متن گفتکوی خبرنگار "تابناک" با علی اضغر شفیعیان، روزنامه نگار اصلاح طلب و مدیر مسئول سایت انصاف نیوز درباره مسائل روز کشور را از نظر می گذرانید:
نظر شما در مورد فیلترینگ چیست؟ آیا وضع فعلی فیلترینگ قابل تداوم است یا خیر؟
مردم از آنچه می‌خواهند استفاده میکنند. یعنی هرکسی که اراده کند، از اینستاگرام، تلگرام، و واتساپ استفاده می‌کند؛ بنابراین فیلتر شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها به هیچ عنوان مانع دسترسی مردم نشده است. اگر هدف کسی که تصمیم به فیلتر کردن گرفته این بوده که دسترسی مردم قطع شود، این خواسته محقق نشده و آن سیاستگذار شکست خورده است.
تنها اتفاقی که با فیلترینگ غلط رخ داده، این است که هزینه دسترسی مردم بالا رفته است. اما دسترسی قطع نشده و مردم از طریق فیلترشکن به شبکه‌ها متصل می‌شوند. این وضعیت باعث می‌شود حتی محتوا‌هایی که باید محدود شوند، نیز دیگر محدود نباشند
اینکه چنین تصمیمی درست بوده یا خیر موضوع دیگری است، اما از نظر من، این تصمیم اشتباه بوده است. این بستر‌ها مانند خیابان، تلفن، یا هر محیط دیگری می‌توانند مشکلی ایجاد کنند یا نکنند. همان‌طور که اگر در خیابان اتفاقی بیفتد پلیس وارد عمل می‌شود، در این پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی نیز سازوکار‌هایی وجود دارد. اگر کسی با خشونت مواجه شود، با تجارت مواد مخدر، یا اسلحه مواجه شود، می‌تواند گزارش دهد و در کمترین زمان اینستاگرام و سایر پلتفرم‌ها رسیدگی میکنند و حساب فرد متخلف را محدود یا مسدود میکنند.
تنها اتفاقی که با فیلترینگ غلط رخ داده، این است که هزینه دسترسی مردم بالا رفته است. اما دسترسی قطع نشده و مردم از طریق فیلترشکن به شبکه‌ها متصل می‌شوند. این وضعیت باعث می‌شود حتی محتوا‌هایی که باید محدود شوند، نیز دیگر محدود نباشند. استفاده گسترده از فیلترشکن، محدودیت‌ها را بی‌اثر کرده و جامعه را آسیب‌پذیرتر کرده است. وقتی مردم مجبور به نصب فیلترشکن می‌شوند، هزینه‌ها بالا می‌رود و مشکلات دیگری نیز ایجاد می‌شود.
نظر شما در مورد عملکرد آقای پزشکیان برای رفع فیلترینگ چیست؟ آیا موفق خواهند شد به وعده‌های انتخاباتی خود عمل کرده و فیلترینگ را بردارند؟
من بسیار امیدوارم. حتی مرحوم آقای رئیسی در انتخابات ۱۴۰۰ گفته بود که درباره اینستاگرام، حتی اسم برده بودند که مشکلی با دسترسی مردم به اینستاگرم ندارند. اما در سال ۱۴۰۱، زمانی که اینستاگرام مقطعی قطع شد، او نیز نتوانست آن را باز کند. او میخواست، اما نتوانست، پیام‌رسان‌هایی که همان زمان فیلتر شدند، همچنان فیلتر مانده‌اند. تفاوت آقای پزشکیان در این است که به نظر می‌رسد او توانایی اجماع‌سازی دارد.
او می‌تواند مسائلی که همه درباره آن دچار مشکل هستند، مانند برداشتن فیلترینگ، را حل کند. یکی از این موانع اینست که وقتی محدودیتی ایجاد شده بعضی‌ها در رودربایستی می‌مانند و فکر میکنند نباید کوتاه بیایند و آن را بردارند. از سوی دیگر بعضی‌ها از این فیلترینگ منفعت مالی میبرند، مثل فروشندگان فیلترشکن، که از این وضعیت سود میبرند و در مقابل برداشتن فیلترینگ مقاومت خواهند کرد. اما من تصور می‌کنم آقای پزشکیان توانایی رفع این موانع و گشودن بن بست‌هایی شبیه این فیلترینگ را دارد.
