«اگر این طرح تا پایان سال جاری به نتیجه نرسد، برای شخص من یک شکست بزرگ محسوب میشود.» این اظهارنظر علی طیب نیا، وزیر اقتصاد دولت حسن روحانی در دفاع از طرح موسوم به رونق است؛ همان طرحی که به بانک ها دستور داده شد تا 16 هزار میلیارد تومان در بین 7600 واحد تولیدی گرفتار توزیع شود. شکست بزرگ یا پیروزی سترگ درباره طرحی که البته منتقدان جدی هم دارد؛ شاید آخرین گزینه روی میز تیم اقتصادی دولت برای راه اندازی موتور تولید ملی قبل از انتخابات آینده ریاست جمهوری باشد.
به گزارش تابناک اقتصادی، علی طیب نیا، وزیر اقتصاد و دارایی در نشست دوشنبه این هفته شورای گفت وگوی دولت و بخش خصوصی عنوان کرد: دولت نمیخواهد به هیچوجه تجربههای شکستخورده گذشته را تجربه کند، خوشبختانه بر پایه بررسیهای انجامشده، هم بانک مرکزی و هم سازمان مالیاتی و تأمین اجتماعی، رویکرد مطلوبی به اجرای این طرح داشتهاند. البته این ادعا به معنای نبود نقایص و مشکلات نیست. البته وزیر اقتصاد تأکید دارد: بانکها موظف هستند طبق قانون تکالیف خود را انجام دهند و باید با آنهایی که عملکرد مثبت ندارند برخورد شود.
عصر همان روز دوشنبه که وزیر اقتصاد دولت حسن روحانی راهی ساختمان اتاق ایران در خیابان طالقانی شده بود تا با اعضای شورای گفت وگو درباره دست اندازهای طرح رونق اقتصادی سخن بگوید و نظرات آنها را بشنود، ولی الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی و از اعضای تأثیرگذار بر جهت گیری سیاست های اقتصادی دولت تدبیر و امید، میزبان اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس بود تا به آنها بگوید که هماکنون نظام بانکی ایران در وضعیت چندان مناسبی نبود و تنگنای مالی موجب تشدید این وضعیت شده است. در حالی که مسئولیت تامین مالی اقتصاد عمدتاً بر عهده شبکه بانکی است، نزدیک به 45 درصد از منابع و دارایی های بانکها منجمد و غیر قابل استفاده است و بازدهی مناسب را ندارد.
رئیس کل بانک مرکزی که چندماهی است بخشی از مأموریتش رفتن به سفرهای استانی و نشستن و برخاستن با استانداران و مقامات استانی شده، هرچند در گفتار می گوید: شبکه بانکی مشکلی برای حمایت از اعطای تسهیلات به بخش های تولیدی ندارد، اما وقتی به دفتر کار خود در خیابان میرداماد تهران برمی گردد، خوب به یاد می آورد که پولی در کار نیست و بیشتر آنچه در قالب توزیع و اعطای تسهیلات بیان می شود، تمدید قراردادهای تسهیلاتی قبلی بین بانک های گرفتار و بنگاه های بدهکار است یا تقسیط وام های قبلی با نرخ سودهای جدید.
روزنامه دنیای اقتصاد، که همواره از سیاست های پولی بانک مرکزی برای مدیریت نقدینگی و کنترل تورم دفاع کرده ، امروز در تیتر نخست خود از سه انحراف در طرح رونق اقتصادی دولت رونمایی کرد و تیتر زد: تکرار تجربه زودبازدهها؟
به نوشته این روزنامه اقتصادی کشور، اجرای طرح رونق تولید که با هدف تزریق 16 هزار میلیارد تومان منابع مالی به بنگاههای مشکلدار کلید خورد، به نظر در مسیر تکرار تجربه طرح شکستخورده بنگاههای زودبازده است. آسیبشناسی طرح در زمان اجرا علاوه بر اختلال در تشخیص بنگاههای مشکلدار و توزیع منابع دارای سه انحراف است. با وجود اینکه این طرح قرار بود با هدف فعال کردن 7500 بنگاه مشکلدار اجرا شود، مطابق آمار تاکنون بیش از 15 هزار بنگاه از این تسهیلات استفاده کردهاند که تفاوت فاحشی با هدفگذاری اولیه دارد.
این اختلاف بالا میتواند ناشی از تخمین غیردقیق متولیان امر از تعداد بنگاههای نیازمند از یک سو و تغییر تعریف این بنگاهها در طول زمان اجرای طرح، از سوی دیگر باشد. در عین حال، هر چند تعداد بنگاههای دریافتکننده تسهیلات دو برابر شده، اما مقدار تسهیلات اعطایی هنوز به سقف تعیینشده نرسیده است. ارزیابیها نشان میدهد، «حرکت منابع به سمت بنگاههای متروکه»، «تهاتر وام با بدهیهای معوق بنگاهها» و «نبود اعتبارسنجی در مسیر اعطای تسهیلات» سه انحرافی است که در مسیر اجرای این طرح دیده شده است.
21 تیرماه 1395 تابناک اقتصادی در گزارشی تحلیلی با تیتر «امضای وام طلایی می تواند تولید را از رکود خارج کند!» هشدار داد: دولت تصميم گرفته در سال پاياني فعاليت خود بخشهاي توليدي گرفتار و بدهكار را از بحران ركود خارج سازد، مجموعه تدابيري كه دولت و بانك مركزي از آن به عنوان بسته نجات توليد با وام بانكي ياد ميشود، اين احتمال را تقويت ميسازد كه تسهيلات وعده داده شده در نتيجه امضاهاي طلايي اعضاي كارگروههاي تسهيل اعطاي وام به بنگاههاي اقتصادي مشمول مصوبه دولت از رانت برخوردار شوند. خطري كه يادآور بازگشت به تصميمهاي دستوري دولت قبل بوده و ممكن است بنگاههاي اقتصادي بسياري از اين تسهيلات محروم بمانند.
همان زمان بود که طهماسب مظاهری، رئیس کل اسبق بانک زنگ خطر را به صدا درآورد و اعلام کرد: کارگروههای تسهیل و رفع موانع تولید، خلاف جهت همه این اصلاحات و رجعت به قبل است، این کارگروهها اختیارات هیأت مدیره بانکها را کاهش می دهند و تکلیف جدیدی را برای بانکها ایجاد می کنند که معوقات آینده را رقم خواهد زد.
حالا وزیر اقتصاد مدافع طرح رونق شده و نگران شکست بزرگ است و سکوت محمد رضا نعمت زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت و البته مبتکر و مدافع طرح رونق تولید و خروج 7500 بنگاه گرفتار و تشنه 16 هزار میلیارد تومان سکوت کرده است و کمتر کسی است که توضیح دهد چرا بیش از دو برابر بنگاه های اقتصادی تا حالا وام گرفته اند و هنوز هم بانک مرکزی می گوید: بخشی از تسهیلات 16 هزار میلیاردی خرج نشده است؟