تعرفه‌ گذاری پلکانی پرمصرف‌های برق و گاز، تحت چه شرایطی قابل دفاع و موثر است؟

به گزارش تابناک اقتصادی؛ از روز گذشته، گام مهم دولت برای کاهش یارانه برق مشترکان پرمصرف برداشته شد؛ بنابراین، با توجه به تصمیم دولت در پنجم دی‌ماه سال جاری، اعضای دولت به ریاست سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری با استناد به قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و اجرای حکم مندرج در بند (ی) تبصره (۸) قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور، نحوه محاسبه تعرفه برق مصرفی مشترکان را تعیین و اجازه اجرای آن از اول بهمن صادر کردند.

موضوعی که به طور مشخص تاکیدی بر رعایت الگوی مصرف در میان مشترکان به خصوص پرمصرف به جای درآمدزایی از افزایش نرخ های جدید محاسباتی است.

بر این مبنا، از روز گذشته، پله‌های مصرف برق خانوار به گونه‌ای محاسبه می شود تا الگوی مصرف ۳۰۰ کیلووات ساعت، تغییری در محاسبه نرخ برق نسبت به گذشته اعمال نشود. به بیان ساده‌تر، اگر الگوی مصرف ۳۰۰ کیلووات ساعت باشد، تا این میزان مصرف، مشترک تعرفه قدیم را می‌پردازد.

اما نکته مه در میان این، توجه سیاست گذار بر اصلاح سازوکار تخصیص یارانه های پنهان در حوزه های مختلف همچون انرژی است؛ یارانه هایی که سالانه حجم قابل توجهی از منابع مالی را از آن خود کرده و هرگز منجر به تحقق اهدافی همچون حمایت از اقشار کم برخوردار جامعه نمی شود.

به بیان دیگر، بر اساس گزارش تفریغ بودجه سال ۹۹، مبلغ ۱،۶۰۳،۰۰۰ میلیارد تومان تحت عنوان یارانه پنهان (یارانه کالا‌های اسـاسـی، پنج فرآورده نفتی و سـوخت هوایی، گاز طبیعی، برق و آب) به شـرح جدول زیر پرداخت و یا به حســاب بدهکاری دولت منظور شده که حدود ۲.۵ برابر عملکرد «بودجه عمومی دولت» و ۴۶درصد «حجم نقدینگی» در سال ۱۳۹۹ بوده است. در نتیجه ضرورت نگاه کارشناسی به این حوزه، تغییر رویه تخصیص آن در میان مردم، بیش از هر زمانی احساس می شود. 

بر این اساس، دکتر جعفر قادری نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی درباره یارانه‌های پنهان انرژی اظهار داشت: حذف یارانه‌های پنهان و هدایت این یارانه‌ها به بخش تولید و ترویج عدالت اجتماعی قطعا به توسعه اقتصادی و بهبود زیرساخت‌های انرژی کشور منجر خواهد شد.

منابع مالی کشور به کدام سمت و سو هدایت می‌شود؟

وی گفت: سال هاست منابع مالی کشور در قالب یارانه آب، برق، گاز، بنزین، گازوئیل و غیره هدر می‌رود و همین باعث شده تا قدرت مالی دولت به شدت کاهش یابد و نتواند به مسئولیت‎‌های اجتماعی خود کامل عمل کند. مجموع این عوامل سبب شده تأثیرگذاری دولت ما چندان زیاد نباشد.

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد که روند فعلی پرداخت یارانه‌ها اصلاً قابل قبول نیست و ادامه این روند منجر به بروز مشکلات عدیده‌ای در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خواهد شد؛ لذا ضروری است که بازنگری اساسی در حوزه پرداخت یارانه‌های انرژی صورت گیرد.

