فتاوای آیت الله العظمی امام خمینی (قدس سره)
سوال1:ما مدتی پیش در مسیر سد کرج یک گردن بند طلایی پیدا کردیم و مدتی است نزد ما می باشد که از پیدا شدن صاحبش مأیوسیم،قیمت این گردن بند به قیمت روز به مبلغ پانزده هزار ريال می باشد آیا اجازۀ فروش می فرمایید تا پول آن را به فقیر متدین داده شود و یا اینکه اصل گردن بند به شخص فقیر داده شود؟
جواب:با فرض یأس از مالک آن مجازید اصل گردن بند را از طرف صاحبش به فقیر صدقه بدهید.[1]
سوال2: اینجانب حدود دو،یه سال پیش در جادۀ تهران مشهد که به روستا می رفتم در کنار جاده یک کیف که دارای حدود دوهزار الی دوهزار و پاند تومان پول بود پیدا کرده و به پدرم دادم که او هم این مبلغ را بنا به عدم آگاهی یا اصول دیگر گرفت و یک تلوزیون خرید و از آن موقع از این تلوزیون استفاده می شود. ضمناً در کیف پول، مدرکی هم بود که نشان می داد صاحب پول اهل مشهد است از شهر ما هم تا مشهد چهار صدو پنجاه کیلومتر است لطفاً کلی شرعی ما را معین نمایید؟
جواب : باید برای پیدا کردن صاحب کیف و پول تا یک سال اعلام نمایید اگر صاحبش پیدا شد رضایت او را جلب نمایید و اگر پیدا نشد مال او را از طرف او به فقراء صدقه بدهد.
سوال 3 : شخصی چند سال پیش یک النگوی طلا پیدا کرده و آن را حدود سیصد تومان فروخته است آیا آن پول حرام است؟ در صورت حرام بودن، این شخصی که پول حرام را با مال حلالش مخلوط کرده تکلیفش چیست؟
جواب : اگر بعد از جار زدن تا یکسال برای خودش برداشته اشکال ندارد. در غیر این صورت قیمت فعلی آن را برای صاحبش باید به فقراء صدقه بدهد.
سوال 4: دانش آموزی شی ای (قلم ماژیک) را پیدا کرده احتمال دارد این گفتۀ او صادق یا کاذب باشد آیا می توان این شیء را از او گرفت و استفاده کرد؛ زیرا اولیای مدرسه قصد استفاده از آن را دارند؟
جواب : نمی تواند از او بگیرند و او با یأس از شناسائی صاحبش از طرف او به فقیر صدقه دهد.
سوال 5 : خانمی در بیمارستانی کار می کند و در آنجا دو سکه طلا پیدا کرده که دو، سه ماه ابلاغ کرد ولی صاحب آن پیدا نشده در ضمن شخصی هم اقدام به ازدواج کرده که تمام مخارج ازدواج را قرض کرده آیا این خانم می تواند این سکه ها را به این شخص جهت کمک به قرضهایش بدهد یا خیر؟
جواب : اگر از پیدا شدن صاحب سکه ها مأیوس باشند و طرف فقیر باشد مجازند سکه ها را از طرف صاحبش به او صدقه دهند.
سوال 6 : اگر کی مجهول المالک را به اذن حاکم شرع صدقه داد و بعد از صدقه صاحب پیدا شد و صدقه را قبول نکرد آیا صدقه دهنده ضامن است یا حاکم شرع یا هیچ کدام؟ و همچنین لقطه را بعد از تمام شدن تعریف اگر به اذن حاکم شرع صدقه داد و بعداً صاحبش پیدا شد، چه کسی ضامن است؟
جواب : خود شخص ضامن است و در لقطه تصدیق مشروط به اذن حاکم شرع نیست اگر چه احوط اذن گرفتن است.
سوال 7 : کفش و نعلینهایی که پای حجره ها جمع می شوند و به حسب ظاهر صاحبان آنها اعراض کرده اند تصرف در آنها را جایز می دانید یا خیر؟
جواب : در فرض اعراض تصرف مانع ندارد.
سوال 8 : چون در شرکت ارج اکثراً اشیا و پول پیدا شده به دفتر انجمن اسلامی تحویل داده می شود و انجمن اسلامی نیز جهت آگاه نمودن صاحبان اشیا از طریق بلندگو یا از طریق آگهی مسأله را اعلام می نماید ولی صاحبان این اشیا پیدا نشده و اشیای مربوطه همچنان در اختیار انجمن اسلامی می باشد آیا انجمن اسامی می تواند اشیای مزبور را فروخته و به همراه پولهای پیدا شده دیگر به حساب 222 واریز نماید یا به مستمندان داده و یا صرف امور تبلیغات اسلامی نماید؟
جواب : مصرف مجهول المالک فقرا هستند و می توانید با یأس از پیدا شدن صاحب آنها به فقرا از طرف صاحبان صدقه دهید.
