مکانیسم ماشه؛ تهدیدی که تاریخ مصرف آن گذشته است

این روز‌ها و با مطرح شدن تهدید برخی کشور‌های اروپایی در خصوص استفاده از "مکانیسم ماشه" و ارجاع دوباره پرونده ایران به شورای امنیت این سوال مطرح شده که اساسا در شرایطی که با خروج امریکا از برجام مجموعه تحریم‌های لغو شده مجددا بازگشته و کشور‌های اروپایی نیز عملا با پایبندی به تحریم‌های آمریکا به هیچیک از تعهدات برجامی خود عمل نمی‌کنند، فعال شدن مکانیسم ماشه چه مشکل جدیدی را برای ایران بوجود خواهد آورد؟

به گزارش ایسنا به نقل از نورنیوز، امروز و در پایان جلسه کمیسیون مشترک برجام در وین و پس از انجام مذاکرات میان ایران و کشور‌های باقی‌مانده در برجام اعلام شد که سازو کار حل اختلاف در توافق برجام موسوم به “مکانیزم ماشه” که می‌تواند به ارجاع دوباره پرونده به شورای امنیت منجر شود، فعال نخواهد شد.

خبرنگاران حاضر در وین به نقل از دیپلمات‌های خارجی حاضر در نشست اعلام کردند که این موضوع، در ماه آینده میلادی (ژانویه) بار دیگر بررسی خواهد شد.

در آستانه برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام، کشور‌های آلمان، انگلیس و فرانسه با هدف افزایش فشار بر ایران درنامه مشترکی به دبیرکل سازمان اعلام کردند که برنامه‌های موشکی ایران در چند مورد محدودیت‌های پیش بینی شده در قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض کرده و بر این اساس از دبیرکل سازمان ملل خواستند تا این موضوع را در جلسه شورای امنیت برای بررسی پیشرفت قطعنامه که روز ۱۹ دسامبر برگزار می‌شود گزارش دهد.

ایران از اردیبهشت ماه سال جاری تا کنون بر اساس تصمیم شورای عالی امنیت ملی در اعتراض به خروج امریکا از برجام و کم کاری کشور‌های اروپایی در اجرای تعهداتشان طی ۴ مرحله و با استناد به توافقنامه برجام تعهدات هسته‌ای خود را کاهش داده و این روند را در بازه‌های ۶۰ روزه ادامه خواهد داد.

مراحل دو ماهه کاهش تعهدات هسته‌ای از سوی ایران بدون توجه به تهدیدات ضمنی طرف‌های اروپایی که به جای عمل به تعهدات معوق خود هر روز انتظارات جدیدی مانند نامه اخیر سه کشور اروپایی در مورد برنامه‌های موشکی ایران را مطرح می‌کنند در حال پیگیری و اجرا بوده و هرگز متوقف نخواهد شد.

این روز‌ها و با مطرح شدن تهدید برخی کشور‌های اروپایی در خصوص استفاده از “مکانیسم ماشه” وارجاع دوباره پرونده ایران به شورای امنیت این سوال مطرح شده که اساسا در شرایطی که با خروج امریکا از برجام مجموعه تحریم‌های لغو شده مجددا بازگشته و کشور‌های اروپایی نیز عملا با پایبندی به تحریم‌های آمریکا به هیچیک از تعهدات برجامی خود عمل نمی‌کنند، فعال شدن مکانیسم ماشه چه مشکل جدیدی را برای ایران بوجود خواهد آورد؟

مکانسیم “ماشه” به صورت خلاصه، سازوکاری در برجام است که بر اساس آن هر کدام از اعضای توافق هسته‌ای می‌توانند ایران را متهم به نقض برجام نمایند و پرونده ایران را به شورای امنیت برگردانند تا تحریم‌های شورای امنیت به صورت خودکار مجددا بر علیه ایران اعمال شود و کلیه کشور‌های جهان ملزم به تبعیت از آن شوند.

شاید در نگاه اول این بند از برجام برای ایران تهدید بزرگی به حساب آید، اما با توجه به شرایط موجود، یعنی خروج امریکا از برجام و اعمال تحریم‌های فراتر از تحریم‌های شورای امنیت بر علیه ایران و پایبندی کشور‌های اروپایی و بسیاری از کشور‌های دیگر به اجرای این تحریم ها، عملا می‌توان گفت که دیگر اجرا یا عدم اجرای مکانیسم “ماشه” تاثیری بر فشار تحریم‌هایی که امروزه ایران ذیل آن قرار گرفته نخواهد داشت. تحریم‌های فعلی که از سوی امریکا بر علیه ایران اعمال شده به مراتب بیشتر از تحریم‌های شورای امنیت است و اگر کشور‌ها بخواهند فقط به تحریم‌های شورای امنیت پایبند باشند شاید حتی به نوعی شرایط را برای ایران سهل‌تر نماید.
واقعیت این است که مکانیسم ماشه در شرایط کنونی واجد هیچگونه اثر تحریمی جدیدی نبوده و طبیعتا استفاده از این تهدید توخالی نمی‌تواند ایران را از پیگیری برنامه کاهش تعهدات برجامی منصرف نماید.

ایران همواره بر بازگشت پذیر بودن اقدامات آغاز شده تاکید نموده، اما بدون محقق شدن شرایط احقاق حقوق قانونی مردم ایران که ظالمانه از سوی سردمداران کاخ سفید تضییع شده و کشور‌های اروپایی نیز علی رغم سخن پراکنی‌های بی حاصل از آن پیروی کرده اند، حاضر به تسلیم در برابر فشار‌هایی که منطق آن زورگویی و اجحاف است نخواهد بود.