یک متخصص تغذیه بالینی با اشاره به نقش تغذیه در پیشگیری از بروز یا پیشرفت سرطان، راهکارهای کلیدی جهت پیشگیری از بروز سرطان را تشریح کرد.
به گزارش ایسنا، دکتر مهدی شادنوش - عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی همزمان با هفته پیشگیری از سرطان با اشاره به دلایل اصلی بروز سرطان، اظهار کرد: سرطان در نتیجه رشد و تقسیم بی‌رویه و غیرقابل کنترل سلول‌ها ایجاد شده و تقسیم بی‌رویه سلول‌ها منجر به تکثیر بافت‌های غیرعادی یا تومورها می‌شود. در این راستا، تغییر عادات غذایی و استفاده مستمر از غذاهای آماده، در کنار کاهش تحرک و زندگی ماشینی منشاء اضافه وزن، چاقی و بسیاری از بیماری های متابولیک و سرطان هاست.
نقش تعیین کننده سرطان در پیشگیری و درمان سرطان
وی با بیان اینکه تغذیه نقش تعیین کننده‌ای در پیشگیری و درمان سرطان ایفا می‌کند، عنوان کرد: متأسفانه براساس پیش بینی های سازمان جهانی بهدشت روند ابتلا به سرطان در دنیا روبه فزونی است؛ به طوری که در کشورهای توسعه یافته، سرطان بعد از بیماری‌های قلبی-عروقی دومین عامل مرگ ومیر به شمار می‌رود.
دکتر شادنوش با تاکید بر اینکه شیوه‌های جدید زندگی، عدم استفاده از مواد غذایی تازه، مصرف زیاد غذاهای کنسرو شده و نمک از جمله عواملی است که زمینه بروز انواع سرطان‌ها را مهیا می‌کند، تصریح کرد: تغذیه در حداقل 35 درصد کل موارد سرطان‌ها نقش تعیین کننده دارد و با تغییر در عادات غذایی، افزایش فعالیت بدنی و حفظ وزن مناسب می‌توان از بروز یک سوم سرطان‌ها پیشگیری کرد.
همچنین از آنجا که سیگار کشیدن نیز عامل یک سوم سرطان‌ها شناخته شده، لذا اجتناب از سیگار و ترک آن نقش مهمی در کاهش خطر بروز سرطان دارد.
سه راهکار کلیدی پیشگیری از سرطان
شادنوش با بیان اینکه سرطان می‌تواند در اعضای مختلف بدن شکل گرفته و هر سرطان ویژگی خاص خود را دارد، عوامل خارجی نظیر سن، جنس و نژاد را بر شیوع سرطان‌ها مؤثر دانست و گفت: اگرچه پس از گذشت قرن‌ها از شناسایی این بیماری، هنوز درمان قطعی و علل دقیق آن مشخص نشده، ولی براساس تحقیقات انجام شده شواهد زیادی دال بر اینکه اجزاء غذائی می‌توانند خطر ابتلاء به سرطان را افزایش یا کاهش دهند، موجود است.
به گفته وی، صندوق جهانی تحقیقات سرطان، برای پیشگیری از سرطان سه راهکار کلیدی را توصیه می کند:
1. درطول زندگی وزن مناسب را هدف خود قرار دهید.
2. روزانه حداقل 30 دقیقه یا بیشتر فعالیت بدنی داشته باشید.
3. غذاهای گیاهی را بیشتر انتخاب و مصرف کنید، مصرف گوشت قرمز را محدود و از مصرف گوشت‌های فرآوری شده خودداری کنید.
این متخصص تغذیه با بیان اینکه هریک از این توصیه‌ها احتمال ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد، اما بکارگیری هر سه آن‌ها اثر محافظتی بیشتری در برابر سرطان دارد، تصریح کرد: به عنوان نمونه رژیم غذایی با انرژی دریافتی و فعالیت بدنی با مصرف یا سوزاندن انرژی مصرفی مرتبط است.
راهکار 1: در طول زندگی وزن مناسب را هدف خود قرار دهید.