مثالی از این بن بست گشایی ها می زنید؟
برای مثال، موضوع مولوی عبدالحمید و سیستان که بسیار پیچیده و به یک مسئله امنیتی تبدیل شده بود، با ابتکارعمل آقای پزشکیان و دولت حل شد؛ و آقای مولوی عبدالحمید و طرفداران او اکنون حامی امنیت منطقه هستند و خواهند بود. این نشان می‌دهد که با اجماع‌سازی و ابتکار، مسائل پیچیده قابل حل است. بنابراین، آقای پزشکیان می‌تواند مسئله فیلترینگ را نیز به همین شیوه و با همین ابتکارات حل کند.
اگر شما قرار بود تصمیم بگیرید، چه اقداماتی در زمینه مدیریت فیلترینگ انجام می‌دادید؟
مشکل اصلی این است که تصمیم‌گیری‌ها به صورت ساده‌انگارانه انجام می‌شود. اینکه چند نفر در شورای عالی فضای مجازی چه نظری دارند، کافی نیست. باید اجماع‌سازی دقیق و کلانی انجام شود. اگر نگرانی‌ها در مورد امنیت کشور رفع شود، امکان رفع فیلترینگ وجود دارد.
به نظر می‌رسد آقای پزشکیان توانسته در سطوح بالاتر نگرانی‌ها را رفع کند و اجماع ایجاد کند. احتمال دارد در مراحل بعدی، فیلترینگ حداقل برای بخشی از سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها برداشته شود.
به نظر شما ایلان ماسک، که متحد و مشاور ترامپ به شمار می‌آید با توجه به ابزار‌هایی که در اختیار دارد چه سیاستی مقابل ایران اتخاذ خواهد کرد؟
به نظر می‌رسد مشاوران و صاحب‌نظران فناوری، از جمله ایلان ماسک با ابزار‌هایی مثل استارلینک و شبکه‌های اجتماعی مانند توییتر، سیاست‌های قابل‌توجهی را در قبال ایران اتخاذ کنند. در سال‌های آینده، فناوری به سمتی خواهد رفت که دسترسی به اینترنت و ارتباطات برای تمام کشور‌ها ساده‌تر و گسترده‌تر شود. در این شرایط، اگر ایران پیشاپیش اقداماتی برای مصون‌سازی جامعه انجام ندهد، ممکن است شرایط پیچیده‌ای ایجاد شود.
آنچنان که در سال‌های قبل سختگیری‌هایی در زمینه ماهواره اعمال میشد و بعد نمیتوانستند استفاده از آن را مهار کنند، و در حال حاضر، فناوری‌هایی مانند گیرنده‌های ماهواره‌ای به اندازه‌ای کوچک و کارآمد شده‌اند که به‌راحتی امکان دسترسی فراهم است. این بدان معناست که به جای منتظر ماندن برای تحمیل چنین تغییراتی از سوی بازیگران خارجی، ایران باید به سمت تقویت جامعه حرکت کند تا تهدیدات را مدیریت کرده و جامعه بتواند خود را در برابر آسیب‌ها محافظت کند و نگران این ابزار‌ها نباشد.
این شبیه به اتفاقی است که برای حضور زنان در ورزشگاه‌ها رخ داد و نهایتاً به دلیل فشار فیفا پذیرفته شد. در آینده، ممکن است اینترنت ماهواره‌ای یا استارلینک نیز به صورت تحمیلی در اختیار همگان قرار گیرد. اگر پیش از این، جامعه و دولت آمادگی لازم را نداشته باشند، مدیریت اوضاع دشوار خواهد شد و این به معنای باختن و عقب‌نشینی در برابر فناوری خواهد بود.
پیشنهاد مشخص شما برای دولت در زمینه فیلترینگ چیست؟
برای جلوگیری از این وضعیت، بهتر است دولت خود پیشگام شود و به مردم اختیار انتخاب شبکه‌ها و پیام‌رسان‌ها را بدهد. حتی می‌توان شبکه‌های پیام رسان داخلی را تقویت کرد و در رقابت با نمونه‌های خارجی، امکانات بهتری ارائه داد. اگر موفق نشدند هم جا می‌مانند و اشکالی هم ندارد، چنانکه در بسیاری از کشور‌ها از شبکه‌های اجتماعی الزاما بومی استفاده نمی‌کنند و تنها زمانی که این شبکه‌ها مقرون‌به‌صرفه و کارآمد باشند، مورد استقبال قرار می‌گیرند؛ و گاهی هم، بخش‌هایی از داخلی و بخش‌هایی از خارجی‌ها استفاده میکنند.
