صاعقه يا آذرخش يك پديده طبيعي است كه هميشه در كره زمين و حتي در برخي ديگر از سيارات منظومه شمسي وجود داشته و دارد، اما آذرخش هايي كه در آفريقاي جنوبي و به ويژه در آسمان پايتخت آن پرتوريا ايجاد مي شود به قدري ديدني است كه به عنوان يك جاذبه گردشگري اين شهر شناخته مي شود.
به گزارش ایرنا دانشمندان پديده هاي جوي معتقدند كه در هر ثانيه به طور متوسط 100 صاعقه در كره زمين ايجاد مي‌شود كه داراي انواع مختلف با اثرات متفاوتي هستند، ولي صاعقه هايي كه در پرتوريا پديد مي آيند در شكل، اندازه و قدرت از صاعقه هاي مشابه در ديگر نقاط جهان فرق دارند، از اينرو اين پديده شگفت انگيز و در برخي موارد مخوف در كنار شكوفه هاي ارغواني رنگ درخت جاكراندا يكي ديگر از جاذبه هاي گردشگري اين شهر بشمار مي آيد.
صاعقه هاي پرتوريا در كل در آفريقاي جنوبي به ويژه به سبب واقع شدن در نيم كره جنوبي زمين و نزديكي به قطب جنوب و نيز قرار گرفتن آن در منتهي اليه قاره آفريقا در حد فاصل دو اقيانوس اطلس و هند با دو آب سرد و گرم هر كدام از ويژگي هاي خاصي برخوردار است .
اين صاعقه ها كه از بهار آفريقاي جنوبي در ماه اكتبر (مهر ) آغاز مي شوند تا آخر اواخر پاييز اين كشور در ماه ژوئن (خرداد) ادامه مي يابند، معمولا خوشه اي بزرگ، ممتد و با قدرت آزادسازي برق بسيار زياد هستند به گونه اي كه در يك چشم به هم زدن مي توان تا هشت نقطه داراي صائقه هاي خوشه اي كوچك و بزرگ را در افق مشاهد كرد.
از همين رو است كه شهروندان و به ويژه گردشگران در اين كشور هنگام مشاهده چنين پديده اي كه به كرات نيز اتفاق مي افتد با علم به قدرت تخريبي بالاي آن، حتما دقايقي توقف كرده به تماشاي زيبايي هاي آن مي پردازند.
اين پديده طبيعي علاوه بر جاذبه هاي زيبايي كه در طبعيت آفريقاي جنوبي و پايتخت ايجاد مي كند خسارت هاي سنگيني را نيز بر محيط و بر اموال و وسايل زندگي شهروندان آن وارد مي كند به گونه ايي كه سالانه بطور ميانگين 100 كشته برجاي مي گذارد و خسارت هاي زيادي را نيز به وسايل سر راه خود وارد مي كند، بطور مثال براحتي مي توان شاهد تخريب بخشي از جاده ها و گوشه اي از ساختمان هاي اين شهر توسط آذرخش بود.
در آخرين خبر، چهارشنبه گذشته بود كه يك مادر سفيدپوست پرتوريايي در شرق اين شهر هنگام پياده شدن از خودرو خود در زمان بازگرداندن فرزندانش از مدرسه، در پي برق گرفتگي ناشي از صاعقه جان باخت.
در 23 آبان ماه امسال با آغاز رعد و برق بر فراز آسمان مزرعه اي در استان كوزولوناتال در حوالي بندر دوربان كه محل برگزاري جشن عروسي دو جوان بود، شش ميهيمان اين مراسم در دم جان باختند، دو نفر از آنها در بيمارستان كشته و 76 نفر از آنها نيز مجروح شدند.
به ويژه اينكه اين پديده طبيعي الكتريكي بيشترين خسارت ها را به تجهيزات و وسايل الكتريكي منازل و اداره ها وارد مي كند.
رقم خسارت مالي سالانه ناشي از تخريب اموال عمومي و خصوصي متاثر از اثر تخريبي صاعقه در اين كشور گرچه دقيقا مشخص نيست، ولي قابل توجه است.
آذرخش يا رعدوبرق يك تخليه ي الكتريكي شديد و بسيار سريع در جو مجاور زمين است و همين تخليه الكتريكي است كه نور و صدا توليد مي كند.
