سنت زشتی که «قهوه تلخ» بر جای گذاشت با «احضار» و «رقص روی شیشه» به پایان می‌رسد؟

پس از آنکه سریال‌های «رقص روی شیشه» و «احضار» در تداوم سنت غلطی که از سال‌های پیشین با مجموعه «قهوه تلخ» گذاشته شد، با پایان ناقص و سرهم بندی به پایان رسید و اعتراض‌های فراوانی در پی داشت، اکنون سازمان سینمایی در اقدامی قابل توجه و مهم رسما اعلام کرد، تهیه‌کنندگانی که در عرضه آثار تولید کرده خود در شبکه نمایش خانگی تخلف کنند در لیست سیاه قرار می‌گیرند و دیگر نمی‌توانند به ‌راحتی در این حوزه کار کند.

به گزارش «تابناک»؛ شبکه نمایش خانگی برای سال‌های متمادی عرصه پخش فیلم‌های سینمایی ایرانی و خارجی بود اما در یک دهه اخیر به مرور سریال‌هایی به شکل نمایش خانگی آمد که برخلاف فیلم‌های سینمایی، به فروش نسخه‌های خانگی‌شان به چشمِ حاشیه سود نگاه نمی‌کردند و به دنبال کسب کل درآمد و سود از طریق فروش در سوپرمارکت‌ها بودند. در شش سال اخیر با توسعه «وی او دی»‌ها، این بازار در سطح اینترنت نیز توسعه پیدا کرد و بخشی از سهم فروش شبکه نمایش خانگی نیز به حوزه آنلاین تسری یافت و با توجه به نیاز VOD‌های تازه نفس به محتوای جذاب، رقابت برای سرمایه گذاری در تولید سریال شدت گرفت.

اکنون تولید سریال‌های نمایش خانگی به حدی رسیده که به طور متوسط در هر فصل به سه سریال می‌رسد و هرچند در برخی فصول به پنج سریال نیز رسیده اما در مقاطعی به یک سریال رسیده که نشان می‌دهد، بر خلاف دیگر کشورها، نظم و فرآیند مرتبطی در حوزه تولید این سریال‌ها وجود ندارد. یکی از دلایل این وضعیت، نبود یک عقبه تولیدی جدی است و برخلاف دیگر کشورها که کلیه سریال‌ها یا به سفارش شبکه‌های تلویزیونی نظیر اچ بی او و یا به سفارش سامانه ویدیویی اینترنتی نظیر نتفلیکس تولید می‌شود، در اینجا کمتر چنین اتفاقی می‌افتد و معمولاً تهیه کنندگان یک سریال را تولید و در مراحل تولید، امتیاز آن را به چند مجموعه واگذار می‌کنند.

مهتاب کرامتی در نمایی از سریال رقص روی شیشه

همین تولید غیرسازمان‌یافته باعث شده تا در موارد متعددی، شاهد رفتارهای غیرحرفه‌ای و رها کردنِ فینال سریال یا پایان سرهم بندی شده باشیم و تهیه کننده که اعتبارش را به این کار گره نزده، به سادگی روی حافظه بلندمدت مردم حساب می‌کند. در مقابل شبکه‌های تلویزیونی یا وی او دی‌ها که با مشتری کار دارند و به او اشتراک‌های بلندمدت می‌فروشند، حاضر به چنین اقدامات غیرحرفه‌ای نیستند، چون اعتبارشان را به کل زیر سؤال می‌برد.

نخستین اقدام در این زمینه از سوی سازندگان سریال پرطرفدار «قهوه تلخ» رقم خورد که سریال را بدون پایان مشخص رها کردند و حتی جوایز وعده داده شده را به خریداران ندادند؛ تجربه‌ای تلخ که باعث شد مهران مدیری به شدت به لحاظ وجهه حرفه‌ای آسیب ببیند اما کمتر کسی یادش می‌آید تهیه کنندگان آن مجموعه برادران آقاگلیان بودند! اکنون در آخرین رویداد از این جنس، سریال «رقص روی شیشه» به کارگردانی مهدی گلستانه و تهیه کنندگی پیمان جعفری، با پایان سر‌هم‌بندی شده، عرضه شد و اعتراض خریداران قسمت‌های پیشین این سریال را در فضای مجازی در پی داشت. از سوی دیگر، سریال «احضار» به تهیه کنندگی و کارگردانی رامین عباسی‌زاده نیز در نیمه رها شد؛ اتفاقاتی که ظاهراً سازمان سینمایی در پی توقف و عدم تکرارش است.

