دکتر محمد رضا واعظ مهدوی اعتقاد دارد اجرای ناقص فاز اول طرح هدفمندی یارانه ها بحران های بسیاری برای اقتصاد ایران به وجود آورده است.
به گزارش خبرآنلاین، به باور او در اجرای فاز دوم این قانون باید روندهای ناصحیح گذشته اصلاح شود. حتی او براین باوراست که با توجه به شرایط عمومی اقتصادی کشور در این دوره زمانی امکان اجرای فاز دوم این طرح وجود ندارد.
به نظر شما اثر تورمی اجرای فاز اول طرح هدفمندی چه بود؟ هدفمندی یارانه ها با افزایش قیمت حامل های انرژی، قیمت تمام شده محصولات کشاورزی و صنعتی و هزینه خدمات را در کشور افزایش داده و این موارد منجر به افزایش نرخ ارز شد به نحوی که ارزش پول ملی تنها در یک سال و نیم اخیر نزدیک به 300 درصد کاهش یافته است. مطالعات جهانی نشان می دهد بزرگترین زیان کننده از شرایط تورمی، فقرا و مستضعفین و گروه های دستمزد بگیر هستند.
بحث هدفمندشدن یارانه ها که با اعمال یک شوک قیمتی به وضعیت حامل های انرژی درسه ماهه پایانی سال 1389همراه بود، از ابتدا پیش بینی میشد که آثار تورمی شدیدی برجای بگذارد. در همان زمان بررسی هایی که توسط کارشناسان با مدل های مختلف صورت گرفته بود پیدایش تورمی بین 85 تا 105 درصد در پی افزایش قیمت حامل های انرژی را برآورد کرده بودند. از همان ابتدا پیش بینی میشد که افزایش قیمت ها، به حامل های انرژی محدود نخواهد بود بلکه با افزایش قیمت تمام شده محصولات کشاورزی، ازجمله افزایش قیمت تمام شده گندم، صیفی جات، مواد مختلف غذایی ومحصولات باغی و دانه های روغنی نیز همراه خواهد شد. همچنین با توجه به ساختار قدیمی و «انرژی بر » صنایع، قیمت تمام شده محصولات صنعتی را نیز به شدت افزایش خواهد داد که از جمله آن می توان به نقش هدفمندی یارانه ها در افزایش قیمت فولاد، سیمان و فرآورده های صنعتی و پتروشیمی و سایر تولیدات اشاره کرد که چشمگیرتر از سایر محصولات صنعتی برآورد می شد.
میزان افزایش قیمت ها چقدر بود؟گزارش های مختلف از جمله مطالعات انجام شده توسط مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، افزایش قیمت محصولات یاد شده را بین 40 تا 200 درصد برآورد می کرد و از همان موقع پیش بینی میشد که اثر قیمتی تغییرات یارانه ای انرژی صرفا به مصرف کنندگان مستقیم انرژی محدود نخواهد شد، بلکه با نقش و تاثیری که بر تولید محصولات کشاورزی و صنعتی دارد منجر به رشد سرسام آور تورم و افزایش هزینه زندگی خواهد شد. پیش بینی می شد که این امر، بیش از همه بر وضعیت حقوق و دستمزد ناگزیر اثر بگذارد و منجر به افزایش دستمزد و هزینه بخش خدمات نیز بشود.
