در سالهای اخیر، تقاضا برای آب اکسیژنه (هیدروژن پراکسید) و استون در ایران افزایش چشمگیری را نشان داده است که این مهم حکایت از تغییر نیازهای مصرف کننده خانگی و صنعتی دارد. افزایش خرید این مواد شیمیایی را میتوان به استفاده همه کاره آنها در بخشهای مختلف از جمله داروسازی، منسوجات و الکترونیک نسبت داد. با استفاده گسترده از آب اکسیژنه به عنوان یک عامل سفید کننده و ضدعفونی کننده و استون به عنوان حلال کلیدی در تولید پلاستیک و مواد دارویی، بازار این مواد به سرعت در حال گسترش است. ما در ابتدا به معرفی هر دو ماده و سپس به دلایل افزایش تقاضا در ایران اشاره خواهیم کرد.
آب اکسیژنه با فرمول شیمیایی H2O2 به صورت مایع بیرنگ با بوی کمی تند و طعم تلخ به شکل ناپایدار در مقابل نور وجود دارد. به آسانی با آب مخلوط میشود و به عنوان سادهترین ترکیب پراکسید شناخته میشود که با یک پیوند منفرد اکسیژن-اکسیژن مشخص میشود. این ماده به عنوان یک اکسید کننده، عامل سفیدکننده و ضدعفونی کننده عمل میکند.
به دلیل ناپایداری ذاتی، آب اکسیژنه در مواجهه با نور به آرامی تجزیه میشود. درنتیجه، به طور معمول در ظروف تیرهرنگ برای کاهش این مشکل ذخیره میشود. هیدروژن پراکسید همچنین در سیستمهای بیولوژیکی مانند بدن انسان وجود دارد، جایی که آنزیمهایی که از هیدروژن پراکسید استفاده یا تجزیه میکنند به عنوان پراکسیدازها طبقهبندی میشوند.
استون چیست؟ شاید جواب این سوال را خیلی ها به صورت عمومی بدانند اما استون که با نام پروپانون نیز شناخته میشود، به دلیل استفاده متداول از آن به عنوان پاک کننده ناخن، مادهای شناخته شده به ویژه در بین خانمها است. از نظر علمی، استون عضو اصلی گروه کتون است و به عنوان مایعی بیرنگ و سمی با بوی خاص طبقهبندی میشود. به دلیل قطبیت بالا در ترکیبات آلی مانند اتانول، بنزن و اتر بسیار محلول است. با کمال تعجب، استون نیز در بدن انسان، به ویژه در خون و ادرار افراد مبتلا به دیابت، یافت میشود.
در شیمی، استون با فرمول شیمیایی CH3(2CO) نشان داده میشود و دارای خواص مختلفی از جمله نقطه جوش (56 درجه سانتیگراد)، نقطه ذوب (94.07- درجه سانتیگراد) و نقطه اشتعال (16.99- درجه سانتیگراد) است. قابل ذکر است که استون میتواند به طور خود به خود در دمای 465 درجه سانتیگراد مشتعل شود. لازم به ذکر است که تماس مستقیم با پوست این ماده میتواند باعث تحریک شود. به طور کلی، استون به دلیل ویژگیها و خواصی که دارد در کاربردهای مختلف نقش مهمی ایفا میکند.
هر دوی این محصولاتی که به آنها اشاره شد در زمانهای دیگر نیز بهعنوان ماده شیمیایی پرکاربرد مطرح بودهاند و در صنایعی همچون تولید لوازم آرایشی و بهداشتی، تولید دارو، تولید پلاستیک و رزین، صنایع غذایی، صنایع کاغذ و پارچه، صنایع نفت وگاز و .... مورد استفاده قرار میگرفتهاند.
اما چرا در این زمان مصرف آب اکسیژنه و استون به صورت چشمگیری بالارفته است؟ جواب این سوال را میتوان فروش آنلاین این محصولات و مصرف خانگی دانست .