قادری با بیان اینکه سال‌هاست کارشناسان و نمایندگان به دولت در خصوص ارائه ایده و برنامه در راستای هدفمند کردن یارانه‌های پنهان انرژی هشدار داده‌اند، افزود: متأسفانه به دلیل ملاحظات امنیتی و اجتماعی، دولت از هدفمند کردن یارانه‌های انرژی امتناع ورزید و وقتی هم دولت دوازدهم تصمیم به این کار گرفت، کاملاً غیراصولی و غیرکارشناسی به افزایش قیمت حامل‌های انرژی اقدام کرد.

یارانه‌های پنهان سودی برای دهک‌های پایین نداشت

وی معتقد است که یارانه‌های پنهان باید در بخش‌هایی هزینه شود که برای دهک‌های ضعیف و متوسط جامعه مفید و مؤثر باشد؛ مثلا به جای اینکه دولت سالانه ده‌ها میلیارد دلار صرف پرداخت یارانه پنهان کند، می‌توان این مبلغ کلان را در حوزه ساخت مسکن، کارخانه، توسعه آموزش و حمل‌ونقل عمومی هزینه کند و اقشار ضعیف و متوسط صاحب شغل و خانه شوند.

این نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه افرادی مستحق دریافت یارانه‌ هستند که از وضعیت درآمدی کمتری بهره‌مندند، گفت: اما متأسفانه در حال حاضر افرادی از یارانه نفع می‌برند که شرایط مالی و اقتصادی خوب و قابل قبولی دارند. همچنین به جای اینکه به بخش تولید یارانه پرداخت شود، به بخش مصرف یارانه پرداخت می‌شود.

قادری افزود: تا زمانی که یارانه پرداخت می‌شود، از میزان مصرف کالاهایی که باید کاسته شود، کاسته نخواهد شد و حتی افزایش هم خواهد داشت و همواره چنین اخلال‌هایی در سیستم مصرف و توزیع کشور ادامه‌دار خواهد بود.

عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ بیان کرد: اخلال‌ها و ایراداتی که در سیستم یارانه‌ای کشور وجود دارد باید حل و فصل شده و یارانه‌ها به سمت توسعه زیرساخت‌ها هدایت شود تا مشکل درآمدی و زیرساختی کشور مرتفع شود و همچنین باید شرایطی به وجود آید که مردم جامعه به یارانه‌های پرداختی در حوزه انرژی نیازی نداشته باشند. به عبارت دیگر اگر می‌خواهیم در حوزه اشتغال موفق باشیم، باید زیرساخت‌‎های آن را فراهم کنیم و فراهم آوردن زیرساخت هم نیازمند سرمایه‌گذاری کلان است که این سرمایه هرگز با ادامه روند فعلی تحقق نمی‌یابد.

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی توصیه کرد: افرادی که شرایط اقتصادی مناسبی دارند، اصلاً نباید یارانه دریافت کنند. این در حالی است که در نظام تعرفه‌گذاری فعلی بیشترین یارانه به مشترکان پرمصرف و غالبا ثروتمند جامعه می‌رشد، در حالی که یارانه برای این قشر از جامعه نیست و یارانه و سوبسید مختص افراد و دهک‌های ضعیف است.

افزاش پلکانی تعرفه بهای انرژی ضرورت انکارناپذیر

قادری با ضروری دانستن افزایش پلکانی تعرفه بهای انرژی در کشور خاطرنشان کرد: تعرفه گذاری پلکانی موثر مشترکان پرمصرف نه تنها موجب عادلانه شدن بهره‌مندی از یارانه‌های پنهان خواهد شد، بلکه منجر به اصلاح الگوی مصرف در جامعه نیز خواهد شد و حتی در بلندمدت با مازاد انرژی مواجه خواهیم شد که می‌توانیم آن را صادر کنیم و زیرساخت‌های صنعت انرژی را تقویت یا افراد ضعیف را تحت حمایت‌های اقتصادی قرار داد.

وی معتقد است با افزایش پلکانی تعرفه‌ بهای انرژی بخش خصوصی برای ورود به عرصه تولید انرژی انگیزه مضاعفی پیدا خواهد کرد و حتی انتظار می‌رود بسترهای توسعه انرژی پاک و نیز ابزارهای کاهنده مصرف انرژی فراهم شود.