در کشور برای 30 میلیارد مترمکعب آبی که نداریم، سد ساخته‌اند!

متولیان منابع آب کشور در دولت های مختلف، نزدیک ششصد سد ساختند تا به زعم خودشان مشکلات آبی کشور را برطرف کنند؛ برای مثال، تنها در دولت جاری عملیات ساخت و آماده سازی 95 سد در دستور کار قرار گرفت که 15 مورد آن تاکنون به بهره برداری رسیده است. اصرار عجیب مسئولان بر احداث این تعداد سد، در حالی است که کارشناسان بر این باورند، ساخت همین سدها موجب تشدید مشکلات آبی کشور شده است.

به گزارش «تابناک»، جدا از ساخت تعداد زیادی سد کوچک و بزرگ تا پایان دولت دهم، دولت یازدهم نیز از ابتدای آغاز به کار خود اجرای 95 سد را در دستور کار قرار داد و در پایان چهارمین هفته دولت در شهریور سال جاری، 19 سد را به بهره‌برداری رساند. این در حالی است که ادامه ساخت بسیاری از پروژه های سدسازی و یا افتتاح پروژه های جدید هیچ گونه توجیه فنی، اقتصادی و زیست محیطی ندارند و مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست نیز بارها نسبت به عواقب وخیم اجرای این پروژه ها تأکید کرده اند.

در این رابطه «محمد درویش»، مدیرکل‌مشارکتهای مردمی سازمان حفاظت گفت: وزیر نیرو سال گذشته اعلام کرد، ما در پروژه های سد سازی افراط کردیم و به رغم اینکه کل توانمندی آب قابل تنظیم کشور حدود 46 میلیارد متر مکعب است، هم اکنون مجموع سدهای ساخته شده و در دست ساخت کشور ما توان تنظیم 76 میلیارد مترمکعب آب را دارند که این یعنی ما تا الان برای 30 میلیارد مترمکعب آبی که نداریم نیز سد ساخته ایم یا در دست ساخت داریم!

وقتی عالی ترین مقام وزارت نیرو اینقدر شفاف و شجاعانه در این زمینه صحبت می کند و می گوید ما بیشتر از توان اکولوژیک کشورمان سد ساخته ایم، دیگر جایی برای چانه زنی در مورد استمرار پروژه های سد سازی آن هم به بهانه تعریف بودجه، حضور پیمانکار، بیکار شدن کارگران و... نمی ماند.

درویش ادامه داد: چند سال پیش، نتایج یک بررسی جهانی در یکی از بولتنهای داخلی وزارت نیرو منتشر شد که بر طبق آن: عملکرد 1000 سد بزرگ مخزنی در اقلیمهای گوناگون جهان توسط دانشمندانی مستقل مورد بررسی قرار گرفته و نتیجه این شد که آنها برای نمونه حتی یک سد نیز پیدا نکردند که سود اجرای آن بیشتر از ضررش باشد؛ بنابراین، وقتی ما می بینیم ایران در شرایط اقلیمی کمربند خشک جهان است و تبخیر آب در آن حدود 50 در صد از میانگین جهانی بیشتر است، نباید به سمت نگهداشت آب در سطح زمین برویم.

این مسئول سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه و با اشاره به پرده های نگران کننده ای از ناکارآمدی در بخش کشاورزی کشور اضافه کرد: وزارت جهادکشاورزی اعلام کرده که راندمان آبی کشور در بخش کشاورزی چیزی حدود 35 درصد است و حجم ضایعات کشاورزی کشور به 30 درصد می رسد که تقریباً 6 برابر استاندارد جهانی است. معنای این حقایق آن است که مصرف حجم قابل توجهی از منابع آبی کشور در بخش کشاورزی به گونه ای است که به دلیل نبود تکنولوژی های کافی تولیداتش به ضایعات تبدیل می شود.

به عبارت بهتر، در حال حاضر بیش از سه برابر نیاز آب شرب 80 میلیون ایرانی یعنی ۲۷.۸ میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی تلف می شود. در چنین شرایطی، وزارت نیرو اعلام کرده که 90 درصد آب تنظیمی سدهای ساخته شده را در اختیار کشاورزی کشور می گذارد و کارش را این گونه توجیه می کند که به دنبال تأمین امنیت غذایی کشور است.

مدیر کل مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: توجیه وزارت نیرو در مورد تلاشش برای تأمین امنیت غذایی کشور در حالی است که وزارت کشاورزی می گوید، بیشتر حجم آبی که وزارت نیرو در اختیار ما قرار می دهد، به دلیل اینکه ما توانمندی کافی در استفاده از آن را نداریم، عملاً به دردمان نمی خورد. این موضوع شبیه آن است که شما به عنوان یک پدر به یک بچه 5 ساله 20 میلیون تومان پول نقد بدهید، تا آن خردسال به دلیل اینکه توان و سواد استفاده از آن پول را ندارد، تلف کند!

وی در مورد چرایی اصرار مسئولان به اجرای سدهای آبی با وجود آگاهی ایشان به خسارت چنین طرح هایی افزود: بنا دارم در این زمینه، شفاف با شما صحبت کنم و قضاوت را بر عهده مردم بگذاریم. مردم ما فهیم هستند و راست و دروغ را متوجه می شوند. مطابق تعهداتی که ما در اجلاس پاریس دادیم، باید به سمت کاهش تولید گازهای گلخانه ای برویم و یکی از راهکارهایش این است که به جای مصرف سوختهای فسیلی و تولید انرژی از نیروگاههای حرارتی و برق آبی به سمت استحصال انرژیهای نو برویم؛ اما سدهایی که ما می سازیم یکی از منابع اصلی تولید گازهای گلخانه ای؛ یعنی متان هستند و این یعنی ما در حال نقض قوانین بین المللی کاهش تولید گازهای گلخانه ای و تعهدات خود هستیم.

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: به رغم اظهارات درست و دقیق مسئولان وزارت نیرو، از جمله مهندس رحیم میدانی، در مورد ناکارآمدی طرح های سازه‌ای آب نظیر انتقال آب یا سدسازی در برطرف کردن مشکلات آبی، باز می بینیم در همین هفته دولت، مسئولات با افتخار از پروژه های سد سازی خود سخن گفتند. این ادعاها با اظهارات کارشناسی وزیر نیرو و معاونش تناقض دارد. همین چند وقت پیش، من سدهایی نظیر سیوند، شهیدمدنی، لار، میناب، کریت، رودبال و... را دیدم که همگی خشک شده اند.

درویش در رابطه با انتقادات وارده به عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست در اتخاذ واکنش قابل ذکر علیه خطاهای سایر نهادهای دولتی نیز گفت: عملکرد سازمان محیط زیست را باید با ادوار مختلف این سازمان مقایسه کرد. به جرأت می توانم بگویم این سازمان نسبت به دوره های قبلی عملکرد شفاف تری دارد؛ اما همچنان با آرمان ها فاصله داریم. ما برای نخستین بار در دولت کنونی جلوی ساخت 18 سد را گرفتیم، ولی شما می بینید در دولت های پیشین این سازمان حتی در برابر سد گتوند با آن همه مشکل نیز واکنش درخوری نشان نداد.

بر اساس گفته هایی که مدیرکل مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست مطرح کرد و مدعی شد مسئولان از جمله وزیر نیرو نسبت به خطاها و ایرادهای سدهایی که می سازند، واقف هستند اما همچنان به اجرای آنها اصرار دارند، همچنان این پرسش مطرح می ماند که چه نهاد و افرادی در پشت پرده مدیریتی کشور کمر به نابودی آینده بسته اند؟