همه روزه هنگام رفتن به محل كار، كودكان زيادي را سر چهارراهها مشاهده ميكنيم كه با آن قد كوتاه و بدنهای نحيفشان مشغول گدايي هستند. گدايان كوچكي كه تبحر زيادي براي مظلومنمايي و برانگيختن حس ترحم افراد دارند و به واسطه اين مهارت، به هدف خود كه جلب كمك از افراد است، دست مييابند.
به گزارش قانون، چطور ممكن است كودكاني كه بايد در اين سن زير چتر حمايتي خانواده بوده و از محبت خانواده لبريز باشند در سرما و گرما، در خيابان مشغول كسب در آمد هستند كه متاسفانه اين درآمد نه براي خودشان بلكه برای پدر ومادر يا باندهايي است كه با آنها كار ميكنند. كودكاني كه روز و شب سرما و گرما براي آنها معنايي ندارد و به دنبال رهگذران راه ميافتند و آنقدر عجزولابه ميكنند تا بتوانند آنها را متقاعد کرده وپولي از آنها بگيرند البته در بيشتر اوقات نيز مزاحمتهايي براي رهگذران ايجاد ميكنند. اما واقعا مسئول جمعآوري اين متكديان كوچك چه نهادي است؟ گداياني كه چهره شهر را زشت و نازيبا ميكنند بايد تحت مراقبت چه نهادي قرار گيرند؟ چرا با باندهايي كه از كودكان به عنوان متكدي بهرهبرداري ميكنند برخورد قانوني صورت نمي گيرد؟ «قانون» در اين زمينه گفتوگويي با دكتر مهران خوش سلوك، وكيل دادگستري انجام داده است كه از نظرتان ميگذرد.
خوش سلوك در پاسخ به اين سوال كه چرا متکدیان و اعضای باندهای تکدیگری دستگیر و مجازات نمی شوند به «قانون» گفت: در مورد عدم برخورد با كودكان متكدي بايد گفت اغلب اين كودكان توسط باندهايي به خدمت گرفته ميشوند و با وصف ارتکاب جرم، توسط اعضای باندهای تکدیگری، ملاحظه میشود این مجرمان به راحتی به اعمال بزهکارانه خود در شهرها ادامه داده و به آن اصرار میورزند و از هیچکسی هم واهمهای ندارند. حتی در برابر خودروهای پلیس نیز جولان داده و بدون وجود ترس واضطراب، مرتکب جرایم خاص خود میشوند. پلیس هم به علت اينكه بدون داشتن دستور قضایی وظیفهای در قبال جمعآوری و دستگیري آنان نداشته و ندارد نميتواند آنها را جمعآوري كند پس در نتیجه قصور و تقصیری متوجه پلیس نیست.
بهزيستي و شهرداري، متولي جمعآوري كودكان متكدي اين وكيل دادگستري در پاسخ به اين سوال كه متولي جمعآوري كودكان متكدي چه نهادي است، خاطرنشان كرد: اولين نهاد متولي جمعآوري كودكان متكدي، سازمان بهزیستی است كه وظیفه نگهداری از کودکان بدسرپرست و بیسرپرست را بر اساس قانون عهدهدار است اما متاسفانه اين سازمان امکانات نگهداری از این تعداد متکدی را ندارد كه در نتیجه قانون حمایت از کودکان بیسرپرست و بدسرپرست عملا عقیم و بلااستفاده خواهد بود. دومين نهاد، شهرداری است كه در قبال جمعآوری این گدایان و باندهای تکدیگری که چهره شهر را زشت وکریه کردهاند دارای مسئولیت است. اما دليل اينكه این مرجع ذیربط از جمعآوری گدایان سطح شهرها خودداری میکند اين است كه با وصف جمعآوری آنان، اين افراد یا باید به مراجع قضایی معرفی شوند یا اينكه تحویل بهزیستی داده شوند، بهزیستی که امکانات کافی برای نگهداری این افراد ندارد، دستگاه قضایی نیز قادر به نگهداری یا زندانی كردن مادام العمر این مجرمان نبوده و صرفا به میزان تعیین شده در قانون به نگهداری یا زندانی كردن این قبیل از مجرمان حکم میكند، ضمن آنکه سیاست کاهش جمعیت زندانیان نیز عرصه را برای زندانی كردن متکدیان تنگتر میكند.