مصطفی سماوات سرپرست نمایش خانگی درباره آثار ارائه شده در شبکه نمایش خانگی و سوء‌استفاده برخی فیلمسازان از فضای پررونق آن که آثار خود را یا در میانه راه رها یا به بدترین شکل پایان‌بندی می‌کنند، اظهار داشت: فضای شبکه نمایش خانگی چند سالی است در ایران رونق گرفته و گاهی در سریال های این فضا اختلال‌ها و مشکلاتی ایجاد می‌شود که در دنیا نیز وجود دارد و اجتناب ناپذیر است. در شبکه‌ای مانند «نت فلیکس» با آن اعتبار و قدرت نیز بعضا از این مشکلات دیده شده است؛ اما حتما اینها دلیل نمی‌شود تا گروهی که در عرصه شبکه نمایش خانگی در حال تولید اثر هستند آن را نیمه کاره رها کنند. برای جلوگیری از رها شدن یک سریال در شبکه نمایش خانگی تصمیم گرفته‌ایم تا تولید کامل سریال اجازه عرضه آن را ندهیم.

سرپرست شبکه نمایش خانگی، با بیان اینکه این آثار در بخش خصوصی ساخته می‌شوند و ما نیز باید به نوعی از آنها حمایت کنیم، گفت: بنابراین هر چند قانون عرضه سریال پس از تولید کامل، بر ساخت این سریال ها که همزمان با عرضه از مخاطبان نظرخواهی و ادامه سریال را با نظر مخاطبان تولید و عرضه می‌کنند تاثیر می‌گذارد، ما برای حمایت از مصرف کنندگان و مخاطبان نمایش خانگی این قانون را اجرا می‌کنیم.

وی درباره عرضه نیمه کاره سریال «احضار» نیز گفت: این مجموعه مجوز یازده قسمت فصل اول را از ما گرفت و اینکه در ادامه توزیع دچار مشکل شده به ما مربوط نمی‌شود؛ اما حتما تهیه کننده آن برای ادامه کار با مشکلات جدی مواجه خواهد شد، چون این وضع یک نکته بسیار منفی در پروند کاری وی به حساب می‌آید.

سماوات درباره ابهام در پخش قسمت پایانی مجموعه «رقص روی شیشه» و حاشیه‌های بازیگر این مجموعه توضیح داد: اینکه برخی از پایان‌بندی سریال‌ها راضی نباشند، به نوعی طبیعی است؛ اما اینکه بازیگری در میانه تولید یک مجموعه به دلایلی از ادامه همکاری انصراف دهد، مرسوم نیست و باعث سرد شدن مخاطب از سریال می‌شود. حتما این اتفاق نباید بیفتد چون ممکن است برخی مخاطبان یک سریال به دلیل حضور فلان بازیگر، آن مجموعه را دنبال کنند. بنابراین چنین مواردی نباید تکرار شود. اما معتقدم این اتفاق بیش از هر چیز به کم شدن مخاطب سریال منجر خواهد شد و عوامل آن بیش از هر فرد دیگر متضرر خواهند شد.

سرپرست شبکه نمایش خانگی، درباره وجود پول‌ها و سرمایه های مشکوک در این حوزه نیز توضیح داد: برای تولید یک سریال در شبکه نمایش خانگی ما با تهیه کنندگان در ارتباط هستیم اما اینکه سرمایه گذار این مجموعه‌ها از کجا می‌آیند در حیطه اختیارات ما نیست و دستگاه‌های نظارتی باید بر آن نظارت کنند.

به نظر می‌رسد، یکی از روش‌های ساماندهی سریال‌های شبکه‌های خانگی، صدور پروانه ساخت آن به نام وی او دی‌ها باشد. در این صورت با توجه به آنکه موضوع به حیثیت یک مجموعه گره خورده، احتمال اینکه سریال در نیمه رها شود، بسیار بعید است. از سوی دیگر، نظارت درباره میزان ورود یک مجموعه ویدیویی آنلاین در یک سریال و همچنین میزان درآمد حاصل از نمایش این سریال نیز سهولت بیشتری دارد. باید دید در تداوم ایجاد لیست سیاه برای تهیه کنندگان بدسابقه شبکه نمایش خانگی، شاهد تغییر کانال تولیدات این بخش به کانال مرسوم در دنیا خواهیم بود؟