تیرماه آغاز تعطیلات تابستان و فصل سفر در کشور است. هرچند جام جهانی فوتبال، شروع تعطیلات را قدری به جلو انداخت، اما با تمام شدن این رخ‌داد ورزشی تا حدود 20 روز دیگر، برنامه‌ریزی برای سفرهای تابستانی آغاز خواهد شد.
تابستان یکی از بهترین فرصت‌ها برای دیدن مناطق دیدنی 32 استان کشور است؛ استان‌هایی که بیش از یک‌میلیون اثر تاریخی دارند، هرچند تا کنون فقط یک‌دهم آن‌ها، یعنی حدود 31هزار اثر، محوطه و بنای تاریخی، شناسایی و ثبت شده‌اند.
خبرنگار ایسنا در آستانه‌ی آغاز سفرهای تابستانی با برخی هنرمندان درباره‌ی مناطق تاریخی مورد علاقه‌ی آن‌ها و همچنین برخی مشکلات این حوزه، گفت‌وگو کرد.
جمشید مشایخیاین بازیگر پیشکسوت «تخت جمشید»، «پاسارگاد» در شیراز و «چهل‌ستون» در اصفهان را دوست‌داشتنی‌ترین نقاطی دانست که تا کنون دیده است.
البته جمشید مشایخی با اظهار تأسف از وضعیت آثار تاریخی کشور، گفت: از این‌که کشورهایی با 100 سال قدمت، برای خود هویت و تاریخ ایجاد و گردشگر جذب می‌کنند، اما ما برای هویت و فرهنگ ایران با قدمتی بیش از هزار سال ارزش قائل نیستند، متأسفم. آن هم تاریخی که می‌تواند فرهنگ ما را به جهانیان نشان دهد.
او همچنین افزود: برخی از مردم معلوم نیست با آسیب زدن به آثار تاریخی با هر وسیله‌ای، به‌دنبال چه هدفی هستند. این اتفاق فقط به‌دلیل جا نیفتادن فرهنگ حفاظت از آثار تاریخی در میان مردم، رخ می‌دهد.
محمدعلی سپانلواین شاعر میدان «نقش جهان»، محوطه‌ی تاریخی «تخت جمشید» و آرامگاه «حافظ» را از جمله نقاط تاریخی دانست که هر ایرانی باید قبل از مرگ آن‌ها را ببیند.
محمدعلی سپانلو گفت: میدان نقش جهان از مهم‌ترین اولویت‌ها برای دیدن آثار تاریخی است، چون علاوه بر خود میدان، اطراف آن نیز پر از بناها و نشانه‌هایی است که نمونه‌ی آن‌ها در دنیا تک است.
او غیرحرفه‌یی عمل کردن سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در جذب گردشگر را از جمله نقطه‌ضعف‌هایی دانست که این سازمان در مدیریت محوطه‌های تاریخی دارد و ادامه داد: این سازمان به‌عنوان متولی آثار تاریخی در کشور، حتا در بدیهیات نیز با بخش‌های خود در استان‌ها و دیگر دستگاه‌های ذی‌نفع در این حوزه هماهنگ نیستند.
وی افزود: در نظام مدیریت مالی، چند نوع پول خرد در کشور داریم که گردشگران خارجی نیز در خرید و فروش‌های خود باید از آن‌ها استفاده کنند. این در حالی است که اگر گردشگر خارجی بخواهد 200، 500 یا 50 تومانی‌ها را جمع و تفریق کند، برایش بسیار سخت است. اقدامات ما در این زمینه بسیار غیرحرفه‌یی است.
لیلی گلستاناین مترجم و نویسنده نیز آثار تاریخی شهر اصفهان را بهترین مناطقی دانست که دوست دارد همیشه به آنجا سفر کند.
لیلی گلستان افزود: سازمان میراث فرهنگی می‌تواند از صداوسیما به‌عنوان مهم‌ترین رسانه برای معرفی آثار تاریخی و بیان اهمیت آن‌ها استفاده کند و با برنامه‌سازی در این زمینه، به اهدافش برسد.
آیدین آغداشلواین نقاش نیز از «گنبد سلطانیه» را به‌عنوان مکانی تاریخی نام برد که تا امروز 20بار به آنجا سفر کرده است و این اثر ثبت جهانی را از زیباترین نقاط تاریخی کشور دانست.
