«تابناک» ـ مهدی خرم دل؛ اگر فساد را به معنی سوءاستفاده از قدرت عمومی برای منافع خصوصی تلقی کنیم، می‌توان نگاهی وسیع‌تر به فساد داشت؛ فسادی که در همه ابعاد کم و بیش وجود دارد اما به طور عمده با انگیز‌های نهایی اقتصادی و غرایض جنسی رخ می‌دهد؛ بنابراین، عمده مفاسد در این بستر قابل بررسی است.
در این مجموعه چند قسمتی کوشیده می‌شود تا راهنمای جامعی برای فساد عرضه شود؛ راهنمایی که نه در پی تأیید یا رد وقوع این مفاسد در گذشته، حال یا آینده است و نه در پی بیان برخی ناگفته‌ها، بلکه صرفاً یک راهنما برای کشف مفرهایی است که به وقوع فساد منجر می‌شود.
از این منظر، این مجموعه شکل راهنما به خود گرفته است؛ آنچنان که انگار در حال فراگیری انجام فساد در عرصه‌های مختلف و به شیوه‌های مختلف هستید؛ اما در عمل یک راهنما برای مقابله با مفاسد به شمار می‌رود و بسیاری از روشها و گریزگاه‌هایی که ممکن است در مسیر وقوع فساد رخ دهد را برمی‌شمارد. این راهنما مشخصاً مرتبط با ایران نیست و در موارد متعددی، امکان وقوع در دیگر کشورها را نیز دارد و یک راهنمای بین المللی برای وقوع فساد محسوب می‌شود.
در بخش نخست به فلسفه فساد از منظر مفسدین، نحوه توجیه مفاسد در صورت کشف و چگونگی تلاش برای مشروعیت بخشی به فساد می‌پردازیم، چون پیش از هرگونه اقدام برای انجام فساد، باید در نظر داشته باشید، هر لحظه ممکن است این فساد علنی شود و به همین دلیل باید بکوشید پاسخ‌هایی برای توجیه داشته باشید. این پاسخ‌ها کمک می‌کند با وجدان راحت‌تر به سوءاستفاده از موقعیت دست بزنید و بنابراین پیش‌نیاز ورود به این فضا، برخورداری یک عقبه فکری مشخص است!
ایستاده روی دیوار بلند انکار
اگر سری به دادگاه‌ها بزنید با سارقانی روبه رو می‌شوید که در حین دزدی در خانه مردم دستگیر شده‌اند؛ اما سرقت را حاشا میکنند! بنابراین حتی اگر اسناد انکارناشدنی و شواهد خدشه ناپذیر از مفاسدتان را مشاهده کردید، می‌توانید از جعلی بودنش سخن بگویید. اگر اصالت اسناد تأیید شد، بر دقیق نبودنش اصرار بورزید و اگر دقتش تأیید شد، بر غرض ورزی تنظیم کنندگان اسناد و پرونده سازی تأکید کنید.
دیوار حاشا بلند است و می‌توانید پیاپی منکر همه اتهامات شوید و تنها زمانی که راهی برای گریز نبود و از هر سو محکوم بودید، بخشی از آنچه رخ داده را بپذیرید و کلیت ماجرا را حاصل یک عملیات ویژه برای تخریبتان قلمداد کنید. می‌توانید این تخریب را حاصل عملیات رقبایتان تلقی کنید و با شکل دادن به یک دشمن فرضی، آنچه درباره فسادتان مطرح شد را نتیجه پرونده سازی دشمنانتان بخوانید و خود، در مقام طلبکار ظاهر شوید.
قاعده خدمت
«به نظام خدمت می‌کنیم»؛ این دندان‌شکن‌ترین پاسخی است که می‌توانید به بازرسان و مأموران بدهید و در بسیاری از موارد حتی خود را در مقام طلبکاری قرار دهید که به او ظلم و با آبرویش بازی شده است. چنین پاسخی زمانی کارکرد دارد که مفاسد به وقوع پیوسته توسط شما، برای کشور منافعی نیز داشته و یک بعد از این مفاسد نیز جنبه بین المللی داشته است.
به عنوان نمونه اگر همچون بابک زنجانی مورد اعتماد قرار گرفته‌اید، بخشی از پول مملکت را برده‌اید و حالا حاضر به پس دادن سرمایه مردم ایران نیستید. شما در مقطعی که نفت ایران تحریم بوده، اقداماتی انجام داده‌اید، بنابراین برخورد سخت با شما اساساً قابل توجیه نیست و باید به شما سال‌های متمادی برای تسویه دیون زمان بدهند.
در فقره‌ای دیگر تصور کنید که شما رئیس یک فدراسیون ورزشی هستید که شماری از ورزشکاران‌تان با تکیه بر تقلب (دوپینگ، صغر سنی از طریق مخدوش کردن اسناد هویتی، تطمیع داور و بازیکن حریف) قهرمان مسابقات بین المللی، قاره‌ای یا جهانی شده‌اند و یکباره بر اثر یک حادثه، ابعاد فاجعه کشف می‌شود و اسناد متقنی حکایت از اطلاع و مشارکت شما به عنوان رئیس فدراسیون، مربی تیم ملی و... در این فساد دارد. شما ممکن است حتی مجبور به پرداخت رشوه چندصدهزاری دلاری به رئیس قمارباز فدراسیون جهانی شده باشید اما همه اینها توجیه دارد.