شادنوش با بیان اینکه شواهد موجود حاکی ازآن است که چربی اضافی بدن، خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد، گفت: بیش از 75 درصد بزرگسالان کشور اضافه وزن دارند، این درحالیست که ثابت شده افزایش چربی بدن یکی از عوامل خطر سرطان‌ها به خصوص روده، پستان (در زنان یائسه)، مری، پانکراس، رحم، کلیه و احتمالاً مثانه است. لذا حفظ وزن مناسب در طول زندگی یکی از مهمترین راه‌های محافظت در برابر سرطان و سایر بیماری‌های مزمن است.
وی با تاکید بر اینکه از دو طریق می‌توان پی برد چطور وزن بدن ، ما را در معرض خطر سرطان و بیماری‌های مزمن قرار می‌دهد، تصریح کرد: اولین روش، نمایه توده بدن (BMI) است که چربی بدن را بر اساس وزن و قد در بزرگسالان بیان می‌کند و روش دیگر برای ارزیابی خطر افزایش چربی بدن، اندازه‌گیری دورکمر است، چراکه ذخیره چربی در اطراف شکم نسبت به قسمت‌های دیگر بدن خطر بیشتری دارد. در این روش اندازه دورکمر به اندازه دور باسن تقسیم و چنانچه عدد حاصل بیش از 1 در آقایان و بیش از 0.8 در خانم‌ها باشد نشان دهنده چاقی شکمی است. در همین راستا بهترین راه برای کنترل وزن پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های شیرین و محدود کردن مصرف غذاهای پرانرژی همراه با افزایش فعالیت بدنی است.
راهکار 2: روزانه حداقل 30 دقیقه یا بیشتر فعالیت بدنی داشته باشید.
به گفته این متخصص تغذیه بالینی فعالیت بدنی منظم روزانه به دلیل محافظت بدن در برابر سرطان اهمیت زیادی دارد، بطورکلی هرگونه فعالیت بدنی حتی به مقدار کم مفید است ولی هر چه بیشتر باشد بهتر است. چراکه فعالیت بدنی باعث کاهش میزان هورمون‌های موثر در بروز سرطان پستان و رحم شده و با افزایش سرعت عبور غذا از دستگاه گوارش بروز سرطان روده را کاهش می‌دهد.
همچنین نتایج حاصل از مطالعات در مورد فعالیت بدنی و سرطان در سه هدف خلاصه می‌شود: 1) حداقل روزانه 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط داشته باشید 2) با افزایش قدرت بدنی، حداقل 60 دقیقه فعالیت بدنی متوسط یا 30 دقیقه فعالیت بدنی شدید را در برنامه روزانه خود بگنجانید 3) عادت‌های کم‌تحرکی مثل تماشای تلویزیون را محدود کنید.
راهبرد 3 : غذاهای گیاهی را بیشتر انتخاب کنید
شادنوش با بیان اینکه اولین قدم برای اصلاح عادات غذایی، تغییر در مقادیر است، گفت: قسمت عمده بشقاب از غذاهای گیاهی مانند سبزی‌ها و میوه‌ها، غلات کامل و حبوبات تشکیل شود و مقدار گوشت در آن به حداقل ممکن کاهش یابد.
گوشت قرمز خطر بروز سرطان را افزایش می‌دهد
دانشمندان معتقدند که غذای گیاهی سیستم ایمنی بدن را در برابر بیماری‌ها تقویت کرده، در حالیکه گوشت قرمز خطر بروز سرطان را افزایش می‌دهد. همچنین مصرف بیشتر میوه‌ها و سبزی‌ها می‌تواند از سرطان دهان، گلو و مری و معده، روده و پروستات پیشگیری کند.