پيش از ايجاد رعد و برق ابرها طي فرايندهايي بشدت بار الكتريكي به خود مي گيرند كه اين بار معمولا مثبت است و بر روي سطح زمين بار منفي القا مي كنند و به اين ترتيب مجموعه ابر معلق در هوا و زمين به يك خازن بسيار بزرگ تبديل مي شوند كه لحظه به لحظه بارشان بيشتر مي شود و بر اساس اين اختلاف پتانسيل دو قطب آن هر لحظه افزوده مي شود و سرانجام مقدار اين بار الكتريكي بقدري زياد مي شود كه اختلاف پتانسيل بين ابر و زمين به 10 تا 100 ميليون ولت مي رسد.
ميدان الكتريكي حاصل از چنين اختلاف پتانسيلي مي تواند هوا را با اينكه در حالت عادي نارساناست در يك سير خاص يونيزه كرده و آنرا به رسانا تبديل كند، لذا به محض اينكه چنين سيري از مولكول هاي يونيزه رسانا از ابر تا زمين ايجاد شود بارهاي الكتريكي به طرف هم حركت مي كنند و در عرض يك 10 هزارم ثانيه جريان وحشتناكي در حدود 30 هزار آمپر از هواي يونيزه مي گذرد.
مقاومت مغناطيسي بخشي از انرژي الكتريكي به توان گرمايي تبديل مي شود و چنين تواني حتي در مدت زمان ناچيز - يك 10 هزارم ثانيه - دماي هوا در مسير آذرخش را به 30 هزار درجه سانتي گراد برسد و يك انفجار ايجاد كند.
اين انفجار واقعي، انبساط سريع و شديد هوا موج ضربتي در هواي اطراف ايجاد مي كند كه با سرعت صوت و به شكل تندر يا رعد به گوش شما مي رسد.
اما در باره ماهيت الكتريكي صاعقه، با انجام آزمايش معروف 'بادبادك بنجامين فرانكلين' در اواسط قرن 18 اطلاعات مفيدي بدست آمده است ولي از آن زمان تاكنون تحقيقات بسيار زيادي در زمينه اين پديده انجام شده است و پيشرفت‌هاي زيادي كه در زمينه شناخت فيزيكي آن، شرايط پيدايش و اثراتش صورت گرفته است كه هنوز هم سوالات بي جواب بسياري را براي دانشمندان باقي گذاشته، لذا محققان همچنان در پي پاسخ دادن به سوالات مربوطه هستند و تا با كشف آنها حداقل بتوانند انرژي قوي اين پديده را براي بهبود زندگي بشري مهار كنند.
چون اين پديده طبيعي هميشه رازگونه ترين نوع توليد انرژي برق و تخليه آن در طبيعت بوده، پديده اي كه اگر انسان مي توانست به رازهاي توليد، حركت و تخليه آن پي ببرد گامي بزرگ در علم و فناوري برق برداشته مي شد.
از همين رو توليد نيرويي عظيم در حد چند ميليون ولت، حركتي به صورت شاخه شاخه كه از هيچ الگوي رفتاري در انواع توليدات جرقه در آزمايشگاه ها پيروي نمي كند و تخليه اي انرژي الكتريكي اعجاب انگيز آن موجب شد كه دانشمندان آفريقاي جنوبي به فكر انجام آزمايش هايي براي مهار اين انرژي قوي بعضا مخرب براي مصارف مفيد در حيات انساني بيافتند و ظاهرا به نتايجي هم دست يافتند كه هنوز اطلاع رساني كامل نشده است.
در باره اين پديده طبيعي هميشگي در آفريقاي جنوبي در ميان اقوام سياه و سفيد و رنگين پوست و قبيله هاي 11 گانه آن اعتقادات، آداب و رسوم خاص و بعضا خرافات خاص رايج است.
مثلا در بين مردم قبيله زولو، همچون ديگر قبيله‌هاي آفريقاي، باورهاي خرافي زيادي وجود دارد به اين مضمون كه اگر رعد و برق باعث مرگ كسي شود، مردم براي آن فرد كشته شده، مراسم سوگواري برگزار نمي‌كنند و حتي او دفن هم نمي‌كنند، ناگفته نماند كه سفيد پوستان مهاجر اروپايي در اين كشور بدون توجه به اين خرافات كشته شدگان را دفن مي كنند.
در اين كشور اگر درختي توسط رعد و برق واژگون شود، محال است مردم از چوب آن استفاده كنند و چنانچه رعد و برق به احشام بگيرد، گوشت آن گاو و يا گوسفند را به هيچ وجه استفاده نمي كنند، ولي برخلاف مورد انسان هاي كشته شده از رعد برق، اين حيوانان مرده را دفن مي كنند.