آیدین آغداشلو اظهار کرد: هر کسی باید دست کم به‌خاطر معماری و هنری که در گنبد سلطانیه به کار رفته است، آن را ببیند. از 18سالگی بین من و این بنا، یک عشق دوطرفه وجود داشته که من را به سمت خودش می‌کشانده است.
او بیان کرد: سازمان میراث فرهنگی باید تمام آنچه را که تا امروز به‌صورت ظاهری انجام شده، به‌طور جدی‌تری دنبال کند. چارچوب برنامه‌ریزی این سازمان اشکالی ندارد؛ اما کاری که باید انجام دهد، پول گرفتن از دولت است. باید بتواند با دستگاه‌های اجرایی مانند شهرداری که کارشان صاف کردن آثار باستانی است، به نتیجه برسد و حدود فعالیت خودش را گسترش دهد.
وی ادامه داد: بهتر است سازمان میراث فرهنگی از گردشگری جدا شود، چون اصلا در شأن این سازمان نیست. در این صورت است که می‌توانیم به استقبال مردم و گردشگران خارجی امیدوار باشیم. می‌توان در یک برنامه‌ریزی فرهنگی طولانی‌مدت، زیبایی و اهمیت آثار تاریخی را به مردم بشناسانیم.
آغداشلو اضافه کرد: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در هشت سال گذشته، تا مرز ازهم‌پاشیدگی پیش رفت؛ اما خوشبختانه حالا همت و اراده‌ای پیدا شده است، تا این سازمان دوباره سر پا بایستد و ان‌شا‌ء‌الله این اتفاق خواهد افتاد.
بهزاد فراهانیاین بازیگر تئاتر و سینما نیز نقطه به نقطه‌ی ایران بزرگ را تاریخی دانست که اگر کسی آن‌ها را نبیند، به نظر هیچ نقطه‌ی تاریخی و زیبای دنیا را ندیده است.
بهزاد فراهانی بیان کرد: نقاطی مانند «ناهارخوران» در گرگان و نقاط تاریخی استان گیلان، از بهترین مناطق دیدنی در کشور هستند.
او دسترسی نداشتن سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به نیروهای هنری را یکی از اساسی‌ترین مشکلات این سازمان ارزیابی و اضافه کرد: متأسفانه در ایران امکانات هنری، در خدمت گردشگری نیست.
بهروز غریبپوراین کارگردان و هنرمند تئاتر محوطه‌های «پاسارگاد» و «تخت جمشید» را از جمله مناطقی دانست که هر ایرانی به‌واسطه‌ی داشتن تمدنی کهن، باید آن‌ها را ببیند.
بهروز غریب‌پور ادامه داد: هر کدام از این بناهای تاریخی یک محیط شهری و باشکوه را به تماشا می‌گذارند که به‌عنوان پشتوانه‌ی فرهنگی کشور، دیدن این مکان‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد.
او موضوع تربیت و آموزش را یکی از مهم‌ترین نقدهایی دانست که به حوزه‌ی میراث فرهنگی و گردشگری وارد است و گفت: اگر آموزش درست وجود نداشته باشد، قدر نیاز هم دانسته نمی‌شود، حالا چه میراث معنوی باشد و چه میراث معماری. شرط اول حفظ میراث، آگاهی و دانش مخاطبان و ناظران است.
این هنرمند معتقد است: تا امروز، هر چیزی را که حفظ کرده‌ایم به‌خاطر این بوده است که بیگانگان آمدند و آن را تأیید و ما را هوشیار کردند و بعد از آن بود که ما قدر دانستیم. در واقع درباره‌ی همه‌ی بناها این‌گونه بوده، موضوع آموزش، بسیار مهم است، بخصوص برای جوان‌ها.
حسن معجونیاین کارگردان و بازیگر تئاتر گفت: ضلع شمال شرقی میدان «توپخانه» (امام خمینی) در تهران از نقاط مورد علاقه‌ام است که معماری زیبایی دارد.
حسن معجونی افزود: هنوز خانه‌هایی قدیمی وجود دارند که ممکن است قدمت بسیار زیادی نداشته باشند، اما توجه کردن به این خانه‌ها و محل‌ها مهم است. فکر می‌کنم باید در این زمینه هماهنگی‌هایی با شهرداری به‌وجود آید، چون موضوع از بین نرفتن مکان‌های تاریخی، مهم است.