مصرف میوه و سبزی از ابتلا به سرطان روده و ریه پیشگیری می‌کند
وی با بیان اینکه مصرف میوه از ابتلا به سرطان ریه پیشگیری می‌کند، اظهار کرد: همچنین مصرف سبزی‌های متنوع بدن را در مقابل انواع دیگر سرطان‌ها محافظت می‌کند. به علاوه بیشتر میوه‌ها و سبزی‌ها حاوی مقادیر زیاد فیبر بوده که باعث محافظت در برابر سرطان روده می‌شوند. به همین دلیل صندوق جهانی تحقیقات سرطان، مصرف روزانه حداقل 3 واحد از میوه‌ها و سبزی‌ها را توصیه می‌کند. بنابراین بهتر است دو سوم یا بیشتر بشقاب با سبزیجات، میوه ها، غلات و حبوبات کامل و یک سوم یا کمتر از آن با غذاهای حیوانی پر شود. حتی بهتر است که بشقاب به دو واحد سبزیجات و یک واحد غلات کامل تقسیم گردد و مقدار کمی گوشت برای طعم دار کردن آن استفاده شود.
ارتباط قوی بین سرطان روده و گوشت‌های فرآوری شده
این عضو هیات علمی دانشگاه با تاکید بر اینکه نتایج مطالعات ارتباط قوی‌تری بین سرطان روده وگوشت‌های فرآوری شده نشان می‌دهد، گفت: بنابراین بهتر است از خوردن این گوشت‌های فرآوری شده نظیر همبرگر، کالباس، کنسرو گوشت و سوسیس‌ها که با روش‌هایی از قبیل دودی کردن، پختن، در نمک خواباندن و یا افزودن نگهدارنده‌های شیمیایی، تهیه می‌شود، اجتناب کنیم.
مصرف بیش از حد نمک می‌تواند موجب سرطان معده شود
وی با بیان اینکه مصرف بیش از حد نمک می‌تواند موجب سرطان معده شود، ادامه داد: توصیه می‌شود که روزانه کمتر از 6 گرم معادل 2.4 گرم سدیم (3 قاشق چایخوری نمک) مصرف و تاحد ممکن از مصرف غذاهای شور اجتناب شود.
به گفته وی، غذاهای فرآوری شده بیش از 83 درصد نمک رژیم غذایی ما را تشکیل می‌دهند و برخی از غذاها علی رغم اینکه طعم شوری ندارند ولی حاوی نمک بالایی هستند که از آن جمله می‌توان به غلات صبحانه، نان، غذاهای آماده، پیتزا، گوشت‌های فرآوری شده (همبرگر و سوسیس)، سوپ‌های آماده، سیب زمینی سرخ شده و انواع سس اشاره کرد.
نقش پخت و آماده سازی غذا در پیشگیری از سرطان
این متخصص تغذیه بالینی با تاکید بر نقش روش‌های آماده و ذخیره کردن مواد غذایی در پیشگیری از بروز سرطان، خاطرنشان کرد: بخارپز کردن سبزیجات بهترین راه حفظ مواد مغذی در سبزیحات است؛ چراکه حتی آبپز کردن به مدت طولانی بر میزان ویتامین‌های محلول در آب (ویتامین‌های گروه B و C) تأثیر می‌گذارد.
شادنوش در خاتمه با بیان اینکه پخت کافی گوشت برای از بین بردن میکروب‌های مضر در گوشت ضروری است، گفت: اما ممکن است نحوه پخت گوشت از نظر میزان خطر سرطانی که گوشت به وجود می آورد مهم باشد. سرخ کردن، پختن در کباب پز و پختن با شعله آتش در درجه حرارت بسیار بالا باعث تشکیل مواد شیمیایی می شود که امکان دارد خطر سرطان را افزایش دهند.
توصیه های زیر برای پخت و پز مواد غذایی سالم مفیدند:
· به جای سرخ کردن غذا، از روش‌های سالم مانند بخارپز کردن و آبپز کردن استفاده کنید.
· سوزاندن یا زغال شدن گوشت باعث ایجاد مواد سرطان‌زا می‌شود. بنابراین اگر روش کباب کردن را انتخاب کرده‌اید، نگذارید گوشت حرارت خیلی بالایی بگیرد و سوخته شود.
· گوشت تازه خریداری و مصرف کنید.
· در زمان استفاده از ماکروفر همیشه از ظروف مخصوص استفاده کنید.
· روغن را در محل خنک و تاریک و در ظروف محفوظ از هوا نگهداری کنید.