در چنین شرایطی به هیچ عنوان کوتاه نیایید. شما برای کشور و مردم مدال و افتخار به دست آورده‌اید و همه این اقدامات غیراخلاقی را نه برای کسب پاداش و حفظ موقعیت، بلکه صرفاً برای سربلندی و آبروداری مردم ایران انجام داده‌اید و اکنون نیز باید کوشیده شود این غائله ختم به خیر شود، چون اکنون بیش از آنکه اعتبار و منافع شخصی شما درگیر باشد، منافع ایران درگیر است!
همه این کار را میکنند!
قاعده عمومیت بخشیدن به فساد، یکی دیگر از روشهای کاربردی برای توجیه است. برای نمونه اشاره شده، می‌توانید بگویید همه کشورها از بازیکن صغرسنی یا همه کشورها برای پوشش دوپینگ از آزمایشگاه‌های سیاه اروپای شرقی استفاده میکنند! تاکنون واژه «آزمایشگاه‌های سیاه» را در مقوله دوپینگ نشنیده‌اید؟ طبیعی است!
اگر کارمند یک اداره مثل شهرداری هستید و با ارباب رجوع رودرو می‌شوید، می‌توانید چشم پوشی بر یک تخلف در احداث ساختمان یا تسریع و رسیدگی بدون نوبت یک پرونده با اخذ رشوه را با همین توجیه پوشش دهید. اگر بازرسی سراغ‌تان آمد یا دامی برای گرفتار کردن شما پهن شده بود که در آن افتاده‌اید، می‌توانید کل اطرافیان و همکاران را بفروشید و بگویید: «همه این کار را میکنند. اگر می‌خواهید برخورد کنید، باید با کل اداره یا سازمان برخورد کنید!»
قاعده عمومیت بخشیدن به فساد، برای هر عرصه‌ای و در هر ابعادی کارکرد دارد؛ از فروشنده‌ای که کم فروشی می‌کند، تا راننده تاکسی که یک باره تصمیم می‌گیرد از مسافران کرایه‌ای بیش از حد بگیرد و هر مسافری اعتراض نکرد، مابقی کرایه را پرداخت نکند؛ بنابراین، تصور اینکه فساد به دیوان سالاری ختم می‌شود، یک خطای راهبردی است. فساد از آنچه تصور می‌کنید به شما نزدیک‌تر است!
اجتناب ناپذیر است
در کنار تکنیک عمومیت بخشی فساد، می‌توانید وقوع فساد را اجتناب ناپذیر بخوانید. به عنوان مثال اگر در دوره‌ای رقمی چند میلیارد تومانی را به اشخاصی پرداخت کردید، تا به جای صدور حکم تخریب یک یا چند طبقه اضافه و غیرمجاز یک ساختمان، پرونده به کمیسیون ماده صد برود و مشکل با جریمه برطرف شود، با همین قاعده می‌توانید همه چیز را توجیه کنید.
با افشای این نوع رشوه‌ها که البته در ایران وجود ندارد، بگویید اساساً در سازمان‌هایی چون شهرداری کار بدون پرداخت پول چای راه نمی‌افتد! اجتناب ناپذیر بودنِ فساد، یکی از مهم ترین توجیهاتی است که همواره مطرح می‌شود و به خصوص آنکه پیشنهاد فساد را مطرح می‌کند، از این توجیه غافل نمی‌شود، بنابراین به سادگی از کنار چنین توجیهی نگذرید.
آخرین گلوله سلاح توجیه
وقتی هیچ راهی برای عبور از بحران نیافتید، به آخرین گلوله سلاح توجیه پناه ببرید. اشک بریزید و بگویید که از سر «نیاز» و احتیاج مجبور به درگیری در مفاسد شده‌اید. اگر مفاسد اقتصادی بود، از هزینه‌های بالای زندگی نظیر هزینه مدرسه فرزندان تان بگویید و کوشش کنید خانواده تان را به خانواده بازرس پیوند بزنید و با این پیوند عاطفی، مأمور را با خود همراه کنید.
از گریه کردن و حتی دروغ گفتن درباره وخامت حال بستگان تان و وضعیت بحرانی مالی تان پرهیز نکنید. اکنون دیگر چیزی برای از دست دادن ندارید، بنابراین از هر ابزاری استفاده کنید! از آنچه انجام می‌دهید، ناراحت نباشید. شما می‌توانید به سرعت چهره تان را ترمیم کنید و حتی به موقعیتی بهتر از گذشته بازگردید و شما خود می‌دانید موقعیت بهتر چه منافعی دارد؛ بنابراین برای بستن پرونده فسادتان و هموار کردن مسیر پست بعدی، از خساست پرهیز کنید و تا جایی که می‌توانید، هزینه کنید! البته هیچ کدام از اتفاقات در ایران رخ نمی‌دهد اما شما می‌توانید اولین نفر باشید!
عالی عالی.اینهمه سال این نویسنده ها را کجا قایم کرده بودی؟مدتیه واقعا احساس میکنم تابناک زبان من نوعی شده.مدتیه نیاز نمیبینم برای پیگیری اخبار صحیح برم سراغ بیبیسی.مدتیه احساس میکنم نویسندهای تابناک از خود مردمن.مدتیه مقالاتی مینویسی که انعکاس دردهای جامعه برای مسئولین خوش خیالِ محاصره شده توسط عده ای پاچه خواره.امیدوارم مسئولین هم اگر به اینده کشور که نه، اینده خود وفرزندانشون اهمیت میدن قبل از اینکه بیشتر از اینها دیر بشه دردها رو بگوش جان بشنون وجدا دنبال درمان باشن. 
یه چایی نبات بخور داداش....