سال‌هاست كه مساله جمع‌آوري و كنترل سگ‌هاي ولگرد يكي از موضوعات بحث برانگيز شهرهاي بزرگي چون تهران است. تا همين چند سال قبل كشتن با اسلحه گرم، تنها شيوه كنترل اين حيوانات بود ولي از حدود سه سال قبل، شركت ساماندهي مشاغل شهرداري تهران با تغيير جهتي در برنامه‌هاي خود، به فكر افتاد تا سگ‌ها را جمع‌آوري كند و بعد از عقيم كردن، آنها را به افرادي كه به دنبال سگ‌هاي نگهبان مي‌گردند، بسپارد. امروز اين تيم، با ماشين‌ها و تجهيزات مجهز اكيپي حرفه‌اي هستند كه درحاشيه شهرتهران به جمع‌آوري سگ‌ها مشغولند.
به گزارش اعتماد، نكته حايز اهميت و جالب در تيم ياد شده اين است كه ٢٣ نفر عضو اين اكيپ كه بخشي از واحد كنترل حيوانات شهري بودند، از بين افرادي انتخاب شده‌اند كه قبلا معتاد بوده‌اند و موفق به ترك اعتياد شده‌اند. به همين بهانه و دريكي از روزهايي كه اين اكيپ مانوري را برگزار كرده بودند، گفت‌وگويي انجام داده‌ايم با اردوان پورمحمدي، مديركنترل حوزه حيوانات شهري و دكتر نادر كرمي، دكتر دامپزشك اين واحد.
بحث جمع‌آوري سگ‌هاي ولگرد تهران، يكي از موضوعات حساسيت برانگيز پايتخت است. شايع شده بود كه شهرداري سگ‌هايي را با اسلحه مي‌كشد. واقعا شما چطور سگ‌ها را جمع‌آوري مي‌كنيد و بعد از آن سرنوشت اين سگ‌ها چه خواهد شد؟پورمحمدي: من نمي‌دانم اين شايعات كه گفته مي‌شود ما براي جمع‌آوري سگ‌ها، آنها را با اسلحه مي‌كشيم از كجا نشات مي‌گيرد، ولي اينجا قاطعانه اعلام مي‌كنم كه ما به هيچ عنوان، در مرحله اول، سگي را نمي‌كشيم. بله از اسلحه استفاده مي‌كنيم ولي اسلحه مخصوص بي‌هوشي نه اسلحه شكاري و جنگي ! برخلاف تصور عامه، ما براي جمع‌آوري سگ‌ها تجهيزات و برنامه واقعا ويژه‌اي داريم. مثلا وانت‌هاي ويژه‌اي طراحي كرده‌ايم كه فقط مخصوص جمع‌آوري سگ‌ها هستند. اين وانت‌هاي L٩٠ جاي سرپوشيده براي نگهداري سگ دارند و با آرم و كد مشخص مشغول به كار هستند. اين ١٠ خودرو در كنار اسلحه‌هاي بي‌هوشي و بلو پايپ (اسلحه سرد سنتي پرتاب دارت) از جمله تجهيزاتي است كه همكاران ما در بخش مبارزه با جانوران موذي از آن استفاده مي‌كنند.
اين ١٠ خودرو چطور تمام مناطق تهران را پوشش مي‌دهند ؟پورمحمدي: اصولا سگ‌هاي ولگرد، در مناطق حاشيه‌اي و حريم تهران وجود دارند.
وقتي سگي را مي‌بينيد، چطور آن را شكار مي‌كنيد؟پورمحمدي: در هر ماشين دو نفر از اعضاي تيم جمع‌آوري سگ‌ها وجود دارند كه هر دو مي‌توانند با بلوپايپ يا اسلحه بي‌هوشي شليك كنند. وقتي همكاران ما سگي را مي‌بينند، با تجربه‌اي كه دارند از يك فاصله مشخص ٣٠-٤٠ متري به آن، ماده بي‌هوشي را شليك مي‌كنند. بعد از اصابت سرنگ بي‌هوشي، حدود يك دقيقه طول مي‌كشد تا سگ بي‌هوش شود. بعد از اينكه سگ پس از طي چند صد متر به زمين مي‌افتد همكاران ما با احتياط كامل به آن نزديك مي‌شوند و سگ را به درون وانت حمل مي‌كنند و به محل‌هايي كه براي نگهداري آنها در نظر گرفته شده منتقل مي‌شوند.
و بعد چه سرنوشتي در انتظار اين سگ‌هاست؟پورمحمدي: بعد از انتقال به مراكزي كه براي آنها در نظر گرفته شده، ابتدا معاينه مي‌شوند تا ببينند كدام يك سالم‌اند و كدام‌يك به انواع بيماري‌هاي رايج بين سگ‌ها مبتلا هستند. بعد از جدا شدن سگ‌هاي سالم از سگ‌هاي بيمار، اگر پزشك گروه تشخيص دهد كه بيماري سگ خطرناك يا قابل انتقال و مسري يا لاعلاج است، به شيوه مرگ با ترحم، آن را مي‌كشند و اگر غير از اين باشد، عقيم مي‌شود و برايش شناسنامه‌اي تهيه مي‌شود و به كساني كه به دنبال سگ‌هاي نگهبان مي‌گردند، واگذار مي‌شوند.
به اين سگ‌ها آموزش هم مي‌دهيد؟پورمحمدي: خير. آموزش آنها با خود مالك جديدشان خواهد بود. ما فقط يك مركز نگهداري موقت هستيم.
