یکی از حقوقی که بعد از ازدواج در زمره حقوق مالی زوجه است و مرد مکلف است در صورت تمکین زن، آن را به وی پرداخت کند، نفقه است. نفقه از نظر لغوی یعنی تامین هزینه‌های زندگی زن و فرزند و در ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی آمده است: نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.
به گزارش «تابناک» از زمان وقوع عقد نکاح دائم، زن و مرد حقوق و تکالیفی در مقابل یکدیگر پیدا می‌کنند که یکی از این تکالیف که بر عهده مرد نهاده شده، پرداخت نفقه زن است.
در قانون مدنی، تکلیف مرد در پرداخت نفقه از زمان وقوع عقد نکاح دائم آغاز میشود و این موضوع که مراسم عروسی و تشریفات آن برگزار بشود یا نشود، تاثیری در این تکلیف ندارد.
در عمل و آنچه در عرف شاهد آن هستیم، در دوران عقد و قبل از آغاز زندگی مشترک، دختر در خانه پدرش است و بیشتر مایحتاج او توسط پدرش تامین میشود.
اگر فاصله عقد تا برگزاری تشریفات مراسم عروسی و آغاز زندگی مشترک طولانی باشد، باز هم عقیده بر این است که مرد تکلیفی در پرداخت نفقه به جز خرید هدایای مناسبتی ندارد. در حالی که قانونا و شرعا پرداخت نفقه از لحظه اجرای خطبه عقد بر عهده مرد قرار میگیرد.
ترک انفاق
در صورتی که مرد، بنا به هر علتی، از پرداخت نفقه همسر خود امتناع ورزد، زن میتواند با مراجعه به دادسرای محل، شکایتی با نام «ترک انفاق» علیه شوهر خود مطرح کند.
زن میتواند جهت مطالبه نفقه زمان گذشته خود در دادگاه حقوقی، دادخواست مطالبه نفقه بدهد. اما برای مطالبه نفقه زمان حال خود میتواند اقدام به شکایت ترک انفاق در دادگاه کیفری کند.
در دادسرا تحقیقات اولیه نسبت به شکایت وارده مطرح شده و در ابتدا اظهارات زوجه بهعنوان شاکی پرونده اخذ و در مرحله بعد، زوج (مرد) به دادسرا احضار میشود. در این مرحله است که زوج باید ثابت کند که نفقه همسر خود را پرداخت کرده است.
زن میتواند در ضمن شکایت خود، شهودی را نیز به دادسرا جهت اثبات ادعای خود، معرفی کند. شهود معرفی شده باید اطلاعات لازم و کافی از زندگی شاکی و متهم پرونده، داشته باشند و شهادت بدهند که اطلاع دارند، مرد، نفقه همسر خود را نپرداخته است.
اصلیترین شرایطی که شهود باید دارا باشند، شامل موارد زیر میشود: از بستگان نزدیک زوجه نباشند، اطلاع کافی داشته باشند که متهم نفقه همسر خود را پرداخت نکرده است و مدارک شناسایی شهود جهت احراز هویت تقدیم دادگاه شود.
در صورتی که برای دادگاه مسجل شود مرد، نفقه همسر خود را پرداخت نکرده است، به مجازات ترک انفاق محکوم میشود.
نفقه فرزندان
پسران تا هجده سالگی و تا زمانی که در خانه پدر خود تحصیل می‌کنند، حتی در صورت جدا نشدن پدر و مادر از هم می‌توانند دادخواست نفقه فرزند ارائه کنند؛ اما پس از هجده سالگی و با اتمام تحصیل، دیگر پدر وظیفهای برای پرداخت نفقه آنها نخواهد داشت.
نکته جالب توجه در قانون این است که دختران تا زمان ازدواج به شرط نداشتن درآمد می‌توانند تقاضای نفقه گذشته کنند، ولی اگر دختری ازدواج کند و پس از آن طلاق بگیرد، دادگاه دیگر به شکایت او برای نفقه گذشته، رأی مثبت نمی‌دهد.
مجازات ترک انفاق
بر اساس ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱، هر کس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجبالنفقه امتناع کند، به حبس تعزیری درجه ۶ محکوم میشود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و در صورت گذشت وی از شکایت در هر زمان، تعقیب جزایی یا اجرای مجازات موقوف میشود.
همچنین بر اساس تبصره این ماده، امتناع از پرداخت نفقه زوجهای که به موجب قانون مجاز به عدم تمکین است و نیز نفقه فرزندان ناشی از تلقیح مصنوعی یا کودکان تحت سرپرستی مشمول مقررات این ماده است.
اول تمکین زن را تعریف کنید 