سیدجواد طباطبایی: هنوز تفهيم اتهام نشده‌ام!

بالاخره من اخراج شدم. دکتر عارف به دانشکده آمد، بعد از شش ماه پیغام داد که پیش او بروم، من با اکراه زیاد وارد دانشگاه شدم و او را دیدم. گفت که شکایت نکردی و ما نمی‌توانیم رسیدگی کنیم و من هم گفتم ادعایی ندارم که شکایت کنم. او هم به من گفت از نظر مدیریتی اگر تو شکایت نکنی من نمی‌توانم رسیدگی کنم. گفتم من هنوز تفهیم اتهام نشدم. شما باید به من نسبتی بدهید تا من اعتراضی بکنم. گفت می‌گویند که تو ملی‌گرا و لاییک و لیبرال هستی.

من هم به جناب عارف گفتم کی خلاف این را گفتم که شما کشف کرده‌اید؟ به آقای عارف گفتم من اصراری ندارم برای بازگشت. مثالی هم زدم. گفتم در برخی میدان‌های شهر صبح عمله‌ها می‌ایستند و عده‌ای به آنها سفارش کار می‌دهند. وقتی هم دیدند کارشان خوب نیست، یک نفر دیگر را از دور میدان می‌آورند. اینجا هم استادی دانشگاه در همان سطح تعریف شده است. من همانی هستم که هستم. واقعا نه می‌دانند لیبرال چیست، نه ملی‌گرا و نه لاییک. خوشبختانه اتفاق دیداری دیگری نیفتاد. ماجرا این است که هر کسی که در بیرون از تقلید رایج نظام علمی صحبت کند، یکی، دو تا از این مفاهیم را می‌چسبانند تا حذفش کنند. حتی وقتی معنایش را بپرسی هم پاسخی ندارند. نکته دیگری که باید بگویم اینکه ما در ایران ملی‌گرایی نداریم. بحث من این است که ایران را به عنوان یک مشکل و تأکید کردم نه یک مسئله مطرح کنیم. چیزی که من می‌خواستم مطرح کنم و به زبان الکن و نپخته‌ای بگویم اینکه این دانشگاه، دانشگاه تقلید است و اگر بخواهند دانشگاه محل دانشی باشد که مال آن کشور باشد، باید نخست ایرانی باشد. حتی اگر جهانی باشد باید ایرانی باشد. اگرنه مانند این دانشگاه در حد همین تهران و حومه باقی می‌ماند. اگر دانش موضوع خودش را نتواند توضیح داده و موضوع خودش را نشان بدهد نمی‌تواند علمی بسازد. دانشگاه ایران از منظر محتوایی ملغمه‌ای از تولیدات بیرون بوده از دانشگاه از فرانسه گرفته تا آمریکا و حالا هم از جمهوری آذربایجان و ارمنستان. حالا استادانی می‌آیند که مثلا در جمهوری آذربایجان تاریخ ایران خوانده‌اند. حرف من این است اگر موضوع خودتان را مشخص نکنید نمی‌توانید دانش تولید کنید. دانشگاه ایران وقتی می‌تواند دانشگاه در معنای درستش باشد که یک موضوع مهم داشته باشد و آن هم ایران باشد. در تحلیل شرایط و وضعیت بحرانی علم و دانش در ایران و اینکه علم و دانش نمی‌تواند ربطش را با مباحث ایرانی پیدا کند متوجه شدم که اتفاق مهمی در حال وقوع است. اینکه ایدئولوژی در حال رویش است؛ یعنی سیلی که می‌آید و با ایدئولوژی همان داشته‌های اندک را هم می‌شوید. همه چیز با شریعتی و آل‌احمد شروع شد. خالی‌کردن زیر پای ما از فهم سنت، حتی در شکل سنتی خودش. ما در هوا ماندیم و زیر پای دانشگاه و نظام علمی کشور به کل خالی شده بود. نظام سنتی ما زیربناش از بین رفته است. بعد از ١٥٠ سالی که دانشجو به خارج فرستادیم هنوز تقریبا هیچ زبانی را درست یاد نگرفتیم. چنانچه هیچ اثری نمی‌بینید؛ البته در انگلیسی قدری پیشرفت داشته‌ایم. خب انگلیسی زبان عوام است. در همین کمی یاد گرفتیم و ترجمه‌های غلط کردیم. تولید علمی دست‌اولی که یک متن مهم از زبان اصلی ترجمه شده باشد به اندازه انگشتان یک دست است. نکته‌ای که آقای ملاصالحی با عنوان دو اقلیم اشاره کردند از این نظر مهم است که من ایرانی برای راه‌رفتن نیاز به دو چوب زیر بغل دارم. یکی باید بفهمم که فارابی چه می‌گوید و دومی اینکه کانت چه می‌گوید؛ اما این موج ایدئولوژی نمی‌خواهد هیچ‌کدام از اینها فهم شود نه سنت و نه تجدد. متأسفانه ما نه فارابی می‌فهمیم و نه دکارت و کانت. این بازگشت ایدئولوژی کوشش برای تخریب بنای علم است. متأسفانه واقعیت اینکه اعوان و انصار دانشگاه تهران در بهترین حالت در ترجمه از متون غربی و براي مثال كانت چیزی تولید کرده‌اند که دانش‌آموزان دبیرستان‌های فرانسه بهتر و بیشتر از دانشجوي ليسانس، فوق‌ليسانس و دكتراي ما می‌داند. راه فهمیدن را بر ما بسته‌اند.