يعني اين سگ‌ها اينقدر طرفدار دارند؟پورمحمدي: بله. بسياري از مالكين باغ‌ها و كارگاه‌هاي صنعتي يا كارخانه‌ها و... مايلند كه در كنار نگهبان‌هايي كه دارند، از سگ‌ها نيز كمك بگيرند. البته از آنها تعهد مي‌گيريم كه بايد سگ را براي معاينه به مراكز معتبر دامپزشكي ببرند و حتي اگر از آنها راضي نبودند و آنها را نخواستند مي‌توانند دوباره آنها را به ما تحويل دهند.
بگذاريد سوالي هم از آقاي دكتر كرمي بكنيم. آقاي دكتر، به طور متوسط چند درصد از سگ‌هايي كه جمع‌آوري مي‌شوند، آلوده و بيمار هستند؟كرمي: اكثر سگ‌هايي كه بدون كنترل بهداشتي هستند، آلودگي‌هاي انگلي و عمومي يا بيماري‌هاي مشترك بين انسان و دام را دارند. به طور كلي حدود ٨٠ تا ٨٥ درصد سگ‌هاي جمع‌آوري شده، آلوده به يكي از انواع بيماري‌ها مشترك بين انسان و حيوان يا بيماري‌هاي انگلي و عفوني و... هستند.
يعني ممكن است اين سگ‌ها به يكي از ويروس‌ها و بيماري‌هايي آلوده باشند كه براي انسان‌ها خطرناك است و بتواند به انسان منتقل شود؟كرمي: بله. اكثر آنها مبتلا به چنين بيماري‌هايي هستند.
در بين سگ‌هايي كه جمع‌آوري مي‌كنيد، تقريبا چند درصد آنها با مرگ ترحم‌آميز كشته مي‌شوند؟كرمي: نزديك ٣٠ تا٤٠ درصد آنها حاوي بيماري‌هاي خطرناكي هستند يا بيماري‌هاي خوني و مسري و پوستي دارند كه واقعا از لحاظ اقتصادي و بهداشتي براي شهر، مفيد فايده نيستند و حتي خطرناكند.
به طور متوسط ماهيانه چند سگ را جمع‌آوري مي‌كنيد؟پورمحمدي: در مجموع در طول روز كاري‌شان (يعني حدود ساعت ٤ تا ٩ صبح)، روزي ٣٠ تا ٤٠ سگ يا ماهيانه حدود ٨٠٠ سگ را جمع‌آوري مي‌كنيم.
با اين اقداماتي كه انجام داده‌ايد، آمار سگ‌ها كاهش پيدا نكرده است؟پورمحمدي: ببينيد، از آنجايي‌كه اين سگ‌ها از شهرها و مناطق اطراف تهران به حاشيه‌هاي پايتخت مي‌آيند، نمي‌توان آمار موثقي در اين مورد ارايه داد. ولي مسلم اين است كه از زماني كه سگ‌ها را با اسلحه مي‌كشتند تا امروزي كه ما آنها را بي‌هوش مي‌كنيم، راندمان كاري ما پايين آمده است.
به طوري كه اگر مثلا آن زمان هر تيم ما روزي ٢٠ سگ را از بين مي‌بردند، امروز هر تيم تنها مي‌توانند ٣ تا ٤ سگ را بي‌هوش و منتقل كنند.
يعني شما نظارتي روي سگ‌هاي نگهبان كارگاه‌ها و صنايع نداريد؟پورمحمدي: تا الان اين نظارت نبوده است. اما الان براساس بند ١٥ ماده ٥٥ قانون شهرداري‌ها كه شهرداري را مكلف به رصد و كنترل بيماري‌هاي قابل انتقال از طريق حيوانات كرده و همچنين بند ٢٠ ماده ٥٥ قانون شهرداري‌ها كه آن هم برجلوگيري از آلودگي‌هاي زيست محيطي توسط شهرداري تاكيد مي‌كند، به بخش‌هاي ساماندهي مشاغل مناطق ابلاغ شده تا كارگاه‌ها و صنايع و باغ‌هايي كه سگ‌هاي نگهبان دارند، شناسايي شوند. بعد از اين مرحله به صاحب سگ، يك اخطار اوليه داده مي‌شود و رسما به وي اعلام مي‌شود اگر مي‌خواهيد سگ خود را نگهداري كنيد، بايد هم وي را براي معاينه به يكي از مراكز معتبر دامپزشكي ببريد و بعدها هم معاينات دوره‌اي آن را تكرار كنيد و هم اينكه بايد عقيم‌شان كنيد، براي آنها شناسنامه بگيريد و در شهرداري پرونده براي‌شان تشكيل دهيد. اين افراد بايد طي يك بازه مشخص زماني براي تشكيل پرونده براي سگ‌هاي‌شان اقدام كنند و گرنه سگ‌ها را از آنها مي‌گيريم.
فكر نمي‌كنيد سازمان دامپزشكي هم بايد در اين مورد ورود پيدا كند؟كرمي: اتفاقا نظام دامپزشكي از سال گذشته با توجه به قانون بهره‌وري كشاورزي، بحث صدور مجوز براي پرورش سگ‌هاي نگهبان را در دستور كار خود قرار داده است. تاكنون اين مراكز پرورشي مجوزي نداشتند. وقتي كه قرار باشد مجوز بگيرند بايد دامپزشك داشته باشند و همه‌چيزشان مشخص و شفاف است.
سگ حيوان موذي نيست.