شما پیش بینی بار تورمی اضافه هم می کنید؟
پیش بینی می شد؛ افزایش فزاینده هزینه های تولید محصولات کشاورزی، محصولات صنعتی و خدمات، بار تورمی مضاعفی را در جامعه ایجاد کند و این تورم به سایر حوزه های تعیین کننده اقتصاد نیز تسری پیدا نماید. وضعیتی که امروزه ما در افزایش نرخ ارز و افزایش نرخ طلا، قیمت خودرو، افزایش قیمت املاک و مستقلات، ساختمان و زمین،مواد غذایی و دارو و هزینه های درمانی و سایر هزینه ها شاهدیم با کمال تاسف از ابتدا پیش بینی شده بود و توسط اغلب متخصصین اقتصادی و اجتماعی هشدارهای لازم در این زمینه به دولتمردان و نمایندگان مجلس داده شده بود. لکن دولت قبل همه این تذکرات را نادیده گرفت و سیاستی مخرب را درپیش گرفت که آثار تورمی آن، امروز گریبان همه بخش های اقتصادی را گرفته است و بخصوص؛ فقر و فلاکت ناشی از هزینه های سرسام آور بهداشت و درمان را درحوزه سلامت به همراه آورده است. امروز شاهد آن هستیم که افزایش قیمت حامل های انرژی منجر به افزایش قیمت محصولات کشاورزی شده و حتی تولید بسیاری از ارقام محصولات کشاورزی را فاقد صرفه اقتصادی کرده است. همچنین هدفمندی یارانه ها،منجر به افزایش قیمت محصولات صنعتی شده، هزینه خدمات را افزایش داده و تنها در سال جاری، افزایش شاخص تورم را بیش از 40 درصد وتورم مواد خوراکی را به بیش از 60% رسانده است.
نرخ ارز هم تحت تاثیر همین عوامل افزایش یافت؟مجموعه این موارد ، همراه با حواشی ناشی از تحریم های خارجی،منجر به افزایش نرخ ارز شده است به نحوی که طی دوسال، ارزش پول ملی نزدیک به300 درصد در برابر ارزهای خارجی کاهش پیدا کرده است. کاهش ارزش پول ملی و افزایش قیمت حامل های انرژی دور باطل افزایش دهنده تورمی را ایجاد کرده است که گذران اقتصادی را بر کارگران و کارمندان و بازنشستگان و دستمزدبگیران بسیار مشکل کرده است و طیفی از استرس های اجتماعی ناشی از بی ثباتی را نیز بر همه اقشار جامعه تحمیل کرده است.
جای تعجب است که علیرغم چنین تجربه ناموفق ، و اثرات بسیار مخربی که دور اول هدفمندی یارانه ها بر همه شئون اجتماعی از خودبجا گذاشت، چرا دولت و مجلس محترم مجددا برآزمودن باز آزموده اصرار دارند؟ آیا پشیمانی دولت قبل برای دولت تدبیر و امید دکتر روحانی عزیز پیامی عبرت آموز نیست؟ آیا پیام نظر سنجی های متعدد صدا و سیما و سایر نهادها که خواسته اکثریت مردم در مورد خودداری دولت از افزایش قیمت ها حتی بجای پرداخت یارانه را مکررا" نشان داده است،ضرورت احتراز از فاز دوم و بازگشت از اقدامات فاز اول را به قوای مجریه و مقننه نشان نمی دهد؟ چگونه است که کلام شیوای امام صادق(ع) را سرلوحه عمل قرار نمی دهیم که:« من جرب المجرب حلت به الندامه: هرکس آزموده شده ای را مجددا"بیازماید، پشیمانی و ندامت برایش حلال(و اجتناب ناپذیر) خواهد بود». آیا نتایج دور اول اجرای هدفمندی یارانه ها، شواهد کافی برای شکست طرح مذکور را فراهم نکرده است که قصد تکرار تجربه مذکور را داریم؟
شما اجرای فاز دوم را صحیح می دانید؟ تصمیم مجلس و دولت محترم برای تدریجی کردن اجرای این سیاست آسیب زا در سال بعد، جای تقدیر و سپاس دارد؛ آثار تورمی اجرای تدریجی، اگرچه از آثار اجرای ناگهانی و «شوک درمانی» کم آسیب تر به نظر می رسد، لکن به هرحال اثرات سوء خود را بر جای می گذارد و ضمن از میان بردن خوش بینی و نشاط و امیدی که با روی کار آمدن دولت جدید در جامعه ایجاد شده بود، طلبعه نامیمون گسترش فقر و تعمیق بیشتر شکاف و فاصله طبقاتی را به همراه خواهد داشت. گرانی، تورم، اختلاف طبقاتی، و گسترش فقر ؛ حق مردم صبور و قانع و با عزت ما نیست. پند نگرفتن از آزموده های قبلی و تکرار تجربیات زیان بار گذشته، همیشه نگران کننده است.