سوال 9 : اذا اشتبه الحذاء آخر في اجتماع الناس فهل یجوز اخذ الحذاء البدیل؟
جواب : لا یجوز الا مع العلم برضائ المالک، او العلم بدنّ مالک الحذاء الباقي هو الَّذي أخذ تلک الحذاء.
سوال 10 : شخصی جاهل به مسائل شرعی، ساعت مچی پیدا کرده و 4 سال است از این جریان می گذرد، به دستش هم بسته و نماز هم خوانده حالا این ساعت را چه کار کند آیا می تواند برای خودش بردارد یا خیر؟
جواب : باید تا یک سال برای پیدا شدن صاحبش تعریف نماید، و اگر از صاحب واقعی مأیوس است از طرف او به فقرا صدقه بدهد.
سوال 11 : تعریف لُقَطَه در رساله نوشته شده آیا اعلان و تعریف، به نوشتن در روزنامه و یا زدن اعلامیه به دیوار حاصل می شود؟ و اگر از اول از پیدا کردن صاحبش مأیوس باشد چه کند؟
جواب : تعریف، باید طوری باشد که اغلب مردم بفهمند، اگر شهر کوچک باشد و در شهرهای بزرگ، اهالی محل بفهمند و در فرض یأس از پیدا شدن صاحبش، تعریف لازم نیست.
سوال 12 : در محوطه سالنها یا کلاسها، مداد، خودکار، مدادتراش پیدا می شود و در جائی نگهداری می شود ولی دانش آموزان از بردن آنها امتناع می نمایند آیا کارمندان مدرسه می توانند از آنها به نفع مدرسه یا شخص استفاده نمایند؟
جواب : باید از صاحبان اشیاء گم شده جستجو کرد و با گذشت یک سال یا حصول یأس از پیدا شدن آنها به فقیر صدقه دهند.
سوال 13 : در روزهایاول انقلای، تعدادی اطاق نیم سوخته و قراضۀ اتومبیل از بیابان اطراف تهران به وسیلۀ مأمورین انتظامی جمع آوری گردید و بیش از یک ال به وسیلۀ رسانه های گروهی و از طریق راهنمائی و رانندگی اعلان شد ولی صاحبان آنها پیدا نشد. سرانجام چون از طرفی جای زیادی را اشغال کرده بود و از طرف دیگر هم بیم آن می رفت که از حَیِّزِ اِنتفاع بیفتد ناچار با نظر کارشناس خبره به فروش رسید و وجه آن به امید پیدا شدن صاحبان آنها در حسابی نگهداری شده، لیکن تا کنون کسی مراجعه نکرده است. آیا اجازه می فرمائید که مبلغ مذکور به مصرف تکمیل ساختمان و تعمیر مسجد برسد یا خیر؟
جواب : اگر طبق ضوابط، اعلان شده یا از پیدا شدن صاحبانش مأیوس هستند صدقه بدهند به فقرا از جنگ زدگان و غیر ایشان.
سوال 14 : چند سال پیش، در موقعی که شب با دوچرخه به خانه باز می گشتم در مسیر را هم یک ساعت زنانه به چشم خود که در آن موقع حدود 300 الی 350 تومان ارزش داشت، آنرا به خانه آوردم و تمیز نمودم و به یکی از نزدیکانم هدیه نمودم و حالا هم نمی توانم آن ساعت را پس بگیرم، چه باید کرد؟
جواب : لازم است تا یکسال اعلام نمائید تا شاید مالک ساعت پیدا شود و اگر مأیوس هستید باید ساعت را از طرف مالک آن به فقیر صدقه بدهید و چنانچه پس گرفتن عین ساعت ممکن نباشد قیمت فعلی آن را باید به مالک یا به فقیر بدهید.
سوال 15 : لطفاً ما را در مورد این مسائل راهنمائی فرمائید:
1- مدتی است یک عدد کیف با مقداری پول پیدا شده با اینکه پشت شیشۀ مغازه نوشته ام ولی صاحب آن تا کنون مراجعه نکرده است.
2- بعضی مواقع مشتری اجناسی را جا می گذارد که صاحبان آنها را هم می شناسم.
3 – بعضی مواقع لوازم برقی را برای تعمیر می آورند، بعد از تعمیر که اجرت آن را هم پرداخت نکرده اند دیگر برای بردن مراجعه نمی کنند. تا چند سال می توانیم این لوازم را نگهداری کنیم؟
جواب 1و 2 : بد از یک سال تعریف و یا مأیوس شدن از پیدا شدن صاحب آن، باید از جانب صاحبش به فقیر صدقه داده شود. و در صورت اول پس از یک سال تعریف ودش نیز می تواند بردارد.
جواب 3: بعد از یأس از آمدن صاحب آن باید به حاکم شرع مراجعه کنید و با اجازۀ او می توانید حق اجر خود را از مال برداشته، باقی را به فقیر صدقه دهید.
[1] - این اجازه خصوصی بوده است.