احمد مسجدجامعیرییس شورای شهر تهران نیز همان‌طور که تا کنون در عملکردش بیشتر دیده شده است، به آثار تاریخی استان تهران علاقه دارد.
احمدمسجدجامعی «دماوند»، «ری»، «دروازه دولاب» و بافت‌های تاریخی تهران را از جمله مکان‌هایی دانست که دیدن‌شان ضرورت دارد.
او همچنین تأکید کرد: متأسفانه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تا کنون در این زمینه بسیار ضعیف عمل کرده، این سازمان موظف است از آثار تاریخی و میراثی کشور حمایت کند و درباره‌ی آثاری که از بین رفته‌اند، پاسخگو باشد.
مجید مظفریاین بازیگر سینما هم که به گفته‌ی خودش به‌دلیل شغلش تقریبا همه‌ی نقاط ایران را دیده است، گفت: در همه‌ی شهرستان‌هایی که برای کار رفته‌ام، فرصت دیدن تاریخ و معماری کشور را از دست نداده‌ام. بارها «تخت جمشید» را دیده‌ام. خانه‌های کاشان، خانه‌های قدیمی یزد که امروز به هتل تبدیل شده‌اند و بسیاری نقاط دیگر را هم دیده‌ام.
مجید مظفری تأکید کرد: متأسفانه ما در این دوران، قدری کوته‌فکری کرده و درباره‌ی مسائلی که می‌توانند آینده‌مان را رقم بزنند، فکر نکرده‌ایم و حتا در برخی موارد همچنان فکر نمی‌کنیم.
وی ادامه داد: تا به حال نشده که به دیدن یک منطقه‌ی تاریخی بروم و ببینم که با ابزار نوک تیز یا زغال، چیزی روی آن نوشته نشده است. در حالی که همه‌ی ایرانی‌ها باید تاریخ‌شان را بشناسند.
او با تأکید بر این‌که جنوب کشور، تاریخ عجیب و غریبی دارد، گفت: «خلیج فارس»، «جزایر جنوبی»، «الموت»، «ترکمن صحرا» و «شوش» از نقاطی هستند که معتقدم آن‌ها را باید دید. بسیاری از آثار تاریخی در کشور از بین رفته‌اند، بخصوص در هشت سال گذشته به‌دلیل درگیری‌هایی که برخی افراد داشتند سازمان میراث فرهنگی همواره دچار چالش بود و بسیاری از افراد از این سازمان سوءاستفاده کردند؛ اما حالا نباید بگذاریم این سازمان مانند گذشته، صحنه‌ی کشمکش‌های سیاسی شود.
مهران دوستیاین دوبلور نیز اظهار کرد: «تخت جمشید» و آثار معماری باقی‌مانده از دوره‌ی قاجار در استان کهگیلویه و بویراحمد مانند خانه‌های قدیمی و کاروانسرای سمنان و آثار موجود در بازار تهران در مناطق مرکزی، از جمله بناهای تاریخی هستند که هر کسی اگر آن‌ها را ببیند، دیگر نمی‌تواند از هیچ‌کدام دل بکند.
او یک شب خوابیدن در خانه‌ی تاریخی «قوام‌الدوله» (محل اسقرار ایکوموس ایران) را از آرزوهای خود دانست و اظهار کرد: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موظف به فرهنگ‌سازی در زمینه‌ی حفاظت از آثار تاریخی است. این نقطه‌ضعف ماست که هنوز نمی‌دانیم نباید روی بناهای تاریخی یادگاری بنویسیم. مردم ما هنوز فرهنگ نگهداری از بناهای تاریخی را ندارند.
وی با بیان این‌که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در زمینه‌ی حفاظت از آثار تاریخی تنهاست، افزود: در طول چند سال گذشته، متأسفانه شاهد خرابی بسیاری از خانه‌های تاریخی بوده‌ایم، اما میراث فرهنگی نمی‌تواند در زمینه‌ی حفاظت از آن‌ها کاری انجام دهد. در کشوری مانند فرانسه بهترین مکان‌ها، خانه‌های قدیمی متعلق به اشخاص بسیار مهم هستند، در حالی که ما بسیاری از این خانه‌ها را به‌راحتی خراب می‌کنیم.
