زنان كتابى
سؤال625. آيا نگاه كردن به زنان اهل ذمه و دست دادن با آن ها اشكال دارد؟
جواب: مجرد نگاه كردن بدون قصد لذت و در صورتى كه خوف وقوع در حرام نباشد جايز است، ولى دست دادن با آن ها جايز نيست.
حرمت لمس و نظر اعضاى داخلى نامحرم
سؤال626. آيا لمس و نظر اعضاى داخلى بدن نامحرم، مانند اعضاى ظاهريه حرام است؟
جواب: حرام است، مگر در مورد ضرورت كه اقتصار بر حدّ ضرورت مى شود.
معالجه
سؤال627. چنان چه جهت گذاردن وسيله جلوگيرى از حاملگى مانند IUD در داخل رحم، ظاهر آلت تناسلى زن به وسيله ى پارچه توسّط شوهر پوشانده شود، به طورى كه تنها مجراى درونى آن مشخّص باشد، آيا گذاردن وسيله با توجّه به لزوم نگاه به مجراى درونى آلت تناسلى زن توسّط پزشك [زن يا مرد] جايز است يا خير؟
جواب: درون و برون آلت تناسلى در حكم، از حيث نظر و لمس فرقى ندارد.
سونوگرافى زنان توسط مرد
سؤال628. در برخى از شهرها و مناطق، متخصص زن جهت سونوگرافى وجود ندارد و به لحاظ تشخيص حاملگى و وضعيت جنين و يا ناراحتى هاى داخلى و كليوى، زنان مجبور به مراجعه به چنين متخصصينى هستند، آيا چنين بيمارانى، بايد به شهرهاى مجاور كه متخصص زن دارد بروند يا مى توانند جهت سونوگرافى به مرد مراجعه نمايند؟
جواب: تا ممكن است بايد به شهرهاى مجاور بروند.
كشف عورت براى معالجه
سؤال629. اگر شخصى جنب نمى شود و همين موجب اذيّت وى مى شود، آيا اين مطلب مجوّز براى كشف عورت براى معالجه مى شود؟
جواب: اين حالت ظاهرا مرض به شمار مى آيد و او به اين معالجه محتاج و مضطرّ است و براى معالجه تا ممكن باشد، از محرّمات اختياريّه اجتناب كنند.
نگاه به عورت زن زائو
سؤال630. نگاه كردن به عورت زن زائو، هنگام عمل زايمان چه حكمى دارد؟
جواب: اگر از موارد مسأله ى 1941 رساله نيست، جايز نيست.
مراجعه زن به پزشك مرد با وجود پزشك زن
سؤال631. آيا مراجعه زن به پزشك مرد، در صورت وجود پزشك زن در همان رشته پزشكى جايز است؟ با توجه به اين كه غالبا به او نگاه شده و گاهى هم از او معاينه به عمل مى آيد.
جواب: بايد از نظر نامحرم با تمكّن خوددارى شود و در فرض سؤال جايز نيست.
معاينه عورتين توسط جنس مخالف
سؤال632. معاينه عورتين براى جنس مخالف جايز است يا بايد احتياط كرد؟
جواب: اگر معالجه منحصر در نگاه كردن به عورت او باشد و معالجه توسط جنس موافق غير ممكن يا دشوار باشد، جايز است.
نگاه ضرورى به عورت نامحرم
سؤال633. در صورتى كه لمس و يا نگاه به عورت نامحرم ضرورت داشته باشد، آيا جايز است؟
جواب: به مسأله ى 1941 رساله رجوع شود.
نظر به نامحرم هنگام تحصيل پزشكى
سؤال634. اينجانب دانشجوى سال چهارم پزشكى هستم. در اين مقطع تحصيلى گاهى اوقات جهت آموزش بر بالين بيماران زن و يا در اتاق عمل جرّاحى جهت يادگيرى عملى، لازم است كه به محل ه اى حرام بدن زن نگاه كنم و احيانا با دستكش يا بدون آن بر بدن زنان دست بزنيم. وظيفه چيست؟
جواب: لمس و نظر به بدن اجنبيّه و محلّ هاى حرام ديگر تجويز نمى شود. بلى در موارد ضرورت هايى كه مراعات آن لازم است، مثل توقّف نيازهاى پزشكى مسلمين بر آن و منحصر بودن، در حدّ ضرورت مانع ندارد و تشخيص موضوع بر عهده ى خود مكلّف است.
نگاه كردن به صورت زنان چادرنشين
سؤال635. نگاه كردن به صورت زنان چادرنشين كه معمولاً قسمتى از موى سر آن ها ديده مى شود، براى مرد نامحرم چه حكمى دارد؟ توضيح آن كه ايشان به اين نوع پوشش عادت كرده اند و اگر تذكر داده شود نمى پذيرند.
جواب: نظر عمدى خلاف احتياط است و حفظ نظر (بدون ادامه و بدون تهييج) نيز واجب نيست، مگر برداشت بدى شود و ديگران اين طور به نظرشان بيايد كه آن چه جايز نيست، او جايز مى داند.
نگاه به زنان با لباس هاى محلى
سؤال636. نگاه كردن به زنانى كه لباس محلى مى پوشند و معمولاً به جاى روسرى، از تكه پارچه ى تور، استفاده مى كنند و موها و گردن و گوش هاى آن ها كاملاً مشخص است، چه حكمى دارد؟
جواب: حرام است.
بازيگرى زنان و تماشاى آن
سؤال637. بازى خواهران در تئاتر وتماشاى آن ها توسط برادران در حال بازى چه صورت دارد؟
جواب: اگر موجب تهييج شهوات اهل آن است، جايز نيست.
نگاه به بازيگر زن
سؤال638. نگاه كردن به هنرپيشه زن از نزديك چه حكمى دارد؟
جواب: مثل سايرين جايز نيست.
نگاه به نامحرم بدون پوشش مناسب
سؤال639. شوهر خاله هايم در منزل پوشش خوبى ندارند، حكم نگاه كردن به آن ها چگونه است؟
جواب: بنابر احتياط واجب حرام است اما جواز نگاه كردن زن به قسمتى از بدن مرد نامحرم كه غالبا باز است، مثل سر، خالى از وجه نيست، مگر اين كه اين نگاه كردن كمك به معصيت باشد. (به مسأله ى 1933 رجوع شود.)
تعارض احكام شرع با قوانين رايج
سؤال640. در برخى موارد، بين احكام شرع و قوانين رايج پزشكى يا آموزشى به ويژه در موضوع پوشش و تماس و نگاه و يا اختلاط زن و مرد تعارض وجود دارد، در چنين موارد تكليف بيماران و دانشجويان چيست؟
جواب: در هر حال رعايت احكام شرع واجب است.
