بسیاری از کارشناسان بر این باورند، یکی از اهداف اصلی سفر «ملک سلمان»، پادشاه عربستان سعودی به کشورهای جنوب شرق آسیا، تضعیف مناسبات ایران با این کشورها به ویژه چین است؛ سفری که از یک سو کشورهای مسلمان این منطقه را هدف قرار داده و از سوی دیگر کشورهای هم پیمان ایران نظیر چین.
به گزارش «تابناک»، در همین زمینه، مجله «گلوبالیست» در مطلبی نوشته است: به رغم تلاش های عربستان سعودی برای تضعیف مناسبات میان ایران و چین و به رغم مشکلاتی که ایران با آن دست به گریبان است، علاقه مندی برای همکاری با ایران در حوزه های مختلف بسیار بیشتر از عربستان سعودی است.
«جیمز دورسی» در این مطلب نوشته است، تلاش پادشاهی سعودی برای غلبه بر ایران و تضعیف نفوذ منطقه ای تهران بی ثمر است، زیرا در مقایسه با منابع قدرت ایران، عربستان سعودی حرفی برای گفتن ندارد.
در این مطلب آمده است: «پادشاه سعودی امیدوار است با سفر به چین و رایزنی با نخبگان حزب کمونیست بتواند مناسبات چین با ایران را تضعیف کند؛ اما این خیالی بیش نیست».
وی افزود: رقابت بین عربستان و ایران نبردی نابرابر است، چون ایران منابع قدرتی دارد که عربستان از آنها بی بهره است. جمعیتی زیاد، صنعت، منابع، ارتشی مجرب، فرهنگ غنی و ریشه دار، امپراتوری های تاریخی و جغرافیایی و قرار گرفتن ایران در مسیرهای مختلف ارتباطی از جمله مهم ترین منابع قدرت ایران را تشکیل می دهند که به این کشور اهمیتی دوچندان داده است.
در مقابل منابع عربستان چیزی نیستند، جز دو شهر مقدس مکه و مدینه و پول هنگفت که در مقایسه با منابع قدرت ایران توانایی رقابت چندانی ندارند. موقعیت و برتری استراتژیک ایران را در رقابت های جهانی بر سر آینده انرژی اوراسیا به خوبی می توان دید.
«مایکل تانکوم»، یکی از متخصصان و کارشناسان حوزه انرژی بر این باور است که ایران در به ثمر رساندن و موفقیت ابرپروژه احیای جاده ابریشم معروف به «یک کمربند، یک جاده» نقشی اساسی بازی می کند؛ این موقعیت و نقش مهمی است که عربستان سعودی از آن بی بهره است.
تانکوم در مقاله ای که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد، استدلال کرده است، ذخایر تولیدی گازی ایران است که آینده انرژی اوراسیا را تعیین می کند، نه نفت عربستان. اینکه ایران دارای دومین ذخایر گازی و چهارمین ذخایر نفتی جهان است برای چین از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا ظرفیت بزرگی است که چینی ها می توانند در آن سرمایه گذاری کنند. این مسأله به ویژه پس از لغو تحریم های ایران در دوران پسا برجام اهمیت بیشتری یافته است.
تانکوم ادامه داده است، ایران در پنج سال آینده می تواند ۲۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون متر مکعب گاز طبیعی بیشتر از میزان صادرات سالانه فعلی اش صادر کند. این حجم گاز که برای تأمین نیاز همه بازارهای بزرگ کافی نیست، تهران را با انتخابی مهم و ژئوپولیتیک مواجه می کند.
از نظر وی ایران می تواند این حجم گاز را به سه بازار بزرگ «اتحادیه اروپا- ترکیه» از طریق خط لوله گاز طبیعی ترانس آناتولی در کریدور گاز جنوبی، «هند» از طریق خط لوله ایران-عمان-هند و همچنین «چین» از طریق ترکمنستان یا پاکستان صادر کند.
میزان تمایل نظام روابط انرژی در اوراسیا به سوی اتحادیه اروپا یا چین بستگی به میزان دسترسی هر یک به گاز خزر دارد که از طریق زیرساخت خط لوله به بازارهای مربوطه می رسد؛ به عبارت دیگر، تانکوم استدلال می کند که برای تعیین توازن قدرت در انرژی اوراسیا و استقرار پروژه یک کمربند، یک جاده، به عنوان مهم ترین تعیین کننده معماری انرژی اوراسیا، چین باید مشتری اصلی گاز ایران و ترکمنستان باشد.
در ادامه این مطلب آمده است: این وضعیت، به نوبه خود، نفوذ اقتصادی روزافزون چین را در آسیای مرکزی تقویت خواهد کرد و آن را به منطقه قفقاز و مدیترانه شرقی توسعه خواهد داد.
چین بسیاری از سنگ بناهای اولیه لازم برای تحقق این شرایط را به دست آورده که عبارتند از: ایجاد مناسبات نزدیک و دیرینه با ایران، سرمایه گذاری چشمگیر در تولید و زیر ساخت خط لوله ترکمنستان و ساخت سهم پاکستان در خط لوله ایران ـ پاکستان.
پروژه «یک کمربند، یک جاده» به چین اجازه می دهد نه فقط از طریق دریا بلکه از طریق منطقه محصور در خشکی خود یعنی «شین ژیانگ» نیز به گاز ایران دسترسی داشته باشد.
البته باید اذعان داشت، قدرت ژئوپولیتیک ایران صرفا به مناسباتش با چین بستگی ندارد و مؤلفه های دیگری نیز وجود دارد که باعث افزایش قدرت ایران می شود.
تانکوم در ادامه بر این باور است که با توسعه بندر چابهار و خط لوله دریایی ایران-عمان-هند که جایگزینی برای کریدور انرژی آسیا به اروپا خواهد بود، ایران قدرت بیشتری برای مانور در برابر رقبا خواهد داشت.
به علاوه، ایران قادر خواهد بود با تقویت مناسبات با هند، پادزهری در مقابل چین به دست آورد.
گلوبالیست در ادامه به رقابت میان ایران و روسیه، تقویت روابط ایران و ترکیه و ارتباط این مناسبات با کشورهای همسایه شامل آذربایجان، ترکمنستان (مهم ترین تأمین کننده گاز چین) و ارمنستان ـ که شرکت گازپروم روسیه در خط لوله مشترک آن با ایران سرمایه گذاری کرده ـ اشاره می کند و معتقد است همه این عوامل و فاکتورها ایران را در موقعیت برتر چانه زنی قرار می دهد.
در پایان این مطلب نیز آمده است، شاید هم اکنون عربستان در پکن و دیگر کشورهای اطراف آن شرکایی داشته باشد؛ اما قطعا در بلند مدت ایران کارت های بازی بیشتری برای برنده شدن در اختیار خواهد داشت. بدون شک، هر بازیگری که از قبل با ایران همراه شده یا قصد دارد در آینده وارد اتحاد و همکاری با ایران شود، پیش از حمایت از عربستان به تبعات دور شدن از ایران خواهد اندیشید.