تحلیل شما از بازگشت آقای لاریجانی به صحنه و احتمالا حضور ایشان در دولت پزشکیان چیست؟ و این رویداد باعث چه تغییراتی در دولت اقای پزشکیان خواهد شد؟
بازگشت علی لاریجانی به صحنه سیاست ایران می‌تواند نقش مهمی در دولت پزشکیان ایفا کند. لاریجانی با تجربه بالا در سیاست خارجی، به‌ویژه در روابط ایران و چین، می‌تواند تیم دیپلماسی دولت را تقویت کند. وزیر امور خارجه فعلی دولت پزشکیان از لحاظ قدرت و تجربه بین‌المللی به اندازه لاریجانی نیست، بنابراین حضور او می‌تواند برای دولت بسیار مفید باشد.
همسویی لاریجانی با سیاست‌های با دوستان مروت، با دشمنان مدارای دولت پزشکیان، به تقویت انسجام داخلی و خارجی تیم دیپلماسی و امنیتی کمک می‌کند. چنانچه، سفر اخیر او به سوریه و لبنان و همچنین مصاحبه‌ی چند روز اخیر او با سایت رهبری توجهاتی را جلب کرده که نشان‌دهنده‌ی توانایی‌های برجسته اوست.
آقای جلیلی زیاد از طرف جریان حاکمیت مورد استقبال واقع نشدند. تصور من این است که بخش اصلی جریان اصولگرا و انقلابی دیگر مسیر جریان آقای جلیلی را رادیکال می‌دانند و از او فاصله می‌گیرند
در داخل دولت، با توجه به نیاز به هماهنگی بیشتر در سیاست‌های امنیتی و دیپلماتیک، بازگشت لاریجانی به منصب‌هایی مانند دبیر شورای عالی امنیت ملی می‌تواند به تقویت دولت پزشکیان کمک کند. به‌ویژه که دبیر فعلی شورای عالی امنیت ملی نتوانسته است در این مدت کوتاه اثرگذاری مطلوبی داشته باشد و قوی عمل نکرده است. در مجموع، حضور لاریجانی می‌تواند در پیشبرد اهداف دولت پزشکیان و تقویت موقعیت ایران در عرصه بین‌المللی مؤثر واقع شود.
برخی تحلیلگران معتقدند سوپر انقلابی‌ها، طیف سعید جلیلی، در حال کمرنگ شدن از عرصه‌ی قدرت و تصمیمم گیری‌های کلان هستند، چنین چیزی را احساس می‌کنید؟ اگر بلی دلیل و آن چه می‌دانید؟
من فکر می‌کنم طی خود انتخابات هم آقای جلیلی زیاد از طرف جریان حاکمیت مورد استقبال واقع نشدند. تصور من این است که بخش اصلی جریان اصولگرا و انقلابی دیگر مسیر جریان آقای جلیلی را رادیکال می‌دانند و از او فاصله می‌گیرند، یک بخش‌هایی که اصلا از آن جریان جدا شده‌اند و در واقع اکنون میانه رو یعنی همسوی با آقای پزشکیان محسوب می‌شوند و در این انتخابات هم با او همسو بودند، بخش دیگری مثل آقای قالیباف لب مرز هستند و آنها هم از تندروی‌های امثال آقای جلیلی و جریان حامی او تبری میجویند و خودشان را جدا میکنند.
خود شخص آقای جلیلی را هم باز باید از هوادارانش جدا کرد. به نظر من خود آقای جلیلی مدیر بسیار ضعیفی است؛ و جریان هوادارانش هم بسیار رادیکال هستند. تحمل امثال آقای رائفی پور و امثالهم دیگر حتی برای حاکمیت هم مشکل شده و همه به دنبال آنند که چاره‌ای برای آنها بیاندیشند.
پیش بینی شما از این روند چیست؟
من تصورم این است که عقلای این جریان، خود آقای جلیلی و آقای قالیباف و دیگران باید برای این جریان انقلابی تندرو فکری کرده؛ و به تدریج آنها را از رادیکالیست جدا بکنند، وگرنه آن هواداران به راحتی با یک مثلا رد صلاحیت آقای جلیلی و امثالهم از کنترل خارج می‌شوند؛ و ایده‌ی خوب اینست که جریان انقلابی خودشان را بازسازی کنند، در این صورت می‌توانند این طرفدارانی که دیگر به مسئله تبدیل شدند را به تدریج و در میان مدت مدیریت کنند.
گفتگو: افسانه کیهان فر
اگه میشه یکی از مسئولین محترم مشکلات مردم رو به تربیت اولویت نام ببره ،بیکاری،مسکن،خودرو ،آلودگی هوا ،ترافیک،گرانی،کیفیت محصولات ایرانی ،تجارت و ... واقعا فیلترینگ رتبه چندمه؟ این اظهار نظرها برای اینکه کاری که از دستشون میاد فقط همینه ،اینطوری میتونند مردم رو سر کار بگذارن