بله فروش آنلاین امروزه با گسترش اطلاعات و کاربردها در خصوص مواد شیمیایی نقش بسزایی در افزایش مصرف این دست از مواد داشته است.
نفوذ فراگیر اینترنت غیرقابل انکار است، و بستری را ایجاد میکند که در آن اطلاعات در مورد مواد شیمیایی مختلف و کاربردهای آنها به راحتی در دسترس عموم قرار دارد.
این پدیده به ویژه در مورد آب اکسیژنه و استون ، دو ماده شیمیایی که به طور گسترده برای اهداف مختلف استفاده میشود، قابل توجه بوده است. دسترسی و اطلاع از کاربرد آنها توسط شبکه اینترنت و هچنین تهیه و فروش آنها بر بستر آنلاین افزایش یافته است که این نیز خود باعث افزایش مصرف شده است زیرا افراد نسبت به قبل راحتتر از خواص بالقوه مواد شیمیایی اطلاع پیدا کرده و آن را به کار میگیرند.
دسترسی آسان به اطلاعات، همراه با بازارهای آنلاین که خرید این مواد را تسهیل میکنند، استفاده از آنها را فراتر از حوزه های سنتی ارتقا داده است
آب اکسیژنه و استون به صورت معمول خود در دو درصد، 35 درصد و ۹۹ درصد در بازار خرید و فروش میشوند. اما در مصارف خانگی به صورت ۳۵ درصد و ۹۹ درصد خود مورد استفاده قرار نگرفته و توسط مصرف کننده خانگی رقیق سازی صورت میگیرد.( آب اکسیژنه به صورت ۳۰ و ۵۰ درصد نیز در بازارموجود است).
جدای از خطراتی که این دو ماده در درصدهای بالا برای شخص داشته و دارند، به صورت غلیظ خود نیز در مصارف خانگی دارای استفاده نبوده و باید رقیق سازی شوند. به عنوان مثال عمدتا برای مصارف خانگی از آب اکسیژنه ۳ درصد استفاده میشود.
تفاوت بین این دو غلظت ملاحظات ایمنی متمایز را برای کاربران ارائه میدهد. در حالی که محلول های رقیق شده آب اکسیژنه ۳ درصد را می توان با خیال راحت در خانه استفاده کرد، هنگام استفاده یا ذخیره محلول های با غلظت بالا (99٪) باید اقدامات احتیاطی جدی انجام داد.
همین امر در مورد استون نیز صدق می کند، که در آن غلظت های پایین تر معمولاً در خانه برای پاک کردن لاک ناخن یا اهداف تمیزکردن استفاده میشود، در حالی که غلظت بالاتر در فرآیندهای صنعتی مانند تولید پلاستیک کاربرد دارد. بنابراین، درک این تفاوتها برای اطمینان از استفاده ایمن و موثر از این مواد شیمیایی در زمینههای مختلف بسیار مهم است.
در پایان به بخشی از کابردهای این دو ماده در منزل اشاره میکنیم که عامل افزایش تقاضا برای خرید آب اکسیژنه و استون در ایران میباشد.
سخن پایانی:
اینها بخشی از کابردهای آب اکسیژنه و استون در محل سکونت بود که توانسته در کنار مصارف صنعتی ، به افزایش خرید و فروش این دو ماده پرکاربرد بینجامد.
اما باید خاطر نشان کرد که استفاده از مواد شیمیایی و خرید آنها بدون داشتن اطلاعات درست از خطرات و پیامدهای این گونه از مواد و واکنشهایی که این دست از مواد شیمیایی با مواد دیگر میتوانند ایجاد کنند، احتمال بروز خطرات را بیشتر کرده و میتوانند پیامدهای ناگواری برای خانه و خانواده به همراه داشته باشند
در اینجاست که سیاستگذار و تامین کنندگان مواد شیمیایی میبایست به درستی در خصوص اینگونه از مواد شیمیایی اطلاع رسانی کرده و خریداران را ملزم به مطالعه برگه ایمنی محصولات کند.