افراد نابالغ مسئولیت کیفری ندارندوي با بيان اينكه در خصوص اطفال و نوجوانان نیز تکلیف مجازات قانونی آنها مشخص است، تصريح كرد: طبق ماده ۱۴۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱/ ۲/ ۱۳۹۲، افراد نابالغ مسئولیت کیفری ندارند و مستند به فصل دهم از قانون مجازات اسلامی، اطفال و نوجوانان برای اجرای مجازات به دو گروه سنی مختلف تقسیم میشوند. در ماده ۸۸ از قانون یاد شده، مجازات اطفال و نوجوانان سنین 9 تا 15 سال تمام شمسی تشریع شده و در ماده ۸۹ از قانون مذکور نیز مجازات تعزیری مربوط به جرایم نوجوانان بین 15 تا 18 سال تمام شمسی قانونگذاری شده که درهر صورت وضعیت مجازات آنان مشخص شده است و نگهداری این گروه از مجرمان کم سن وسال فقط تا سقف مجازات معینه، در کانون اصلاح وتربیت امکانپذیر بوده و پس از آن آزاد خواهند شد و این در صورتی است که جرایم ارتکابی این رده سنی، جزو جرایم شدید باشد و اگر این متکدیان کم سن وسال را فاقد سرپرست یا بدسرپرست محسوب كنيم آنجاست که مشاهده خواهیم كرد امور مربوط به این افراد، به سازمان بهزیستی کشور محول شده است، ولی با وصف آمار عددی این دسته از مجرمان کوچک، آیا سازمان بهزیستی توانسته است به وظیفه قانونی خود عمل كند؟ آیا سازمان بهزیستی و سایر مراجع ذیربط در این مقوله امکانات نگهداری از این افراد را دارند؟
جمعآوری متکدیان توسط پليس نیاز به دستور مقام قضایی داردخوش سلوك ادامه داد: به تجربه ثابت شده که جمعآوری گروههای مختلف مجرمان حتی گروههای مجرمان پرخطر، برای پلیس و سیستم انتظامی کشور به راحتی امکانپذیر است، جمعآوری معتادان و فروشندگان موادمخدر در منطقه خاک سفید تهران و پاکسازی آن منطقه را به یاد آورید. جمعآوری اراذل و اوباش و سردستگان باندهای شرارت و اوباش را به یاد آورید که پلیس پس از شناسایی قبلی این مجرمان خطرناک، در چه زمان کوتاهی اقدام به جمعآوری این مجرمان خطرناک و آنان را تحویل دستگاه قضایی كرد. جمعآوری گدایان و متکدیان یا حتی زنان خیابانی برای پلیس، اقدام دشواری نیست ولی نیاز به صدور دستور از سوی مقام قضایی دارد. حال پس از صدور دستور جمعآوری این افراد، در کجا و در کدام مرکز نگهداری و بازپروری شوند؟
وي با اشاره به اينكه باید بپذیریم با امکانات و بودجه و اعتبارات کنونی، جمعآوری گدایان و متکدیان امکانپذیر نخواهد بود، توضيح داد: از یک سو چهره شهر با وجود این قبیل مجرمان آلوده و ناپاک شده و انواع و اقسام جرایم یاد شده عملی میشود، از سوی دیگر مبادی ذیربط بهدلیل نداشتن امکانات فیزیکی دسترویدست گذاشته و قادر به جمعآوری و نگهداری متکدیان وکلاشان نيستند و بدتر از همه آنکه این دسته از مجرمان در هر سن و جنسی، آنقدر دارای جسارت شدهاند که هیچ ترس و واهمهای از برخورد با اعمال مجرمانه خود ندارند. تا شرایط و امکانات فراهم نشود، وضعیت این گروه از مجرمان تغییری نکرده و به راحتی مردم جامعه را سرکیسه خواهند کرد. با این اوصاف چنانچه تأمین بودجه و امکانات ازسوی دولت پیشبینی نشود و برنامه اجرایی برای آن طراحی و اجرایی نشود روز به روز به جسارت و وقاحت این مجرمان افزوده خواهد شد.
بايد معضل بیکاری رفع شودخوش سلوك در خاتمه يادآور شد: ما در اينجا حرفهای تکراری بهبود شرایط اقتصادی را مطرح نمیکنیم زيرا ما در اين جا با مستحقانی که از روی فقر و اجبار گدایی میکنند کاری نداشته و آنانی که بهواسطه شرایط سخت اقتصادی و بیکاری یا بیسرپرستی گدایی میکنند را از مصادیق مجرمانی که گدایی و کلاشی را فعالیت جاری و روزمره خود قرار دادهاند خارج کردهایم. اگر شرایط اقتصادی عموم افراد جامعه بهبود یابد، معضل بیکاری مرتفع شود و اگر امنیت شغلی برای همگان فراهم شود، این افراد مستحق نیز به دامان جامعه باز خواهند گشت. روی صحبت ما با مجرمانی است که جامعه و همه شهروندان را مورد تهدید قرار داده و آحاد جامعه حق دارند که از مزاحمتهای این مجرمان خلاص شده و در آرامش زندگی کنند. نهایت آنکه با شعار و بیان سخنان زیبا ودم زدن از آرمان شهر و مدینه فاضله، جرم را ریشهکن نمیکند. برای ریشه کن کردن جرم لازم است امکانات و اعتبارات فراهم شده و برنامههای ریشهکنسازی این جرم با همتی مضاعف از سوی مسئولان عملی شود. به امید روزی که چهره شهرها از گدایان و کلاشان پاک شود.