آمریکا باید بابت کودتای 28 مرداد عذرخواهی کند

در شرایطی که به نظر می‌رسد باراک اوباما می‌کوشد زمینه‌های گفت‌و‌گو و تعامل با ایران را فراهم کند، یکی از مباحثات مطرح در واشنگتن این است که آیا دولت آمریکا خواهد پذیرفت که به واسطه نقش خود در یکی از جنجالی‌ترین وقایع تاریخ ایران، از تهران ‌رسما عذرخواهی کند یا خیر؟!

به گزارش «تابناک»، سایت شبکه خبری «نیوز مکس» در مطلبی به بهانه گمانه‌زنی‌های موجود پیرامون تعامل مستقیم ایران و آمریکا به بررسی این موضوع پرداخته که آیا این زمینه‌سازی اوباما، شامل عذرخواهی رسمی بابت نقش آمریکا در کودتای 28 مرداد 1332 نیز خواهد بود یا خیر!
 
این سایت اشاره می‌کند که ماه گذشته و در جریان سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل، رئیس‌جمهور آمریکا نشانه مهمی از خود بروز داد و آن، پذیرش نقش آمریکا در براندازی دولت مصدق در سال 1953 (1332) بود.

وی در جریان این سخنرانی با اشاره به تاریخ طولانی مدت بی‌‌اعتمادی میان ایران و آمریکا گفت: «این بی اعتمادی ریشه‌های عمیقی دارد. ایرانی‌ها از مدت‌ها پیش از مداخله ایالات متحده در امور خود و نقش آمریکا در براندازی دولت ایران در جریان جنگ سرد شکایت دارند... من اعتقاد ندارم که بتوان یک شبه بر این تاریخچه دشوار فائق آمد. سوءظن‌ها بیش از اندازه عمیق است».

با این اظهارات، رئیس‌جمهور آمریکا بلندپایه ترین مقام این کشور شناخته شد که تاکنون ‌‌رسما به نقش آمریکا در کودتای 28 مرداد اذعان کرده است. پیش از این و در سال 2000، مادلین آلبرایت، وزیر خارجه وقت آمریکا به «مداخله» آمریکا در ایران در سال 1953 اعتراف کرده بود.

شش روز پس از این سخنرانی اوباما، رؤسای جمهور ایران و آمریکا ‌‌تلفنی با یکدیگر گفت‌و‌گو کردند. از آن زمان، این گمانه در حال تقویت است که امکان دارد، آمریکا با صدور یک بیانیه عذرخواهی رسمی از تهران، درهای توافق هسته‌ای با ایران را ‌روی خود باز کند.

با این حال، «دیوید کینزر»، استاد تاریخ دانشگاه براون و خبرنگار سابق نیویورک تایمز در این زمینه می‌گوید: «در تاریخ ایالات متحده، تنها عذرخواهی‌های محدود بوده و شما هرگز نمی‌‌توانید بابت چیزی به صورت محدود عذرخواهی کنید».

کینزر که پیش از این با نگارش کتاب «همه مردان شاه» به بررسی رخدادهای کودتای 28 مرداد پرداخته، می‌گوید‌ به باور وی، کودتا یک اشتباه بود و دلیل آن بیش از آن که به درگیری آمریکا با اتحاد شوروی ربط داشته باشد، به ملی کردن صنعت نفت از سوی دکتر مصدق و به خطر افتادن منافع انگلیسی‌ها مربوط می‌شد.

وی می‌افزاید: «ایالات متحده به شماری از نگرانی‌های اقتصادی و راهبردی واکنش نشان می‌داد که بیشتر آن‌ها اغراق شده بودند. مصدق به هیچ عنوان کمونیست یا طرفدار کمونیست‌ها نبود. او از حزب توده تنفر داشت و یک ملی‌گرای واقعی بود، نه چیز دیگر».
 
کینزر ‌مانند بسیاری از همکاران تاریخدان و سیاستمدار خود‌ از جمله ران پال، نماینده سابق کنگره آمریکا بر این باور است که نقش‌آفرینی آمریکا در کودتای 28 مرداد، زمینه شکل‌گیری «مقاومتی» را فراهم آورد که 26 سال بعد به انقلاب اسلامی و تخریب روابط میان ایران و آمریکا منجر شد.

وی با اشاره به عذرخواهی‌های سابق ایالات متحده، به ویژه قطعنامه صادره از سوی سنا در سال 1993 که در آن از مردم ‌هاوایی بابت براندازی پادشاهی آن‌ها در قرن نوزدهم عذرخواهی شده بود، می‌گوید: «آمریکایی‌ها باید به گونه متفاوتی عذرخواهی کنند».

کینزر می‌افزاید: «عذرخواهی ما مثل دیوید کامرون، نخست وزیر انگلیس در سال 2010 نبوده که صریح و از صمیم قلب باشد. این زمانی بود که وی بابت یکشنبه خونین عذرخواهی کرد». اشاره وی به کشتار تظاهرکنندگان حقوق مدنی در سال 1972 در لاندندری است که کامرون آن را «ناعادلانه و توجیه‌ناشدنی» خواند.

به گفته کینزر، عذرخواهی‌های آمریکا پر از «اگر» و «اما» است. البته وی مدعی است ایران نیز باید در مقابل عذرخواهی آمریکا، کاری متقابل انجام دهد و آن، عذرخواهی بابت اشغال سفارت آمریکا (تسخیر لانه جاسوسی) در سال 1979 و به گروگان گرفتن آمریکایی‌هاست. به اعتقاد وی: «این موضوع به همان اندازه برای آمریکایی‌ها به مثابه یک زخم به شمار می‌رود که براندازی مصدق برای ایرانی‌ها».

به باور وی، می‌توان به جای عذرخواهی‌های جداگانه، یک بیانیه مشترک صادر کرد که در آن، واشنگتن و تهران اشتباهاتی که نسبت به طرف مقابل مرتکب شده اند، به رسمیت بشناسند.

البته باید گفت که کینزر تنها دید خود را به همین دو واقعه محدود کرده و به دیگر زمینه‌های بی اعتمادی ایرانی‌ها به آمریکا، به ویژه حمایت همه جانبه از صدام در جریان جنگ ایران و عراق، هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری ایرانی، مسدود کردن دارایی‌های ایران و این اواخر، وضع تحریم‌های ناعادلانه علیه ایران، اشاره نمی‌کند.